Mobiele menu

Vooronderzoek naar de opzet en haalbaarheid van een wijkgerichte aanpak van het stoppen met roken bij lage SES in de multiculturele Schilderswijk te Den Haag

Projectomschrijving

Dit project is een vooronderzoek naar de haalbaarheid van een stoppen met roken centrum in de Schilderswijk in Den Haag. Dit is een van de wijken waar veel rokers met een lage sociaaleconomische positie wonen. Een goede methode om te kunnen stoppen met roken is een combinatie van gedragstherapie en medicatie. Hiernaast worden in het centrum ook activiteiten georganiseerd om rokers bewust te maken van de gevolgen van stoppen met roken en hen te motiveren om te stoppen met hulp.

Het doel van het vooronderzoek is om een draaiboek samen te stellen waarin staat beschreven hoe het centrum het best kan worden opgezet.

Het onderzoek is afgerond en heeft verschillende inzichten hierover opgeleverd. Het project heeft al vervolg gekregen in een nieuw ZonMw project, wat op 1 december 2010 is gestart. Dit betreft een project waarin door AMC-UvA wordt onderzocht in hoeverre een stoppen met roken dienst in de Schilderswijk daadwerkelijk de wijkbewoners bereikt en in hoeverre deze interventie effectief is.

Verslagen


Eindverslag

Roken is één van de belangrijkste vermijdbare risico’s voor hart- en vaatziekten, longaandoeningen en verschillende soorten kanker.Er zijn grote verschillen in het rookgedrag tussen rokers met een hoge sociaal economische positie en rokers met een lage sociaal economische positie (lage SES).
Een effectieve methode om te kunnen stoppen met roken is een combinatie van gedragstherapie en farmacotherapie. Rokers hebben door een dergelijke behandeling een vier keer zo grote kans om te stoppen met roken dan zonder behandeling (Van den Berg & Schoemaker, 2010). Om het stoppen met roken te bevorderen is het belangrijk dat deze methode beschikbaar komt voor rokers in een lage sociaaleconomische positie. In Nederland is hierin belangrijke stap genomen met de beslissing van de minister van Gezondheid, Welzijn en Sport om hulp bij stoppen met roken vanaf 1 januari 2011 op te nemen in het basispakket van ziekenfondsen. Hiermee wordt een belangrijke financiële barrière om te stoppen met roken weggenomen.
Daarom is door STIVORO, in samenwerking met STIOM, Stichting Lijn 1 en PRECURA, het initiatief genomen de haalbaarheid van een stoppen met roken centrum in de Schilderswijk in Den Haag te onderzoeken. De Schilderswijk in Den Haag is een van de wijken waar veel rokers in een lage sociaaleconomische positie wonen.
De opzet van het centrum is gebaseerd op de Stop Smoking Services die in Engeland zijn opgezet en geïmplementeerd. Het doel van de Stop Smoking Services is om iedere roker in Engeland de toegang te geven tot evidence-based gedragondersteuning en tot gratis medicatie. Om de roker zo optimaal mogelijk te begeleiden zijn er centra opgezet en is een samenwerking gecreëerd met de eerste lijn. Deze Stop Smoking Services zijn effectief gebleken; meer rokers blijken succesvol te stoppen (Bauld, Coleman, Adams, Pound & Ferguson, 2005; Ferguson, Bauld, Chesterman & Judge, 2005).
Het Britse model dient als voorbeeld voor het stoppen met roken centrum in de Schilderswijk. In het vooronderzoek wordt gekeken in hoeverre deze opzet toepasbaar is in de Nederlandse context, meer specifiek, in de Schilderswijk in Den Haag. Behalve stopondersteuning zullen er ook activiteiten worden georganiseerd om rokers bewust te maken van de gevolgen van stoppen met roken en hen te motiveren om te stoppen met hulp. Vanuit een logistiek centrum zal er een aanbod worden gecreëerd met betrekking tot de bewustwording over stoppen met roken en het motiveren tot stoppen met roken en de ondersteuning bij het stoppen met roken. Voor de bewustwording en informatieoverdracht wordt gebruikt gemaakt van de bestaande cursus “Word Wijzer Over Roken”. Deze cursus, die speciaal voor rokers van niet-Westerse afkomst is ontwikkeld, gaat in op de gevolgen van roken, het passief roken en het stoppen met roken. Als stopondersteuning worden zowel groepstrainingen (Pakje Kans) als individuele ondersteuning aangeboden (telefonisch en individueel). Zowel de cursus “Word wijzer over roken” als de stopondersteuning zal op verschillende plekken in de wijk worden aangeboden.
Om de rokers te bereiken en toe te leiden naar het centrum worden verschillende methoden ingezet. Rokers kunnen verwezen worden via de huisarts. Ook worden er twee netwerkmethodes ingezet. Ten eerste wordt er gebruik gemaakt van de sociale netwerkmethode waarin sleutelfiguren gevraagd worden mensen uit hun achterban te vragen deel te nemen. Ten tweede wordt er gebruik gemaakt van een nieuwe vorm van een sociale netwerkmethode; de zwermersmethode (Tabibian, 2010). In deze methode worden mensen uit de wijk opgeleid om hun directe sociale omgeving informatie te geven over stoppen met roken en het stoppen met roken centrum.
Het doel van het vooronderzoek is om een draaiboek samen te stellen waarin staat beschreven hoe dit stoppen met roken centrum moet worden opgezet en wat de randvoorwaarden hiervoor zijn (STIVORO, STIOM, Stichting Lijn 1, PRECURA & AMC/UvA, 2010).
De afdeling Sociale Geneeskunde van AMC/UvA heeft in dit

