Samen op School (SoS)

In dit project staat de samenwerking tussen gezin, school en jeugdhulp centraal die zou moeten leiden tot een ononderbroken schoolloopbaan, het voorkómen van (zwaardere) vormen van ondersteuning en effectievere hulpverlening waar deze toch nodig is. In de praktijk blijken de diverse bij jeugdigen betrokken instanties echter in geringe mate samen te werken, waardoor veel kansen gemist worden om tijdig in te grijpen en waardoor er – als er sprake is van steeds zwaardere vormen van ondersteuning – vaak door de verschillende betrokken partijen langs elkaar heen gewerkt wordt, waardoor veel kansen, energie en middelen verloren gaan. Ook al wordt de noodzaak tot meer samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp breed ingezien en erkend, toch verloopt zij nog niet optimaal (Onderwijsraad 2014).

De vraagstelling van deze AWTJ luidt: In hoeverre leiden specifiek op versterking van de samenwerking tussen gezin, onderwijs en jeugdhulp gerichte werkwijzen tot verminderde vraag naar speciale ondersteuning van jeugdigen en gezinnen? Dit onderzoek heeft als doel inzicht te verwerven in wat werkwijzen voor verbeterde samenwerking tussen ouders, jeugdigen, onderwijs en jeugdhulp oplevert voor de schoolloopbaan van het kind, de eigen regie van ouders en gezinnen, betrokkenheid van netwerken en het beroep op (zwaardere) vormen van ondersteuning.

Het beantwoorden van de onderzoeksvragen vereist een nauwe samenwerking tussen jeugdigen, ouders, professionals en onderzoekers. In de AWTJ SoS worden vijf Communities of Practice (CoP’s) ingericht rond verschillende vormen van samenwerking tussen ouders, jeugdigen, onderwijsinstellingen en instellingen voor jeugdhulpverlening waarbij zowel gekeken wordt naar het inhoudelijke en het bestuurlijk-organisatorische perspectief. De CoP in brede zin bestaat uit de gemeente waar de betreffende CoP wordt uitgevoerd, de aan de scholen verbonden professionals (onderwijs en jeugdhulp/JGZ), de leerlingen en de ouders van de leerlingen. De CoP in enge zin bestaat uit een breed samengesteld team dat een actieve bijdrage levert aan het onderzoek binnen de CoP. Deze worden de CoP-teams genoemd. Deelnemers aan de CoP-teams zijn ouders, leerlingen van de scholen, leerkrachten/mentoren, professionals verbonden aan de zorgstructuur, een schooldirecteur, een vertegenwoordiger van de gemeente en een facilitator (student/onderzoeker).

De binnen de scholen gehanteerde werkwijze is het vertrekpunt. Er wordt na gegaan op welke wijze de werkwijze de samenwerking tussen professionals (van school en jeugdhulp), ouders en jeugdigen ondersteunt en hoe deze verbeterd kan worden. Dit gebeurt in samenspraak met de CoP-teams. Voorts wordt gekeken hoe de brede ondersteuningsstructuur binnen de school en dienste staat van deze samenwerking en bijdraagt aan de eigen regie van ouders en participatie van jeugdigen. Ook wordt nagegaan welke specifieke preventieve en integrale ondersteuning er in samenwerking tussen wederom de professionals, ouders en jeugdigen geboden worden teneinde de eigen regie van ouders en jeugdigen te vergroten, het gebruik van specialistische vormen van ondersteuning (in onderwijs en jeugdhulp) te verminderen en de doelmatigheid en doeltreffendheid van deze vormen van hulp te vergroten. We besteden bij deze vragen mede aandacht aan gezinnen met een lage sociaal economisch status en gezinnen met een niet-westerse achtergrond.

Naast dit inhoudelijk deel onderzoeken we ook hoe de organisatorische en bestuurlijke randvoorwaarden hoe inhoudelijk proces zo goed mogelijk kunnen faciliteren. Deze voorwaarden worden in kaart gebracht met enerzijds een bestaand model en anderzijds door het analyseren van aspecten rondom de lokaal educatieve agenda’s (LEA’s) en vervolgens afgezet tegen de uitkomsten van de (inhoudelijke) werkwijze.

Ouders en jongeren zijn betrokken bij de (voorbereidingen van de) aanvraag. Er is samengewerkt met veel partijen (gemeenten, samenwerkingsverbanden vanuit het onderwijs, scholen, instellingen voor jeugdhulp, jeugdgezondheidszorg, vertegenwoordigers van ouders en jeugdigen, hogescholen en een universiteit). Deze brede samenwerking biedt erg veel kans om de kennis breed gedragen te krijgen en een plek te laten krijgen in de praktijk van onderwijs en jeugdhulp en ook de opleidingen van toekomstige professionals.