De Enschedese Arbeidsmarktaanpak en niet-westerse migranten: effecten van een generieke aanpak voor arbeidstoeleiding vergelijken en verbeteren
Projectomschrijving
Doel
De arbeidsmarktpositie van mensen met een niet-westerse achtergrond is vaak in het nieuws. Krantenartikelen behandelen thema's als achterstand, discriminatie en het grote aandeel van groepen met een niet-westerse achtergrond in de bijstand. Er is behoefte aan onderzoek dat aangrijpingspunten biedt om de arbeidsparticipatie van deze groep te vergroten. De Enschede Arbeidsmarkt Aanpak (EAA) richt zich op processen en effecten van lokaal arbeidsparticipatiebeleid in verband met langer gevestigde niet-westerse migrantengroepen. De EAA is een arrangement van interventies, waarvan de meeste in combinatie ook bij andere Nederlandse gemeenten gehanteerd worden. Wat zijn de effecten van de Enschede Arbeidsmarkt Aanpak (EAA) op de arbeidstoeleiding van werkzoekenden met een niet-westerse migratieachtergrond?
Aanpak/werkwijze
Op basis van cross-sectioneel onderzoek (een vragenlijst) onder de totale groep werkzoekenden van gemeente Enschede en longitudinaal onderzoek (één jaar lang volgen) van de groep met een korte afstand tot de arbeidsmarkt, zijn de effecten van de EAA bestudeerd. Hierbij werden de effecten op de uitstroom naar regulier betaald werk, op werk gerelateerde activiteiten en competenties en op o.a. gezondheid en zelfredzaamheid gemeten. Het uitvoeringsproces, met betrekking tot het handelen van uitvoerend professionals in interactie met werkzoekenden, is onderzocht door middel van het bestuderen van dossiers, interviews met professionals en cliënten en het observeren van gesprekken.
Samenwerkingspartners
Gemeente Enschede en Verwey-Jonker Instituut.
Resultaten
Het effect van de EAA blijkt niet te verschillen naar migratieachtergrond. Hierbij zijn de effecten bekeken op werk en werk gerelateerde vaardigheden en effecten op ervaren gezondheid, sociaal netwerk en moeite met meedoen in de samenleving. Op de laatste 3 kenmerken hebben statushouders, oudkomers en bijstandsgerechtigden zonder migratieachtergrond bij de start wel een heel andere uitgangspositie. Vooral het sociale netwerk en de maatschappelijke participatie zijn bij de bijstandsgerechtigden met een niet-westerse achtergrond minder goed ontwikkeld. Verder ervaren mensen met een niet-westerse achtergrond veel vaker discriminatie in de Nederlandse samenleving. Een belangrijke bevinding van dit onderzoek is dan ook dat daar in de spreekkamers van de sociale diensten meer aandacht voor moet zijn. Naar aanleiding van het onderzoek hebben de onderzoekers samen met klanten en professionals van de gemeente aanknopingspunten geformuleerd voor een verbeterde dienstverlening aan mensen met en zonder migratieachtergrond.
Producten
Dit project heeft een eindrapportage, een publieksvriendelijke samenvatting en een vakpublicatie opgeleverd. Het onderzoek is afgesloten met een verbindingsbijeenkomsten met de professionals in de gemeente Enschede.
Producten van ZonMw
- VIMP project waarmee een verdere impuls wordt gegeven aan de verspreiding en implementatie van de inzichten uit dit onderzoek en de andere onderzoeken uit de programmalijn Vergunninghouders.
- Artikel Hoe anders is re-integratiebegeleiding voor mensen met een migratieachtergrond?
