Bruggen naar Gezond Gewicht in Zaanstreek-Waterland
Projectomschrijving
Doel
De gemeenten Edam-Volendam, Landsmeer, Oostzaan, Wormerland en Zaanstad versterken hun integrale gezondheidsbeleid gericht op gezond gewicht.
Aanpak en resultaten
Het samenwerkingsverband werkte de afgelopen vier jaar aan een gezonde leefomgeving voor een gezonde jeugd. De integrale JOGG-aanpak in Zaanstad diende hierbij als voorbeeld. Het bereiken van gezinnen met lage gezondheidsvaardigheden vroeg om een aanpak met aandacht voor het hele systeem rond een gezin en passende ondersteuning. Ook samenwerking tussen professionals uit meerdere domeinen was van belang. De deelnemende gemeentes maakten hiertoe eerst elk een plan op maat. De plannen bevatten interventies om de leefomgeving gezonder te maken en een ketenaanpak om kinderen met overgewicht en hun ouders passende ondersteuning te bieden. Betrokkenheid van inwoners was essentieel in elke fase om de aanpak te blijven verbeteren. Deelname aan de leerkring zorgde voor uitwisseling van kennis en ervaring tussen de partners en andere projecten.
Samenwerkingspartners
GGD Zaanstreek-Waterland, Academische werkplaats Jeugd & Gezondheid VUmc, werkplaats Sociaal domein A’dam, Huisartsenzorg ZW en VU A’dam.
Wat kost overgewicht?
Producten van ZonMw
- Tijdens de 5e leernetwerkbijeenkomst (2 november 2021) stond dit project centraal. Bekijk hier de verslagen van alle leernetwerkbijeenkomsten van Aan de slag met preventie in uw gemeente.
- Bekijk ook de film in deze publicatie: In beeld: zo werken lokale consortia aan kennis en inzicht voor preventief gemeentebeleid
- De consortia hebben veel ervaring opgedaan in de ‘lerende praktijk’. Hun geleerde lessen zijn gebundeld in het kennisdocument ‘Samen leren’.
Producten
Auteur: GGD Zaanstreek Waterland, JOGG Zaanstad
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/Praatplaat-jongeren.pdf
Auteur: GGD Zaanstreek-Waterland & JOGG-Zaanstad
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/Stappenkaart_Groentehapjes.pdf
Auteur: GGD Zaanstreek Waterland, Aileen Boersen
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/Interviewguide-tevredenheid.pdf
Auteur: Emma Swart, Pinar Ozdemir en Naomi Wynia
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/Kook_Je_Fit_2020.pdf
Auteur: Wendy Bliekendaal in opdracht van GGD Zaanstreek Waterland
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/KINDL-kinderen-7-13-jaar-DEF.pdf
Auteur: GGD Zaanstreek Waterland, Aileen Boersen
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/Procesbeschrijving-KINDLR.pdf
Auteur: GGD Zaanstreek-Waterland in samenwerking met Pharos llustraties: Maartje Kunen Vormgeving: Studio Serto
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/Beeldverhaal_Buitenspelen.pdf
Auteur: GGD Zaanstreek Waterland, JOGG Zaanstad
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/GGDZW_Ganzenbord.pdf
Auteur: Melanie Eichelsheim
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/Toepasbaarh-interv-groente.pdf
Auteur: GGD Zaanstreek Waterland, Monique Heemskerk en Aileen Boersen
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/Ass-bewegen-en-welbevinden.pdf
Auteur: GGD Zaanstreek Waterland, Aileen Boersen
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/Effectieve-elementen-onderst-CZV.pdf
Auteur: Stuurgroep Gezond opgroeien in Zaanstreek-Waterland, onder redactie van projectleider A de Ligt - GGD Zaanstreek-Waterland
Link: https://www.ggdzw.nl/kind-naar-gezonder-gewicht/
Auteur: GGD Zaanstreek-Waterland Monique Heemskerk en Ruy Kortbeek
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/Evaluatie-CZV-2019-2022-ZW.pdf
Auteur: Irma Huiberts en Wikke van Stam
Auteur: GGD Zaanstreek Waterland, Monique Heemskerk en Aileen Boersen
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/Instructie-afname-KINDL.pdf
Auteur: GGD Zaanstreek-Waterland & JOGG-Zaanstad
Link: https://www.youtube.com/watch?v=x_PFgW4QTyM
Auteur: script: GGD Zaanstreek-Waterland, Vionne van den Borden en Cunie Hilhorst film: Kalynda ten Haaf
Link: https://youtu.be/Q9Fo5THfCXI
Auteur: GGD Zaanstreek Waterland & JOGG Zaanstad
Link: https://www.youtube.com/watch?v=aWyNgmskENI
Auteur: Script: GGD Zaanstreek-Waterland & JOGG-Zaanstad Filmpopname: Kalynda ten Haaf
Link: https://youtu.be/fWt0p7J5KcM
Auteur: GGD Zaanstreek Waterland, Monique Heemskerk
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/werkwijze-TGG-voor-JGZ.pdf
Auteur: Jamilla Vervoort en Rebecca Beck
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/Webinar-Motor-ontwikkeling-0-4.pdf
Auteur: NJi,Hilde Kalthoff
Link: http://www.ggdzw.nl/wp-content/uploads/2023/03/Webinar-NCJ.pdf
Verslagen
Samenvatting van de aanvraag
