Mobiele menu

Handreiking voor de implementatie en verankering van een Zorgprogramma Palliatieve Zorg voor Grote Organisaties

Projectomschrijving

Stichting Leerhuizen Palliatieve constateerde, dat het organisaties vaak ontbreekt aan stuurkracht om de palliatieve zorg op een hoger plan te tillen. De scholing en vorming die geëngageerde professionals te bieden hebben aan cursisten die minder frequent met palliatieve zorg te maken hebben, mist vaak een structurele borging. Borging van het geleerde wordt in hoge mate gehinderd door matige tot slechte relaties tussen professionals en management. Daarnaast maken diverse en gefragmenteerde visies op palliatieve zorg het niet makkelijker. Laurens, Zorggroep Rijnmond en het Maasstad Ziekenhuis hebben inmiddels ruimte ervaring met de borging van palliatieve zorg in hun organisatie. Samen met Leerhuizen Palliatieve Zorg gaan zij daarom een handreiking schrijven voor de implementatie, verankering en bijbehorende tools van een zorgprogramma voor palliatieve zorg. In deze handreiking wordt alle reeds beschikbare (impliciete) kennis en ervaring gebundeld en systematisch en inzichtelijk geordend voor andere zorgorganisaties die zich bezig (gaan) houden met palliatieve zorg. 

Verslagen


Eindverslag

Stichting Leerhuizen Palliatieve heeft constateert, dat het organisaties vaak ontbreekt aan stuurkracht om de palliatieve zorg op een hoger plan te tillen. De scholing en vorming die geëngageerde professionals te bieden hebben aan cursisten die minder frequent met palliatieve zorg te maken hebben, mist vaak een structurele borging. Borging van het geleerde wordt in hoge mate gehinderd door matige tot slechte relaties tussen professionals en management. Daarnaast maken diverse en gefragmenteerde visies op palliatieve zorg het niet makkelijker. De partners van Stichting Leerhuizen Palliatieve Zorg (Laurens en Lelie zorggroep) en ook het Maasstad Ziekenhuis hebben inmiddels ruime ervaring met de ontwikkeling, implementatie en borging van palliatieve zorg in hun organisatie. Stichting Leerhuizen Palliatieve Zorg heeft daarom samen met Laurens, Lelie zorggroep en het Maasstad Ziekenhuis een handreiking opgesteld voor het ontwikkelen, implementeren en verankeren van een programma palliatieve zorg binnen grote organisaties, zoals ziekenhuizen of (lokale of regionale koepel-)organisaties voor verpleging en verzorging. In deze handreiking is hun proces van ontwikkeling, implementatie en borging beschreven en zijn voorbeelden uit hun programma gebundeld in de bijlagen.

Aangezien palliatieve zorg meer omvat dan het invoeren van één op zichzelf staande interventie, is in deze handreiking de term programma palliatieve zorg gebruikt.
Onder een programma palliatieve zorg wordt verstaan het geheel van gespecificeerde en op elkaar afgestemde activiteiten en maatregelen, gericht op het verlenen van palliatieve zorg. Het doel is het behalen van de hoogst mogelijke kwaliteit van leven voor patiënten voor wie genezing niet meer mogelijk is, alsmede voor hun naasten.

Deze handreiking kan raden van bestuur, projectleiders, stafmedewerkers en andere functionarissen die verantwoordelijk zijn voor de verbetering van de palliatieve zorg binnen hun organisatie, een leidraad bieden voor het ontwikkelen en implementeren van een programma palliatieve zorg.
Bij ontwikkelen gaat het om het doen ontstaan van een gedeeld besef dat er iets moet en/of kan veranderen, om het realiseren van een gedeelde visie op een nieuw of ander gezamenlijk doel en om een (gedragen) proces dat leidt tot de gewenste verandering.
Bij implementatie gaat het om ‘een procesmatige en planmatige invoering van vernieuwingen en/of veranderingen van bewezen waarde, met als doel dat deze een structurele plaats krijgen in het (beroepsmatig) handelen, in het functioneren van organisatie(s), of in de structuur van de gezondheidszorg’.

De wijze waarop organisaties concrete invulling geven aan een programma palliatieve zorg kan verschillen in omvang en tempo. De couleur locale, de missie en visie van een organisatie spelen een belangrijke rol vóór en bij aanvang van het traject. Veelal zal er sprake (moeten) zijn van een systematische, projectmatige en organisatiebrede aanpak om een combinatie van activiteiten te realiseren. In deze handreiking wordt niet voorgeschreven wat een zorgorganisatie tot in detail precies moet implementeren, want dat is mede afhankelijk van de lokale situatie. Wel leest u over het belang van een systematische aanpak, wenselijke stappen in het ontwikkel- implementatie- en borgingsproces en over belemmerende en bevorderende factoren.