Producten
Verslagen
Samenvatting van de aanvraag
De achterstand van groepen met een niet-westerse migratieachtergrond op de arbeidsmarkt is groot. Er is behoefte aan onderzoek dat aangrijpingspunten biedt om de arbeidsparticipatie van deze groep te vergroten. Voorliggend onderzoeksvoorstel gaat daarom over de effecten van arbeidstoeleiding in de Enschede Arbeidsmarkt Aanpak (EAA) op werkzoekenden met een niet-westerse migratieachtergrond. Het richt zich op processen en effecten van lokaal arbeidsparticipatiebeleid in verband met langer gevestigde niet-westerse migrantengroepen. De EAA is een arrangement van interventies, waarvan de meeste in combinatie ook bij andere Nederlandse gemeenten gehanteerd worden. Hoewel veel gemeenten geen doelgroepenbeleid (meer) voeren, blijkt er grote behoefte aan effectieve (soms specifieke, soms generiek vormgegeven) interventies en ondersteuning voor werkzoekenden van niet westerse komaf. In het kader van passende oplossingen vragen we in dit voorstel naar meer dan effect op uitstroom en werk gerelateerde activiteiten. De complexiteit van de achtergrond van het probleem komt tot uiting in het onderzoeksdesign en de uitkomstmaten. Het project kent drie doelen: (1) Inzicht verkrijgen in de effecten van de EAA op de arbeidstoeleiding voor werkzoekenden met een niet-westerse migratieachtergrond, wat betreft: (a) uitstroom naar betaald werk en (b) vorderingen op werk gerelateerde activiteiten en competenties, bredere maatschappelijke participatie ervaren gezondheid en zelfredzaamheid. (2) Begrijpen hoe de EAA in de praktijk werkt vanuit het perspectief van uitvoerend professionals, werkzoekenden en werkgevers. (3) Ontwikkelde kennis vertalen naar handvatten ter verbetering van arbeidstoeleiding van niet-westerse migranten. De uit deze doelen voortkomende onderzoeksvragen beantwoorden we vanuit een mixed method benadering. Om stereotypering in de onderzoeksresultaten te voorkomen bouwt het onderzoek in elke fase een controlerend moment van vergelijking in met de gang van zaken bij/en de effecten op een soortgelijke (zorgvuldig gematchte) selectie autochtone werkzoekenden. Op basis van cross-sectioneel (T0) onderzoek onder de totale groep werkzoekenden van gemeente Enschede en longitudinaal onderzoek (T1 t/m T3) onder de groep met een korte afstand tot de arbeidsmarkt, bestuderen we de effecten van de EAA op de uitstroom naar regulier betaald werk, op werk gerelateerde activiteiten en competenties en op andere relevante- (intermediaire) variabelen als ervaren gezondheid, maatschappelijke participatie, beschikbare netwerken, zelfredzaamheid en ervaren discriminatie. Op T0 vergelijken we de resultaten tussen autochtone werkzoekenden en werkzoekenden met een westerse en niet-westerse migratieachtergrond. De resultaten van T1, T2 en T3 vergelijken we tussen autochtone werkzoekenden en werkzoekenden met een niet-westerse migratieachtergrond. Het uitvoeringsproces van de EAA onderzoeken we door in te zoomen op het handelen van uitvoerend professionals in interactie met werkzoekenden (zowel autochtoon als niet-westers). We volgen hierbij delen van het uitvoeringsproces van de EAA en evalueren dit met het oog op de verbetermogelijkheden ten aanzien van het effect van de EAA op niet-westerse migranten. We doen dit op basis van dossieranalyse, diepte-interviews met werkzoekenden en professionals en door de inzet van de Video Stimulated Recall methodiek waarmee interacties tussen professionals en werkzoekenden zichtbaar en bespreekbaar worden gemaakt. Met het resultaat van de kwantitatieve en kwalitatieve analyses kan de lokale dienstverlening geoptimaliseerd worden, zodat de achterstanden van deze groep verkleinen. In samenwerking met uitvoerend professionals en beleidsmakers van gemeente Enschede, ervaringsdeskundigen en werkgevers zullen we de consequenties van de resultaten van het kwantitatieve en kwalitatieve onderzoek doordenken en vertaalslagen maken naar (verbetering van) de uitvoeringspraktijk. In deze exercitie is aandacht voor: de aanpak EAA in zijn algemeenheid; de dienstverlening aan werkzoekenden met een niet-westerse migratieachtergrond(en in de toekomst statushouders; de dienstverlening aan werkgevers. In dit verbetertraject richten we ons met name op de verbetering van de uitstroom naar betaald werk en de vermindering van discriminatie in dienstverlening en op de arbeidsmarkt. Dit project mondt uit in een rapportage, een praktische handleiding, en een artikel in een vakblad. In samenwerking met opleiders bedden we de resultaten in een posthbo opleidingstraject in. Het onderzoek wordt afgesloten met een landelijk symposium, waarin informeren, uitwisselen en inspireren centraal staan.