Vooronderzoek naar de opzet en haalbaarheid van een wijkgerichte aanpak van het stoppen met roken bij lage SES in de multiculturele Schilderswijk te Den Haag
Projectomschrijving
Dit project is een vooronderzoek naar de haalbaarheid van een stoppen met roken centrum in de Schilderswijk in Den Haag. Dit is een van de wijken waar veel rokers met een lage sociaaleconomische positie wonen. Een goede methode om te kunnen stoppen met roken is een combinatie van gedragstherapie en medicatie. Hiernaast worden in het centrum ook activiteiten georganiseerd om rokers bewust te maken van de gevolgen van stoppen met roken en hen te motiveren om te stoppen met hulp.
Het doel van het vooronderzoek is om een draaiboek samen te stellen waarin staat beschreven hoe het centrum het best kan worden opgezet.
Het onderzoek is afgerond en heeft verschillende inzichten hierover opgeleverd. Het project heeft al vervolg gekregen in een nieuw ZonMw project, wat op 1 december 2010 is gestart. Dit betreft een project waarin door AMC-UvA wordt onderzocht in hoeverre een stoppen met roken dienst in de Schilderswijk daadwerkelijk de wijkbewoners bereikt en in hoeverre deze interventie effectief is.
Verslagen
Eindverslag
Roken is één van de belangrijkste vermijdbare risico’s voor hart- en vaatziekten, longaandoeningen en verschillende soorten kanker.Er zijn grote verschillen in het rookgedrag tussen rokers met een hoge sociaal economische positie en rokers met een lage sociaal economische positie (lage SES).
Een effectieve methode om te kunnen stoppen met roken is een combinatie van gedragstherapie en farmacotherapie. Rokers hebben door een dergelijke behandeling een vier keer zo grote kans om te stoppen met roken dan zonder behandeling (Van den Berg & Schoemaker, 2010). Om het stoppen met roken te bevorderen is het belangrijk dat deze methode beschikbaar komt voor rokers in een lage sociaaleconomische positie. In Nederland is hierin belangrijke stap genomen met de beslissing van de minister van Gezondheid, Welzijn en Sport om hulp bij stoppen met roken vanaf 1 januari 2011 op te nemen in het basispakket van ziekenfondsen. Hiermee wordt een belangrijke financiële barrière om te stoppen met roken weggenomen.
Daarom is door STIVORO, in samenwerking met STIOM, Stichting Lijn 1 en PRECURA, het initiatief genomen de haalbaarheid van een stoppen met roken centrum in de Schilderswijk in Den Haag te onderzoeken. De Schilderswijk in Den Haag is een van de wijken waar veel rokers in een lage sociaaleconomische positie wonen.
De opzet van het centrum is gebaseerd op de Stop Smoking Services die in Engeland zijn opgezet en geïmplementeerd. Het doel van de Stop Smoking Services is om iedere roker in Engeland de toegang te geven tot evidence-based gedragondersteuning en tot gratis medicatie. Om de roker zo optimaal mogelijk te begeleiden zijn er centra opgezet en is een samenwerking gecreëerd met de eerste lijn. Deze Stop Smoking Services zijn effectief gebleken; meer rokers blijken succesvol te stoppen (Bauld, Coleman, Adams, Pound & Ferguson, 2005; Ferguson, Bauld, Chesterman & Judge, 2005).
Het Britse model dient als voorbeeld voor het stoppen met roken centrum in de Schilderswijk. In het vooronderzoek wordt gekeken in hoeverre deze opzet toepasbaar is in de Nederlandse context, meer specifiek, in de Schilderswijk in Den Haag. Behalve stopondersteuning zullen er ook activiteiten worden georganiseerd om rokers bewust te maken van de gevolgen van stoppen met roken en hen te motiveren om te stoppen met hulp. Vanuit een logistiek centrum zal er een aanbod worden gecreëerd met betrekking tot de bewustwording over stoppen met roken en het motiveren tot stoppen met roken en de ondersteuning bij het stoppen met roken. Voor de bewustwording en informatieoverdracht wordt gebruikt gemaakt van de bestaande cursus “Word Wijzer Over Roken”. Deze cursus, die speciaal voor rokers van niet-Westerse afkomst is ontwikkeld, gaat in op de gevolgen van roken, het passief roken en het stoppen met roken. Als stopondersteuning worden zowel groepstrainingen (Pakje Kans) als individuele ondersteuning aangeboden (telefonisch en individueel). Zowel de cursus “Word wijzer over roken” als de stopondersteuning zal op verschillende plekken in de wijk worden aangeboden.
Om de rokers te bereiken en toe te leiden naar het centrum worden verschillende methoden ingezet. Rokers kunnen verwezen worden via de huisarts. Ook worden er twee netwerkmethodes ingezet. Ten eerste wordt er gebruik gemaakt van de sociale netwerkmethode waarin sleutelfiguren gevraagd worden mensen uit hun achterban te vragen deel te nemen. Ten tweede wordt er gebruik gemaakt van een nieuwe vorm van een sociale netwerkmethode; de zwermersmethode (Tabibian, 2010). In deze methode worden mensen uit de wijk opgeleid om hun directe sociale omgeving informatie te geven over stoppen met roken en het stoppen met roken centrum.
Het doel van het vooronderzoek is om een draaiboek samen te stellen waarin staat beschreven hoe dit stoppen met roken centrum moet worden opgezet en wat de randvoorwaarden hiervoor zijn (STIVORO, STIOM, Stichting Lijn 1, PRECURA & AMC/UvA, 2010).
De afdeling Sociale Geneeskunde van AMC/UvA heeft in dit