Werkplaats Dilemma's in de Zorg

De toename in complexiteit in de zorg vraagt steeds meer van zorgverleners. In hun dagelijkse praktijk worden ze geconfronteerd met een diversiteit aan vragen van cliënten en hun netwerk, en collega’s. Soms leidt dat tot grote vraagstukken waarbij cliënten en hun netwerk, en professionals niet op één lijn zitten, bijvoorbeeld omdat wensen en behoeften tegenstrijdig zijn. De vraag ‘hoe je het als zorgverlener goed doet’ wordt lastiger te beantwoorden maar ook urgenter. Daarbij komt dat cliënten in toenemende mate een actieve rol vervullen in de zorg en ondersteuning die zij van zorgmedewerkers ontvangen. Dat vraagt ook dat zij kunnen en durven zeggen waar zij grote vraagstukken en dilemma’s ervaren. Waarden en normen van zorgprofessional, cliënt en netwerk kunnen schuren of botsen, waardoor ethische dilemma’s ontstaan. Vaak is het voor cliënt, netwerk en professional niet meteen duidelijk welke normen en waarden in het spel zijn. Daardoor worden dilemma’s niet meteen herkend en benoemd. Deze werkplaats zorgt dat dilemma-ervaringen in de relatie tussen cliënt, netwerk en professional beter worden herkend, benoemd, er beter mee omgegaan wordt en van geleerd wordt. Cliënten en hun netwerk hebben vaak hulp nodig om dilemma’s te kunnen benoemen en er mee om te gaan. Maar ook zorgverleners onderling hebben steun nodig om dilemma’s op te pakken. Het bespreekbaar maken van dilemma’s reikt verder dan het aanreiken van een tool. De vraag is vooral: waarom gaan zorgverleners het gesprek met elkaar, cliënten en hun netwerk over dilemma’s niet aan en hoe kunnen we dat gezamenlijke leerproces faciliteren? De werkplaats gaat op zoek naar hoe je het herkennen, agenderen, omgaan en leren van dilemma’s kunt verbeteren. We gaan in de werkplaats ‘Dilemma’s in de zorg’ werken met dilemma-ervaringen in de zorg en vragen over dilemma’s. We verkennen via een praktijkgerichte aanpak welke dilemma’s leven tussen zorgverleners en cliënten, op welke manieren ze deze proberen op te lossen, hoe ze er gezamenlijk van leren, welke instrumenten ondersteunend zijn en welke interventies helpend zijn. In deze werkplaats werken we aan instrumenten die helpen om het gesprek over de cliënt en zijn netwerk te voeren en instrumenten die helpen om het gesprek met de cliënt en zijn netwerk te voeren over dilemma-ervaringen. In de werkplaats worden samen nieuwe instrumenten gecreëerd die laagdrempelig in de praktijk kunnen worden gebruikt door verpleegkundigen en verzorgenden in de VVT. Met deze handreiking willen we een proces faciliteren dat cliënten, hun netwerk en professionals verder helpt in een dilemma-ervaring. Daarnaast willen we de werkende principes en randvoorwaarden inzichtelijk maken. We werken vanuit het principe van co-creatie: samen werken aan duurzame oplossingen. De organisatie van de werkplaats is een samenwerking van Vilans, Hogeschool Rotterdam, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en ROC Midden-Nederland en bestaat uit een aantal fases: FASE 1: VOORBEREIDING & WERVING (SEPTEMBER - NOVEMBER 2018) Verkenning van beschikbare informatie aan de hand van deskresearch. Start werving van 4 deelnemende VVT-organisaties, experts en projectgroep. FASE 2: ERVARINGEN OPHALEN (SEPTEMBER 2018) In deze fase focussen we op de ervaringen, verwachtingen van deelnemers. Deze ervaringen plaatsen we naast inzichten uit fase 1 met betrekking tot soorten dilemma’s in de zorg en beschikbare instrumenten voor de omgang met dilemma’s. In deze fase leren deelnemers dilemma’s te herkennen, durven ze deze te benoemen en te agenderen. FASE 3: INZICHTEN & KANSEN OPHALEN (OKTOBER - DECEMBER 2018) Tijdens deze fase wordt extra aandacht besteed aan het vastleggen en communiceren van leerervaringen. In deze fase leren deelnemers met de dilemma’s om te gaan. Welke inzichten en kansen halen we uit de ervaringen met dilemma’s van cliënten, hun netwerk en zorgprofessionals? Wat betekent dit voor de praktijk en het onderwijs? Met welke instrumenten willen zorgverleners experimenteren en welke hulp hebben ze daarbij van de projectgroep van de werkplaats nodig? FASE 4: OPLOSSINGEN UITTESTEN (JANUARI - JUNI 2019) In deze fase leren de deelnemers met dilemma’s om te gaan en er binnen hun organisatie gezamenlijk van te leren. Onderwijs en beroepspraktijk blijven samen leren. FASE 5: EVALUATIE EN VERDERE VERSPREIDING (JULI 2019 - MAART 2020) In de laatste fase wordt verdere aandacht geschonken aan de verspreiding van de resultaten van de werkplaats en continuïteit van het thema op de kennispleinen Zorg voor Beter en Beter Oud. Na de werkplaats zijn er praktische, aansprekende handvatten voor en door mensen beroepspraktijk en onderwijs ontwikkeld. Dit is vertaald in een handreiking die zorgverleners, cliënten en verwanten helpt in het om kunnen gaan met en leren van dilemma’s. Daarmee worden deze dilemma’s duurzaam en effectief hanteerbaar. De vorm van deze handreiking wordt ontwikkeld met zorgverleners, docenten, ervaringsdeskundigen en experts die betrokken zijn bij deze werkplaats.