Onderzoek pilot schuldhulpverlening aan particuliere huiseigenaren Amsterdam
Projectomschrijving
Vraagstuk
Binnen de Amsterdamse schuldhulpverlening is er onvoldoende ondersteuning om mensen met problematische schulden en met een eigen woning goed te kunnen helpen. Welke onderdelen van de om deze reden gestarte pilot kunnen ertoe leiden dat huiseigenaren die tijdelijk hun hypotheeklasten niet kunnen betalen, hun huis niet hoeven te verkopen? Wat werkt wel en wat werkt niet oor de doelgroep huiseigenaren met problematische schulden?
Onderzoek
De interventies in de Amsterdamse pilot zijn beschreven en geanalyseerd. In de handreiking wordt aandacht besteed aan de (mogelijke) interventies, en overwegingen benoemd die voor een gemeente in hun situatie van belang zijn bij het opzetten van schuldhulpverlening aan huiseigenaren. Daarnaast is in beeld gebracht wat het effect is geweest van de aanpassingen en verbeteringen die gedurende dit jaar in de Amsterdamse pilot zijn doorgevoerd. Dit is getoetst bij projectleiders, projectmedewerker(s) en bij de breed samengestelde klankbordgroep.
Uitkomst
Een speciaal ‘hypotheekteam’ voorziet in ontbrekende kennis bij de reguliere schuldhulpverlening. Bij de meeste mensen die zich melden bij het hypotheekteam, wordt escalatie van problemen voorkomen. Er is bovendien veel vraag naar deze vorm van dienstverlening. De handreiking bevat praktische tips voor het organiseren van schuldhulpverlening aan huiseigenaren.
Producten
- Handreiking gemeenten voor het organiseren van schuldhulpverlening aan huiseigenaren
- Rapport onderzoek schuldhulpverlening aan huiseigenaren in Amsterdam
Betrokken organisaties
Gemeente Amsterdam en Berenschot B.V.
Verslagen
Eindverslag
Doel van het onderzoek was de werkzaamheid van de Amsterdamse aanpak van schuldhulpverlening aan huiseigenaren (in de vorm van een separaat hypotheekteam) te onderzoeken en daaruit lessen te trekken voor andere gemeenten. Dit heeft geresulteerd in de ‘Handreiking voor het organiseren van schuldhulpverlening aan huiseigenaren’. De handreiking bevat praktische tips voor het opzetten van deze dienstverlening. De onderzoeksbevindingen zijn gedetailleerd uitgewerkt in het onderzoeksrapport ‘Rapport onderzoek schuldhulpverlening aan huiseigenaren in Amsterdam’, dat als basis heeft gediend voor de handreiking.
De handreiking bevat aanbevelingen op de volgende punten: Contextafhankelijkheid van schuldhulpverlening aan huiseigenaren; Bepalen van de doelgroep; Mogelijke interventies; Afwegingen rond de toegang; Aandachtspunten voor overdracht en taakverdeling; Verbindingen met hypotheekverstrekkers en andere ketenpartners; Inrichting.
Samenvatting van de aanvraag
Binnen de Amsterdamse schuldhulpverlening is onvoldoende aanbod van ondersteuning om mensen met problematische schulden in combinatie met een eigen woning adequaat te kunnen helpen. Banken bieden de eigenaren met achterstand op de betaling van de hypotheeklasten doorgaans geen andere keuze dan hun huis te verkopen. Dat is de aanleiding voor het uitvoeren van een pilot om te komen tot andere oplossingen dan verkoop van het huis. Eén van de gevolgen van de crisis is geweest dat de schuldenproblematiek zich verbreed heeft naar meer groepen waaronder de groep huiseigenaren. Dat is voor de gemeente Amsterdam de reden om op zoek te gaan naar manieren om meer maatwerk te leveren voor deze groep. Tot een half jaar geleden werd in de Amsterdamse schuldhulpverlening aan huiseigenaren die een beroep deden op de gemeentelijke schuldhulpverlening het advies gegeven om hun woning te verkopen, zonder verder te kijken naar mogelijkheden om de hulpvrager zijn woning te laten behouden. Sinds een half jaar loopt nu een pilot om te kijken of het mogelijk is de verkoop te voorkomen. Deze pilot ligt in het verlengde van de Amsterdam Vroeg Eropaf aanpak, waarbij de gemeente samenwerkt met corporaties, nutsbedrijven en zorgverzekeraars om in een vroeg stadium hulp te bieden aan huurders met problematische schulden om daarmee verdere escalatie daarvan en mogelijke huisuitzetting te voorkomen. In het eerste half jaar van deze pilot is gepionierd met het ontwikkelen van een aanpak. Nu is het moment aangebroken om meer systematisch te gaan kijken naar wat wel en niet werkt voor deze doelgroep. In het kader van de voorgestelde subsidieaanvraag willen Berenschot en de gemeente Amsterdam onderzoek doen naar de werking van de pilotaanpak en deze vertalen in werkzame interventies. Het onderzoek bestaat uit twee fasen. In de eerste fase analyseren we, aan de hand van de casussen van de hulpvragers, de aanpak van de pilot over het eerste half jaar toe en trekken daar lessen uit voor het vervolg. In de tweede fase gaan we, op basis van de lessen uit de eerste fase aan de slag met aanpassing van de activiteiten in de aanpak. In beide fasen zetten we een enquête uit bij de hulpvragers en organiseren we focusgroepen met de pilotmedewerkers en met de hulpvragers.