De gemeenten Edam-Volendam, Landsmeer, Oostzaan, Wormerland en Zaanstad gaan samen met GGD Zaanstreek-Waterland(GGDZW), Academische werkplaats Jeugd & Gezondheid, werkplaats Sociaal Domein Amsterdam aan de slag met integraal gezondheidsbeleid, gericht op het tegengaan van overgewicht & obesitas. Regio Zaanstreek-Waterland (regio ZW) staat in de top 5 zwaarste regio’s van Nederland (51% overgewicht / obesitas bij volwassenen). Ook het percentage 10-jarige kinderen met overgewicht ligt met 17% hoger dan het landelijke gemiddelde(14%). Gezondheidsverschillen in de regio ZW nemen verder toe als gevolg van een veranderende populatie. Door het tekort aan betaalbare woningen trekken minder welvarende Amsterdamse gezinnen naar deze regio. De suburbanisatie van armoede maakt het bereiken van gezinnen met lage gezondheidsvaardigheden extra belangrijk. Dat vraagt om een aanpak met aandacht voor het hele systeem rond een gezin, samenwerking tussen professionals uit meerdere domeinen en toegankelijke en passende ondersteuning. Betrokkenheid van inwoners is essentieel. Er is al een goed voorbeeld in de regio. GGDZW werkt met JOGG-Zaanstad aan een gezonde leefomgeving voor een gezonde jeugd, volgens de integrale aanpak Jongeren Op Gezond Gewicht. Naast preventie richten zij zich op ondersteuning en zorg voor kinderen met overgewicht en obesitas volgens het landelijk model ketenaanpak: een systeemaanpak met Centrale Zorgverleners, gezondheidsnetwerken, matched en stepped care en betrokkenheid van gezinnen. Uit de evaluaties blijkt dat er meer gezinnen met lage gezondheidsvaardigheden zijn bereikt. Gezinnen geven aan dat de ondersteuning beter aansluit bij hun wensen. Omliggende gemeenten en GGDZW willen deze vernieuwende integrale aanpak uitbreiden, om van elkaar te leren en regionaal schaalvoordeel te hebben. De samenhang tussen activiteiten en de verbinding van preventie en zorg kan beter. Ook is het wenselijk dat de aanpak beter aansluit bij de veranderende doelgroep. Daarbij zijn de beleidsterreinen volksgezondheid, jeugd, onderwijs, welzijn, sport, werk & inkomen en ruimtelijke ontwikkeling betrokken. Deze subsidie biedt de kans om in (kleine)gemeenten met beperkte middelen tot een breed gedragen implementatieplan te komen en professionals te scholen voor de uitvoering. Fase 1 benutten we om voor 5 gemeenten wijkgezondheidsprofielen op te stellen. In focusgroepen vragen we inwoners en professionals hoe zij aankijken tegen gezondheid en opvoeden, of zij de cijfers herkennen, wat zij nodig hebben en welke prioriteiten en doelen zij kiezen. Op basis daarvan stellen gemeenten een implementatieplan op, met daarin passende en erkende interventies. Elke gemeente komt op deze manier tot een eigen, door beleid en bestuur gedragen implementatieplan, aansluitend op de lokale behoeften en mogelijkheden. De plannen bevatten interventies om de leefomgeving gezonder te maken en een aanpak om kinderen met overgewicht en hun ouders passende ondersteuning en zorg te bieden, gebaseerd op de ketenaanpak. Het Overbruggingsplan is een van de erkende interventies binnen de ketenaanpak. In fase 2 worden de plannen uitgevoerd. De interventies, de in te zetten Centrale Zorgverleners en gewenste aanpassingen aan de leefomgeving worden door gemeenten bekostigd. De subsidiegelden zijn bestemd voor de lokale projectleiders. Zij maken verbindingen en werk/verwijsafspraken in de wijk via de gezondheidsnetwerken en zorgen voor training van professionals en inwoners. De regionale projectleider heeft een adviserende en faciliterende rol en coördineert de kennisuitwisseling. Proces- en effectevaluatie worden ingezet om de aanpak te blijven verbeteren. Onderzoek waarbij participatie van ouders, kinderen en betrokken professionals mee wordt genomen is cruciaal om te blijven bijsturen. Voor dit werk ‘achter de schermen’ is vaak geen budget. Het is onmisbaar voor succesvolle uitvoering van gezondheidsbeleid. Aan het eind van fase 2 hebben gezinnen een gezondere leefstijl (water, groente & fruit, bewegen, slapen, schermgebruik), kinderen met (ernstig) overgewicht en hun ouders worden naar tevredenheid begeleid en de kwaliteit van leven van deze kinderen is verbeterd. Op de lange termijn nemen zorgkosten als gevolg van (ernstig) overgewicht af. Gewerkt wordt met bestaande instrumenten (zoals het model van May en de Gezonde Wijkaanpak), landelijke richtlijnen (zoals de JGZ richtlijn overgewicht en Zorgstandaard Obesitas) en monitoringsinstrumenten (zoals de PedsQL en JGZ-metingen). Voor draagvlak en borging komt een stuurgroep waarin de domeinen op bestuurlijk niveau zijn vertegenwoordigd. De regionale en lokale projectleiders vormen de werkgroep. De werkgroep maakt deel uit van de regionale leerkring. Hierin zitten experts van GGDZW (JOGG, Omgevingswet, ICT-toepassingen), aangevuld met de (academische) werkplaatsen, het Overbruggingsplan en C4O. Met de regionale leerkring zorgen we dat kennis vanuit wetenschap, beleid en praktijk wordt verbonden en verrijkt.