Samenvatting van de aanvraag

Deze aanvraag betreft een studie naar de opzet en haalbaarheid van een wijkgerichte stoppen-met-roken (SMR)interventie in een multiculturele wijk als de Schilderswijk in Den Haag. Onderzoeksvragen: 1. Hoe krijgen we de interventie zodanig opgezet dat ook moeilijk bereikbare multi-etnische groepen gemotiveerd raken om te stoppen en hierbij adequaat ondersteund worden? 2. Wat zijn noodzakelijke randvoorwaarden en succesfactoren? 3. Is de financiële vergoeding voor de hulpverlening voldoende gewaarborgd? Deze vragen zullen worden beantwoord door middel van actieonderzoek: in de projectperiode ontwikkelen de betrokken organisaties gezamenlijk de organisatiestructuur (incl. deskundigheid en identificatie van voorlichtingsmaterialen) voor een SMR-centrum in de Schilderswijk. Er zal nog geen sprake zijn van uitvoering. De ervaringen en knelpunten bij het opzetten zullen worden opgetekend door de onderzoekers. Op basis van de resultaten ligt er aan het eind van het project een draaiboek volgens welke een SMR centrum daadwerkelijk kan worden uitgevoerd. De interventie zal uit de volgende elementen kunnen gaan bestaan: 1. voorlichting en informatieoverdracht gericht op bewustwording van het ongezonde rookgedrag en 2. hulpverlening bij het stoppen met roken. Het uitgangspunt is om voorlichting laagdrempelig op een groot aantal plaatsen in de wijk en samen met wijkbewoners te organiseren. Er zal gebruik worden gemaakt van vertrouwenspersonen en andere gezagsdragers uit de eigen gemeenschap en het gebruik van ‘tupperware’ en peergroupmethodieken, waarmee Stichting STIOM ervaring heeft opgedaan in de Schilderswijk. Deze methoden zullen aanvullend en ter versterking worden ingezet van STIVORO’s sociale netwerkmethode die in 2007 en 2008 tijdens respectievelijk de 24uursactie en de Turkse deelcampagne is ingezet. Binnen de verschillende etnische groepen zullen 20-30 ‘ambassadeurs’ bereid worden gevonden om de stoppen met roken boodschap uit te dragen. Als voorlichtingsmethodiek zal 'Word Wijzer over Roken' worden gebruikt (zie bijlage 1). Naast bovenbeschreven activiteiten zullen ook de zorgprofessionals worden benaderd om patiënten door te verwijzen naar het nieuwe SMR ondersteuningspunt. De voorlichtingsactiviteiten zullen worden gecoördineerd vanuit een nieuw SMR centrum dat, naar Engels voorbeeld, geprotocolleerde stopondersteuning aan gaat bieden. Er kan gebruik worden gemaakt van het bestaande preventiesteunpunt in de Schilderswijk van Stichting Preventie & Curatie (Precura), zodat het centrum een degelijke organisatorische bedding heeft (zie bijlage 2). STIVORO heeft verschillende stopmethoden ontwikkeld voor rokers uit de LSES groepen, waaronder migranten. Het aanbod wordt in overleg met alle partners vastgesteld en kan bestaan uit de training Pakje Kans, individuele behandeling door een coach, telefonische coaching, StopMail, en StopSMS (Bijlage 3) De eerste 3 behoren tot verzekerde zorg. Daar waar geboden, wordt farmacologische ondersteuning ingezet. Deze aanpak zal aansluiten bij de ontwikkeling van de SMR zorgmodule in relatie tot de verzekerde zorg. In dit proces zal het Partnership Stoppen met Roken als klankbord fungeren. Via dit Partnership is tevens afstemming met het Nationaal Programma tabaksontmoediging gewaarborgd, aangezien de daarin betrokken partijen tevens participeren in het Partnership. De zorgmodule zal het instrument zijn voor financiering van een deel van de stopondersteuning, waarvoor immers een beroep zal moeten worden gedaan op in de wijk actieve zorgverzekeraars. Projectgroep De projectgroep bestaat uit de uitvoerende organisaties: STIOM, Lijn 1, Precura, STIVORO en de UvA. De bijdrage van STIOM richt zich vooral op de netwerkmethoden die het bereik van de interventie kunnen vergroten. De focus ligt daarbij op het versterken van de gezondheidsvaardigheden (health literacy ) die bijdragen aan de motivatie om te stoppen met roken. Stichting Precura, dat een samenwerking is van STIOM en Lijn 1, heeft aangegeven te willen fungeren als centraal logistiek centrum (bijlage 2). Hier zal uiteindelijk het SMR centrum worden gevestigd. STIVORO zal verantwoordelijk zijn voor de algehele coördinatie, het maken van financiële afspraken met zorgverzekeraars die actief zijn in de Schilderswijk en het vertalen van de resultaten naar aanbevelingen voor landelijke verspreiding. Lijn 1 zal de contacten met 0e en 1e lijns zorgprofessionals verzorgen. De evaluatie wordt door de afdeling Sociale Geneeskunde van de Universiteit van Amsterdam uitgevoerd en zal antwoord geven op de drie onderzoeksvragen. De evaluatie is in meer detail beschreven in bijlage 4. Planning. Duur van het project is 6 maanden (januari -juni 2010). Het project zal uitmonden in een draaiboek voor uitvoering van de voorlichting en de hulpverlening. In een afsluitende bijeenkomst zullen de bevindingen uit het onderzoek worden gepresenteerd aan alle betrokken partijen, inclusief de gemeente Den Haag.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
121020029
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2010
2010
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Drs. R. Kabadayi
Verantwoordelijke organisatie:
STIVORO