Samenvatting van de aanvraag

DE AANVRAGER Stichting Leerhuizen Palliatieve Zorg (LPZ, 2004) is een initiatief van De Open Ankh, Laurens en Florence. Regionaal Palliatief Centrum Cadenza (2008, onderdeel van Antonius IJsselmonde) startte als “vliegwiel” de ontwikkeling van de LPZ. In 2010 sloot Zorggroep Rijnmond met palliatief centrum de Regenboog als partner aan. Tezamen agenderen deze organisaties de Palliatieve zorg breed in de organisatie, met ondersteuning van Stichting Leerhuizen. LPZ bundelt de gedurende jaren opgebouwde ruime expertise van pionierende professionals, die dagelijks actief zijn “rond het bed” en in de “ketenbrede zorg”. Het Leerhuis is als een kraamkamer van ideëen en kennis. Voor zorgverleners is het een inspirerende ‘werkplaats’. Naast hun dagelijkse werk zoeken zij in het Leerhuis samen naar wegen en manieren om de palliatieve zorg te verbeteren en steeds beter te laten aansluiten op de praktijk. LPZ levert met Ontwikkeling, Onderwijs en Onderzoek een relevante bijdrage aan de ontwikkeling en implementatie van een Integrerend Zorgprogramma Palliatieve Zorg, gericht op hulpverleners en bestuurders van grote zorginstellingen. LPZ werkt hierbij samen met o.m. het Integraal Kankercentrum Nederland, de Hogeschool Rotterdam, het Erasmus Medisch Centrum en tal van regionale en landelijke netwerken. GRONDSLAGEN BEST PRACTISE De initiatiefnemers van LPZ – zowel bestuurders als professionals – constateerden, dat het hen vaak ontbrak aan stuurkracht om de palliatieve zorg op een hoger plan te tillen. Kwalitatief hoogwaardige palliatieve zorg ontstaat vanuit een houding van hoofd en hart, gecombineerd met ambachtelijk handelen van geëngageerde professionals. De scholing en vorming die dergelijke professionals te bieden hebben aan cursisten die minder frequent met palliatieve zorg te maken hebben, mist vaak een structurele borging. Cursisten die scholing volgden, bleken – terug op de werkvloer – al snel de verworven kennis, inzichten en vaardigheden te verliezen, evenals hun aanvankelijk enthousiasme. Borging van het geleerde wordt in hoge mate gehinderd door matige tot slechte relaties tussen professionals en management. Daarnaast maken diverse en gefragmenteerde visies op palliatieve zorg het niet makkelijker. Tenslotte blijkt dat op veel plekken de weinig effectieve sturing door managers van professionals de implementatie en borging van innovaties belemmert. LPZ richt zich derhalve op de overdracht van Best Practice (ontwikkeld in en vanuit de werkplaats) naar de gehele organisatie. Ze richt zich op Inhoud (alle aspecten van PZ), Processen (effectieve samenwerking en toepassing van Tools) en op Structuur (professionals, managers en staf rondom en samen met de patiënt en diens naasten). LPZ reageert daarmee met woorden en daden op gesignaleerde behoeften in zowel het beroepsveld, als in de doelgroep van palliatieve zorg. KORTE BESCHRIJVING VAN DE “BEST PRACTICE”. LPZ stelt voor een Handreiking voor de implementatie en verankering van een Zorgprogramma voor Grote Organisaties te schrijven. M.b.v. de subsidiegelden van ZonMW is het mogelijk om de reeds beschikbare (impliciete) kennis en ervaring te bundelen en in zo’n Handreiking systematisch en inzichtelijk te ordenen en aan gebruikers aan te bieden. De Handreiking voor de implementatie en verankering van een Zorgprogramma Palliatieve Zorg voor Grote Organisaties bestaat uit de beschrijving van de verschillende fases van implementatie en verankering en de bijbehorende tools. In de brief van ZonMw – met hun positief advies over deze aanvraag – wordt aangegeven meer focus aan te brengen in de uitwerking. Het projectidee omvatte op dat moment nog alle fases en alle gebruikte tools van het zorgprogramma. Aanvragers hebben de gewenste focus aangebracht door deze aanvraag te richten op enkel de eerste fase van implementatie van het zorgprogramma. Fase 1 (Structurele inbedding van “tools” tot reguliere werkwijze) en fase 2 (kwaliteitstoetsing/evaluatie) worden in het plan van aanpak weliswaar benoemd, maar maken geen onderdeel uit van de aanvraag. Fase 0 De fase van Oriëntatie: deze fase richt zich op het ontstaan en ontwikkelen van een eenduidige, samenhangende visie op PZ, werkwijze en protocollen, en in het verlengde daarvan op het organisatiebreed, transmuraal en in de keten dragen van die visie. Zodoende ontstaat een werkelijke (en dus niet: vrijblijvende) betrokkenheid van alle stakeholders in de organisatie: bestuur, management, hulpverleners en cliëntenraden. Aanbevolen stappen in deze fase 1. Een Quick Scan ter beoordeling van positie in ontwikkelingsstadium PZ. 2. Een PZ-belevingsonderzoek onder patiënten, naasten en nabestaanden én hulpverleners, met als doel en 0 meting ten behoeve van bewustwording 3. Formulering Beleidsplan Palliatieve zorg, formulering van Visie op PZ en uitwerking van een Plan van Aanpak. 4. Besluitvorming. Taak- en rolverdeling.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
11510028
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2012
2014
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Drs. N. den Engelsman
Verantwoordelijke organisatie:
Stichting Leerhuizen Palliatieve Zorg