Ontwikkeling van een instrument voor integrale aanpak positieve gezondheid in de wijk

In dit project werken Hogeschool van Amsterdam, GGD Amsterdam en de Gemeente Amsterdam samen. GGD en Gemeente zijn als praktijkpartners de vragende partij; zij willen positieve gezondheid toepassen in de collectieve gezondheidsbevordering in de wijk. De HVA gaat samen met de GGD en de Gemeente, met bewoners en met andere actoren en instanties in de wijk een instrument ontwikkelen dat hiervoor kan worden ingezet. Collectieve gezondheidsbevordering in de wijk op basis van positieve gezondheid vraagt om een integrale aanpak waarin aandacht is voor alle zes dimensies en waarin alle actoren en/of instanties meedoen die hieraan kunnen bijdragen. Bijvoorbeeld op het gebied van sociaal-cultureel werk, ruimtelijke ordening, veiligheid, onderwijs of gezondheidszorg. De integrale aanpak is een centraal element in de publieke gezondheid maar de ontwikkelde instrumenten hiervoor stoelen nog op oude concepten. Zo wordt bij de vaststelling van het aan te pakken probleem vooral uitgegaan van epidemiologische gegevens – eventuele participatie van bewoners vindt pas daarná plaats. Ook is er vaker sprake van probleemgestuurde aanpakken dan focus op kansen en mogelijkheden. Onze uitdaging is een bijdrage te leveren aan nieuwe aanpakken waarbij positieve gezondheid uitgangspunt is. Dit project draagt bij aan 1)de operationalisatie van positieve gezondheid voor de collectieve gezondheidsbevordering in de wijk door een instrument voor een integrale aanpak te ontwikkelen en op kleine schaal in de praktijk te testen. Het te ontwikkelen instrument is deels gebaseerd op het al bestaande instrument Determinantenbeleidsscreening (DBS) – dit bestaande instrument is nu nog niet geschikt voor operationalisatie van positieve gezondheid. 2) De positieve gezondheid van de bewoners door met hen en andere lokale partijen in de praktijk (in de testfase) een aanpak te ontwikkelen die aansluit bij de door henzelf aangedragen kansen en behoeften op de zes dimensies van positieve gezondheid. Uit onderzoek op het gebied van gezondheidsbevordering weten we dat interventies en aanpakken de meeste kans van slagen hebben wanneer de doelgroep participeert en wanneer de doelen en werkwijzen aansluiten bij hun percepties en prioriteiten. De uitgangspunten van het project: 1) De probleemgerichte aanpak van DBS wordt omgezet in een visie- of doelen-gerichte aanpak. 2) In plaats van naar oorzaken en determinanten zal gezocht worden naar kansen en factoren die de gezondheid op de desbetreffende positief kunnen beïnvloeden. 3) De aanpak is participatief te zijn in alle fasen van de planontwikkeling. Product Het product is een instrument, in de vorm van een stappenplan, dat op lokaal niveau ingezet kan worden om, startend vanuit de behoeften van bewoners, samen met lokale, formele en informele actoren uit verschillende sectoren, een integrale aanpak te ontwikkelen die de positieve gezondheid van de wijk en haar bewoners op de niveaus van individu, groep, en gemeenschap bevordert. Het instrument zal gedeeltelijk gebaseerd worden op de Determinantenbeleidsscreening (DBS), een van de drie getoetste kerninstrumenten binnen de integrale aanpak *. Dit instrument bestaat uit een aantal stappen die systematisch doorlopen moeten worden, startend bij analyse van epidemiologische gegevens over (gezondheidsproblemen in) de wijk en leidend tot een plan van aanpak voor een specifiek gezondheidsprobleem. In dit project zullen we de DBS-aanpak doorontwikkelen met als uitgangspunt positieve gezondheid. Het te ontwikkelen instrument zal eveneens in grote lijnen vier stappen omvatten: 1. Doelen-en kansen identificatie 2. Identificatie mogelijke actoren en hun bijdragen 3. Identificatie en prioritering van mogelijke maatregelen 4. Vaststellen plan van aanpak In de toepassing brengt dit instrument bewoners en andere actoren bij elkaar en verankert de door bewoners zelf aangedragen en geprioriteerde kansen en behoeften voor positieve gezondheid in een samenhangende aanpak. Het betrekken van bewoners versterkt hun zelfredzaamheid en hun inbreng in het lokale gezondheidsbeleid. De gehanteerde werkwijze binnen het project kent drie fasen: A) ontwikkelen instrument, B) toetsen in een praktijksituatie en C) instrument finetunen. De benadering in dit project is te kenschetsen als community based participatief actie-onderzoek, waarin opgedane ervaringen en kennis direct in de praktijk worden toegepast. Disseminatie en validatie Verspreiding van het instrument zal na afloop van het project plaatsvinden richting andere wijken binnen Amsterdam via de gemeente en de GGD-Amsterdam, en richting andere GGD-en en gemeenten via externe contacten, het kennisnetwerk van GGD GHOR Nederland en het CGL. Ervaringen binnen andere wijken en gemeenten zullen te zijner tijd gebruikt worden om het instrument verder aan te scherpen en het te valideren.