Effectieve informatie over het bevolkingsonderzoek naar darmkanker voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden

Achtergrond Mensen met een lage sociaal economische status (SES) zijn minder geneigd om aan darmkankerscreening deel te nemen. Darmkanker wordt bij hen dan ook vaak in een later stadium gediagnosticeerd, en daardoor is de kans om te overlijden aan darmkanker voor mensen met een lage SES hoger dan voor mensen met een hogere SES. In 2013 start het Nederlandse bevolkingsonderzoek naar darmkanker. De uitnodiging heeft tot doel alle mensen in staat te stellen tot een geïnformeerde beslissing om al dan niet deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek. Dit is een grote uitdaging, omdat meer dan de helft van de Nederlandse bevolking onvoldoende gezondheidsvaardigheden heeft. Dat zijn vaardigheden om informatie over gezondheid te verkrijgen, te begrijpen en te gebruiken bij het nemen van gezondheidsgerelateerde beslissingen. Het Centrum voor Bevolkingsonderzoek heeft schriftelijke en digitale informatiematerialen (www.bevolkingsonderzoekdarmkanker.nl) ontwikkeld om mensen te ondersteunen in geïnformeerde besluitvorming. Doelstelling Het algemene doel van deze studie is het optimaliseren van informatie over het bevolkingsonderzoek naar darmkanker voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden. Specifieke doelen om dit te bereiken zijn: 1) Vaststellen van de toegankelijkheid van het informatiemateriaal voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden. 2) Achterhalen van de begrijpelijkheid en ervaren relevantie van het informatiemateriaal voor het nemen van een geïnformeerde beslissing voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden. 3) Onderzoeken op welke manier mensen met lage gezondheidsvaardigheden de verschillende kansen en risico’s interpreteren, evalueren en gebruiken bij het nemen van een beslissing om wel of niet aan het bevolkingsonderzoek deel te nemen, en welke voorkeuren zij hebben voor de presentatie van kansen. 4) Vaststellen in hoeverre het informatiemateriaal mensen met lage gezondheidsvaardigheden in staat stelt om een geïnformeerde beslissing te nemen om wel of niet deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek. 5) In overleg met CvB aanbevelingen formuleren voor het aanpassen van het informatiemateriaal teneinde ook mensen met lage gezondheidsvaardigheden in staat te stellen tot geïnformeerde besluitvorming over deelname aan het bevolkingsonderzoek. Methoden De onderzoekspopulatie bestaat uit Nederlandstalige mannen en vrouwen met lage gezondheidsvaardigheden die in aanmerking komen voor darmkankerscreening (55-75 jaar). We maken gebruik van een combinatie van kwalitatief onderzoek (doelstellingen 1-3; plm. 40 respondenten;) en kwantitatief onderzoek (doelstelling 4; plm. 150 respondenten). Om de toegankelijkheid van de informatie vast te stellen analyseren we eerst de tekstkenmerken van het informatiemateriaal (o.a. moeilijkheid, genrekenmerken, structuurkenmerken) en observeren we op welke manier mensen met lage gezondheidsvaardigheden omgaan met de informatie. De ervaren begrijpelijkheid en relevantie van de informatie analyseren we met behulp van de plus-min methode. Voor het meten van de objectieve begrijpelijkheid onderzoeken we in hoeverre mensen met lage gezondheidsvaardigheden de informatie kunnen reproduceren en toe kunnen passen op hun eigen situatie. Ten slotte onderzoeken we hoe mensen met lage gezondheidsvaardigheden de gegeven kansen en risico’s interpreteren, evalueren en gebruiken bij het nemen van een beslissing om wel of niet aan het bevolkingsonderzoek deel te nemen en vragen we welke presentatie hun voorkeur heeft. Op basis van de kwalitatieve interviews passen wij in overleg met het CvB de informatiematerialen aan. Het effect van de aangepaste materialen op begrip en geïnformeerde besluitvorming bij mensen met lage gezondheidsvaardigheden onderzoeken we met een digitale vragenlijst (n=150). Op grond van de resultaten formuleren we samen met het CvB definitieve aanbevelingen voor een effectieve informatiestrategie voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden. Verwachte resultaten De aanpassingen en aanbevelingen die uit dit project voortkomen zullen door het CvB geïmplementeerd worden op de website en/of worden meegenomen in de voorbereidingen voor de nieuwe uitnodigingsronde van 2014. Dit project bevordert niet alleen succesvolle implementatie van het bevolkingsonderzoek naar darmkanker in Nederland en gelijke kansen op preventie en overleving van darmkanker, maar vormt ook een basis voor verder onderzoek ter verbetering van de toegankelijkheid van preventieprogramma’s voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden.