Verbinding zorg, sport & bewegen. Onderzoek naar samenwerking van buursportcoaches, lokale zorg en sportaanbieders en participatie van buurtbewoners.
Projectomschrijving
Vanaf 2013 hebben de Wageningen Universiteit en het Radboudumc samen met partners (Kenniscentrum Sport, VSG, ROS en KNGF) het onderzoeksproject 'Buurtsportcoaches en de verbinding tussen zorg, sport en bewegen' uitgevoerd. 13 buurtsportcoaches uit 9 verschillende gemeenten zijn gevolgd. Daarnaast hebben 402 activiteitendeelnemers fittesten gedaan en zijn 330 vragenlijsten ingevuld.
Buurtsportcoaches kunnen een rol hebben als doorverwijzer, organisator of beweegmakelaar. De context waarin ze werken bepaalt mede of de doelen en de juiste doelgroep bereikt worden. Buurtsportcoaches die werken vanuit een integrale visie samen met zorgprofessionals realiseren meer verbindingen en een breder aanbod dan buurtsportcoaches die alleen vanuit de sportsector werken.
De doelgroep die beweegactiviteiten het meest nodig heeft wordt vooral bereikt via samenwerking met de zorg. Zij zijn wel het moeilijkst te werven en de verbetering van de fysieke fitheid is minimaal, tenzij ze intensiever deelnemen aan activiteiten.
Producten
Auteur: Leenaars K.E.F., Florisson A.M.E., Smit E., Wagemakers A., Molleman G.R.M., Koelen M.A.
Magazine: WalkingTheWalk Belfast
Auteur: Leenaars, K.E.F., Smit, E., Wagemakers, A., Molleman, G.R.M., Koelen, M.A.
Magazine: Preventive Medicine
Link: https://doi.org/10.1016/j.ypmed.2015.10.010
Auteur: Leenaars K., Smit E., Wagemakers A., Molleman G., Koelen M.
Magazine: Abstract Book DSO 2016
Auteur: Smit E, Leenaars K, Wagemakers A, Velden K van der, Molleman G.
Magazine: Health Promotion International
Auteur: Leenaars, Karlijn E. F., Smit, Eva, Wagemakers, Annemarie, Molleman, Gerard R. M., Koelen, Maria A.
Magazine: BMC Public Health
Link: https://doi.org/10.1186/s12889-017-4830-6
Auteur: Wagemakers A, Molleman G.
Magazine: Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen
Auteur: Smit E., Leenaars K.E.F., Wagemakers A., Molleman G.R.M., Koelen M.A., Velden K.
Magazine: BMC Public Health
Link: https://doi.org/10.1186/s12889-015-1841-z
Auteur: Smit E, Leenaars K, Wagemakers A, Velden K van der, Molleman G.
Magazine: TSG Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E., Molleman G., Wagemakers A.
Magazine: Sportgericht
Auteur: • Smit E, Leenaars KEF, Wagemakers MAE, Velden J van der, Molleman GRM
Magazine: International Journal of Integrated Care
Auteur: Smit e., Leenaars K., Wagemakers A., Molleman G., Velden K.
Magazine: Abstract Book DSO 2016
Auteur: Mediator (Annemarie Wagemakers, Gerard Molleman)
Magazine: Mediator
Auteur: Leenaars, Karlijn E. F., Florisson, Annemiek M. E., Smit, Eva, Wagemakers, Annemarie, Molleman, Gerard R. M., Koelen, Maria A.
Magazine: BMC Public Health
Link: https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/track/pdf/10.1186/s12889-016-3665-x
Auteur: Leenaars, K.E.F., Smit, E., Wagemakers, A., Molleman, G.R.M., Koelen, M.A.
Magazine: Health Promotion International
Link: https://doi.org/10.1093/heapro/daw097
Auteur: Leenaars K, Smit E, Molleman G, Koelen M, Wagemakers A.
Magazine: Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen
Auteur: Leenaars K., Velden-Bollemaat E.C. van der, Smit e. wgaemakers A. Molleman G.R.M., Koelen M.A.
Magazine: Health Promotion International
Link: https://doi.org/10.1093/heapro/dax005
Auteur: Leenaars K.E.F.
Auteur: Leenaars K.E.F.
Auteur: Leenaars K.E.F.
Auteur: Leenaars K.E.F.
Auteur: Fransen G.A.J., riet A. vd, Ham L.T.J. vd, Wagemakers M.A.E., Molleman G.R.M.
Auteur: Karlijn Leenaars
Auteur: Preller L., Smit E., Leenaars K., Wagemakers A., Molleman G.
Auteur: Annemarie Wagemakers, Gerard Molleman, Karlijn Leenaars, Eva Smit
Auteur: Wagemakers A., Preller L., Smit E., Leenaars K., Molleman G.
Auteur: Smit E., Leenaars K., Wagemakers A., Molleman G., Koelen M.
Auteur: Wagemakers A., Molleman G., Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Smit e., Dineen T.E., Leenaars K.E.F., Molleman G.R.M., Wagemakers M.A.E.
Auteur: Mulderij L., Wagemakers A., Verkooijen K.
Auteur: Wagemakers A., Molleman G., Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Smit E., Leenaars K.E.F., Wagemakers M.A.E., Molleman G.R.M. Velden J. vd
Auteur: Molleman G., Wagemakers A., Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E., Schijndel I. van , Schaars D.
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Bollemaat E.
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Smit e., Leenaars K.E.F., Wagemakers M.A.E., Molleman G.R.M.
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit e., Molleman G., Wagemakers A.
Link: http://www.sportindebuurt.nl
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Leenaars K.|E.F., smit E.
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Florissen A.
Auteur: Leenaars K.E.F., Smit E.
Auteur: Willemsen N.
Auteur: Persbericht NISB
Link: http://www.sportindebuurt.nl
Auteur: Preller L, Leenaars K.E.F.
Link: https://www.allesoversport.nl
Auteur: Aalbers M.
Link: https://www.allesoversport.nl
Auteur: Maanen S. van
Link: https://sportengemeenten.nl/wp-content/uploads/2016
Auteur: Leenaars K.E.F.
Link: http://www.sportknowhowxl.nl
Auteur: Smit E., Leenaars K., Wagemakers A., Molleman G., Koelen M., Velden K. van der
Auteur: Kampen T., Leenaars K., Weideman K.
Auteur: Eva Smit, Karlijn Leenaars, Gerard Molleman, Annemarie Wagemakers, Sjoerd Olthof, Henk Bloten, Marjon Stroet, Liesbeth Preller
Link: https://youtu.be/LvJXe_Cg7Bw
Auteur: Leenaars L.
Verslagen
Eindverslag
Vanuit de overheid wordt het gemeenten sinds 2012 mogelijk gemaakt buurtsportcoaches aan te stellen, waarvan een deel ingezet kan worden om de verbinding tussen zorg, sport & bewegen vorm te geven. In dit onderzoek zijn 13 buurtsportcoaches gedurende drie jaar (2014-2016) in 9 gemeenten gevolgd. Het richtte zich op de rollen, taken en inzet van deze buurtsportcoaches, de samenwerking tussen zorg en bewegen en de aandacht voor leefstijl, de activiteiten die door hen werden ondersteund of georganiseerd en het effect daarvan op de fitheid en gezondheid van de deelnemers. Daarmee draagt het onderzoek bij aan de evaluatie van het overheidsbeleid dat met de invulling van de buurtspor¬t¬coach wordt gerealiseerd.
In twee trajecten vond een combinatie van actieonderzoek en procesevaluatie plaats.
Traject 1, uitgevoerd door de leerstoelgroep Gezondheid en Maatschappij van de Wageningen Universiteit richtte zich op de intermediaire doelgroep: buurtsportcoaches, professionals uit de zorg, sport, welzijn en gemeenten die betrokken zijn bij het uitvoeren van activiteiten.
Traject 2, uitgevoerd door AMPHI/Eerstelijnsgeneeskunde Radboudumc, richtte zich op de deelnemers aan activiteiten, volwassen (18+) buurtbewoners. Activiteiten zijn gemonitord en effecten van activiteiten zijn gemeten middels vragenlijsten en fittesten met een 'one-group pre-test/post-test' design met twee nametingen.
De belangrijkste conclusies uit het project zijn:
• Het leggen van verbindingen tussen de eerstelijnszorg en de sport- en beweegsector is niet makkelijk en vanzelfsprekend. Niet alle professionals investeren daarin of ze ervaren belemmeringen. De buurtsportcoaches uit de onderzoeksgroep hebben op verschillende wijzen die verbinding wel gerealiseerd.
• Ze gebruiken daarbij grofweg twee aanpakken: 1) het (organiseren van het) beter verwijzen van patiënten uit de eerstelijnszorg naar lokale sport- en beweegfaciliteiten en 2) het stimuleren van sporten en bewegen in een wijk of gemeente.
• De rol van de buursportcoach wordt door de meeste professionals als positief ervaren. Die rol kan drie vormen aannemen: 1) Doorverwijzer: de buurtsportcoach begeleidt inwoners vanuit de zorg naar passend sport- en beweegaanbod; 2) Organisator: hij/zij ondersteunt en organiseert beweegactiviteiten en 3) Makelaar: hij/zij werkt aan structurele verbinding tussen zorg, sport en bewegen. De rollen en verwachtingen vanuit andere professionals zijn breder dan de perceptie van buurtsportcoaches over de eigen functie. Of en in welke mate de buurtsportcoach deze rollen vervult is afhankelijk van ieders opdracht en situatie.
• De verbinding tussen de eerstelijnszorg en de sport- en beweegsector is een vorm van ketenaanpak. De betrokkenheid van professionals uit de eerstelijns zorg is belangrijk om de doelgroep te bereiken en de koppeling met de beweegsector te maken.
• De manier waarop en de context waarbinnen de buurtsportcoach te werk wordt gesteld is een belangrijke ondersteunende voorwaarde om de verbinding tussen de eerstelijnszorg en sport- en beweegsector te realiseren. Buurtsportcoaches werkzaam in gemeenten die de buurtsportcoach structureel ingebed hebben op een integrale wijze (bij zowel zorg, welzijn als sportorganisaties, of in een samenwerkingsverband daarvan), ondersteunden professionals met hun activiteiten en implementeerden een structureel doorverwijsschema in de eerstelijnszorg. Als buurtsport¬coaches structureel ingebed zijn in enkel de sport- en beweegsector dan werkten ze vooral samen met professionals rondom eigen activiteiten om beweging te stimuleren onder de inwoners. Als er een integraal gezondheid- en sportbeleid is in gemeenten dan is er ook samenwerking met zorg, sport en welzijnsorganisaties op managementniveau.
• Er bleek een groot verschil te zijn tussen deelnemers die via de zorg of via openbaar geworven fittesten aan het onderzoek deelnamen. De laatste groep was veel gezonder en fitter, terwijl de groep die via de zorg wordt bereikt de risicogroep
Vanuit de overheid worden sinds 2012 buurtsportcoaches ingezet. Een deel van hen heeft de taak om de verbinding tussen zorg, sport & bewegen vorm te geven. Het project Verbinding Zorg, Sport en Bewegen richt zich op de inzet van deze buurtsportcoaches en de leefstijlinterventies (zowel Gecombineerde Leefstijlinterventies (GLIs) als andere activiteiten) die door de inzet van de buurtsportcoach gerealiseerd worden. Het onderzoek geeft hiermee invulling aan de evaluatie van het overheidsbeleid, bouwt voort op recente ontwikkelingen zoals de toegenomen aandacht voor leefstijl binnen de zorg, maakt de competenties van buurtsportcoaches inzichtelijk en zet de Fysiofitheidsscan (FFS) in voor het meten van fitheid van deelnemers aan GLIs en andere activiteiten.
Het onderzoek heeft twee trajecten met elk een hoofdvraag:
1. Wat is het effect van de inzet van de buurtsportcoaches?
2. Wat is het effect van de leefstijlinterventies?
Traject 1 richt zich op de intermediaire doelgroep: buurtsportcoaches, professionals uit de zorg en sport, welzijn, gemeenten betrokken in het uitvoeren van leefstijlinterventies. Centraal staan de samenwerkingsverbanden, de competenties van buurtsportcoaches en de randvoorwaarden waarbinnen de buurtsportcoaches werken. Het gaat om het verbinden tussen zorg, sport & bewegen met als resultaat leefstijlinterventies en andere activiteiten voor buurtbewoners. Dit deel wordt uitgevoerd door de leerstoelgroep Gezondheid en Maatschappij van de Wageningen Universiteit.
Traject 2 richt zich op de uiteindelijke doelgroep. Dit zijn volwassen (18+) buurtbewoners en deelnemers van leefstijlinterventies. De focus ligt op monitoring van de leefstijlinterventies, het verbeteren van en de empirische bewijsvoering voor de toepasbaarheid van leefstijlinterventies, de bereikte doelgroepen en de effecten op deelnemers, waaronder het gaan en blijven bewegen in de buurt en gezondheidswinst. Dit deel wordt uitgevoerd door AMPHI/Eerstelijnsgeneeskunde Radboudumc.
Het onderzoek volgt 15 buurtsportcoaches in 9 gemeenten. In beide trajecten wordt een combinatie van actieonderzoek en procesevaluatie uitgevoerd. In traject 2 wordt daarnaast een 'one-group pre-test/post-test' design gebruikt met twee nametingen voor het vaststellen van effecten bij deelnemers aan leefstijlinterventies.