High risk for undernutrition, now what? Development and evaluation of an intervention for the prevention of undernutrition in high-risk older persons receiving home care
Projectomschrijving
Doorontwikkeling SNAQ65+: tijdig ingrijpen bij ondervoeding ouderen
Vraagstuk
Ondervoeding bij ouderen komt veel voor en heeft grote nadelige gevolgen voor hun gezondheid. Is er een interventie te ontwikkelen om bij thuiswonende ouderen op basis van de SNAQ65+ ondervoeding te voorkomen of te verminderen? De SNAQ65+-checklist helpt de thuiszorgmedewerker bij een snelle inventarisatie van problemen die tot ondervoeding kunnen leiden. Is de interventie effectief?Onderzoek
Dit project heeft de risicofactoren voor ondervoeding bij ouderen vastgesteld, van slechte eetlust tot geringe sociale steun. Een checklist en stappenplan helpen bij het bepalen én oplossen van onderliggende problemen.Uitkomst
De doorontwikkelde interventie bestaat uit het maken van een persoonlijk actieplan op basis van de checklist. Uit een gerandomiseerde studie bij 155 thuiswonende ouderen met thuiszorg en (verhoogd risico op) ondervoeding bleek na zes maanden dat 82% van de geïnitieerde actiepunten was uitgevoerd door de deelnemer. Het lichaamsgewicht verbeterde niet significant, de mentale kant van kwaliteit van leven wel.Producten
Auteur: van der Pols-Vijlbrief R, Wijnhoven HA, Schaap LA, Terwee CB, Visser M.
Magazine: Ageing Research Reviews
Verslagen
Eindverslag
Ondervoeding bij ouderen is geassocieerd met slechtere gezondheid, afname in lichamelijk functioneren en hogere zorgkosten. Het eerste doel van dit project was het ontwikkelen van een interventie om bij thuiswonende ouderen met thuiszorg en (verhoogd risico op) ondervoeding op basis van de SNAQ65+, ondervoeding te voorkomen of te verminderen. Het tweede doel van dit project was de effectiviteit en kosteneffectiviteit van deze interventie te evalueren. Met ondervoeding wordt in dit project bedoeld eiwit-energie ondervoeding.
Ten aanzien van de eerste doelstelling zijn op basis van systematisch literatuuronderzoek, kwalitatief onderzoek, en kwantitatief vragenlijstonderzoek potentiele oorzaken van ondervoeding bij thuiswonende ouderen onderzocht. Uit deze drie deelstudies blijkt dat ondervoeding bij thuiswonende ouderen een multifactorieel probleem is waarbij oorzaken in verschillende domeinen gezocht dienen te worden. Op basis van de resultaten van deze drie studies is in nauwe samenwerking met de thuiszorg een praktisch uitvoerbare multifactoriële interventie ontwikkeld die de beïnvloedbare oorzaken aanpakt om zo ondervoeding te voorkomen of verminderen bij thuiswonende ouderen met thuiszorg en (verhoogd risico op) ondervoeding. Deze interventie bestaat uit het afnemen van een checklist en het uitrollen van een persoonlijk actieplan. Met behulp van de checklist kunnen zeven beïnvloedbare oorzaken van ondervoeding worden geïdentificeerd door de thuiszorgmedewerker. In het bijbehorend actieplan worden per oorzaak diverse mogelijkheden aangegeven (tips voor thuis, initiatieven in de buurt, professionele hulp van een gezondheidszorgmedewerker) om deze oorzaken doelgericht aan te pakken. Op basis hiervan kan door de thuiszorgmedewerker in samenspraak met de oudere en eventueel betrokken mantelzorger een persoonlijk actieplan opgesteld en geïnitieerd worden welke na verloop van tijd geëvalueerd en eventueel bijgesteld kan worden.
Ten aanzien van de tweede doelstelling zijn de effectiviteit en de kosteneffectiviteit van de ontwikkelde multifactoriële interventie geëvalueerd middels een gerandomiseerde, gecontroleerde interventiestudie bij 155 thuiswonende ouderen met thuiszorg en (verhoogd risico op) ondervoeding. De checklist is bij start van de studie afgenomen bij de interventie en controlegroep. Bij de controlegroep werden de resultaten van deze checklist niet besproken en deze groep ontving gebruikelijke zorg en een folder van het Voedingscentrum met algemene informatie over gezonde voeding. Bij de interventiegroep werd daarnaast op basis van de resultaten van de checklist een persoonlijk actieplan opgesteld door de projectonderzoeker en samen met de oudere en waar mogelijk in samenwerking met thuiszorgmedewerker en/of mantelzorger. Dit actieplan werd na 1,5 en 4,5 maanden telefonisch besproken en waar nodig bijgesteld. Op baseline, na 3 maanden en na 6 maanden werden verschillende uitkomstmaten (o.a. gewicht, fysiek functioneren, handknijpkracht, kwaliteit van leven, en kosten) in de interventie en controlegroep gemeten. Er werden geen statistisch significante effecten van de interventie gevonden op de primaire uitkomstmaat lichaamsgewicht, en op de secundaire uitkomstmaten bovenarmomtrek, handknijpkracht, de fysieke component van kwaliteit van leven en loopsnelheid. Er werden wel bijna statistisch significante positieve effecten gevonden op fysiek functioneren zoals gemeten met objectieve prestatietesten en zelf-gerapporteerd algemeen dagelijks functioneren. Statistisch significante positieve effecten werden gevonden op de mentale component van kwaliteit van leven. De effecten op alle uitkomstmaten waren consistent positiever voor de interventie ten opzichte van de controle groep. De interventie bleek minder kosten met zich mee te brengen dan gebruikelijke zorg (niet statistisch significant). Wanneer in de per-protocol analyse, de deelnemers uit de interventiegroep die het actieplan niet goed uitvoerden werden weggelaten u
Ondervoeding bij ouderen is geassocieerd met slechtere gezondheid, afname in lichamelijk functioneren en hogere zorgkosten. Het doel van dit project is het ontwikkelen en toetsen op kosteneffectiviteit van een interventie om het ontstaan van ondervoeding bij thuiswonende ouderen te voorkomen.
Om de mogelijke oorzaken voor het ontstaan van ondervoeding bij thuiswonende ouderen te onderzoeken zijn drie studies uitgevoerd: 1) een systematische literatuurstudie; 2) individuele gesprekken en focusgroepen; en 3) een cross-sectionele vragenlijststudie bij 300 ouderen met thuiszorg. Uit deze drie studies blijkt dat de volgende oorzaken mogelijk een rol spelen: Ad 1) loopproblemen, een verslechterde mobiliteit, tandvlees problemen, verminderde interesse in het leven, een verminderde eetlust en een hoger gewicht; Ad 2) alleen eten, het hebben van meer chronische ziektes, ziekenhuisopname in combinatie met een verminderde lichamelijke conditie en/of activiteit, slechte voeding (in het ziekenhuis/tijdens een opname) en het hoger gebruik van medicatie; en Ad 3) niet getrouwd, slechte eetlust, < 3 snacks per dag eten, hulp met boodschappen, afhankelijkheid in algemene dagelijkse levensverrichtingen, fysieke inactiviteit, de afgelopen 6 maanden 2 keer of meer gevallen, darmproblemen, ziekenhuisopname in de afgelopen 6 maanden. Op basis van de resultaten van deze drie studies zijn een checklist en actieplan ontwikkeld om de oorzaken van ondervoeding bij thuiswonende ouderen met thuiszorg op te sporen en aan te pakken.
Op dit moment wordt er door twee thuiszorg organisaties (Cordaan en Allerzorg) gescreend op ondervoeding met het instrument de SNAQ65+ en wordt de ontwikkelde checklist afgenomen. We zijn nu bezig met de inclusie van deelnemers voor het laatste deel van het project, de evaluatie van het effect van de ontwikkelde interventie, inclusief baseline metingen en inzet actieplan.