ZonMw tijdlijn Zwangerschap en geboorte

Parel voor baanbrekend onderzoek naar prenatale test

Thu, 26 Jan 2023 14:46:00 +0100

Tot nu toe zijn al 20 publicaties voortgekomen uit de TRIDENT-2 studie en zullen 7 mensen op de resultaten promoveren. Ook internationaal bestaat veel belangstelling voor deze studie die niet alleen keek naar de technische aspecten van de NIPT, maar ook naar de ervaringen van zwangere vrouwen en naar de implementatie-aspecten. Minister Kuipers van VWS besloot op grond van de uitkomsten van de TRIDENT-2 studie dat iedere zwangere die dit wenst gebruik kan maken van de NIPT.

Kom meer te weten over deze bijzondere samenwerking

Nieuw protocol voor kinderbeschermingsmaatregelen rond de geboorte

Mon, 14 Nov 2022 15:37:11 +0100

Situaties waarin het nemen van beschermende maatregelen voor het (ongeboren) kind nodig is kunnen traumatisch zijn voor vrouwen en hun eventuele partner. Maar ook op de betrokken professionals heeft deze situatie grote impact. . Gezien de ernst van de casuïstiek en de impact op alle betrokken is een zorgvuldige samenwerking en communicatie, ook met de ouders, cruciaal.

In het project ‘Samenwerking bij kinderbeschermingsmaatregelen rond de geboorte’ is daarom een nieuw protocol ontwikkeld over samenwerking bij kinderbeschermingsmaatregelen rond de geboorte. Dit gebeurde op basis van een oude versie en interviews met betrokken professionals en cliënten, en observaties van multidisciplinaire overleggen. Ook is geïnventariseerd of Verloskundig Samenwerkingsverbanden (VSV’s) een protocol beschikbaar hebben voor dit specifieke onderdeel van de geboortezorg.

Het ontwikkelde protocol is gericht op de samenwerking en zorg bij een kinderbeschermingsmaatregel rond de geboorte. Ook is het protocol nu bruikbaar voor eerstelijns zorgverleners en wordt het in gebruik genomen door de gehele regio Amsterdam met als doel de continuïteit van zorg te verbeteren. Op basis van een proefimplementatie is het protocol nogmaals aangepast. Het herziene protocol is beschikbaar als landelijk voorbeeld en te downloaden via de projectpagina.

Meer informatie

E-learning Sociale verloskunde

Tue, 11 Oct 2022 16:41:54 +0200

In de opleidingen tot kraamverzorgenden, verzorgenden en artsen was weinig aandacht voor de invloed van de sociaaleconomische status. De e-learning Sociale verloskunde brengt daar nu verandering in. Jacky Lagendijk: 'Met deze e-learning willen wij zorgprofessionals al vroeg in hun loopbaan onderwijzen over bestaande verschillen. Wij hopen dat toekomstig zorgprofessionals de sociale kant van de geboortezorg omarmen aan de start van hun loopbaan'.

Nieuwe initiatieven gericht op kennisbenutting voor passende zorg in de praktijk

Wed, 28 Sep 2022 11:21:34 +0200

Met kennis en innovaties bijdragen aan passende zorg

Om de zorg toekomstbestendig te maken, wordt ingezet op een transitie naar passende zorg. Een maatschappelijke opgave waar zorgsector en samenleving gezamenlijk mee aan de slag moeten. Passende zorg is zorg die gaat om gezondheid in plaats van ziekte, die de juiste zorg op de juiste plek is, die waarde gedreven is (doelmatig) en die samen met en rondom de patiënt tot stand komt (samen beslissen). Ook ZonMw draagt vanuit haar 3 kerntaken - signaleren, programmeren en impact versterken - bij aan het realiseren van passende zorg.

Implementatie van kennis en innovaties uit lopende programma’s

In het coalitieakkoord staat passende zorg centraal en zijn middelen gereserveerd om passende zorg verder te stimuleren. Met de extra middelen voor 2022 werd het mogelijk initiatieven te bundelen en een aantal subsidierondes uit bestaande programma’s uit te breiden. Het gaat om de volgende rondes: Implementatie science practitioner Fellowships, Implementatie van kennis en innovaties voor passende zorg, Regio-impuls Juiste Zorg Op de Juiste Plek, Praktijkgericht onderzoek in de ggz: Versterking van passende zorg in de eerstelijns ggz, Implementatie – en opschalingscoaching ronde 8 en Leefstijlgeneeskunde: implementatie en impact.

Een integrale benadering en bundeling van initiatieven is belangrijk

‘Veel bestaande programma’s van ZonMw hebben een link met passende zorg’, zegt Karen van Liere-Visser, die de initiatieven binnen ZonMw coördineert. ‘Een integrale benadering is belangrijk voor passende zorg. Door de uitbreiding van middelen konden we initiatieven bundelen vanuit verschillende programma’s. Dat heeft geleid tot een gezamenlijke subsidieronde voor implementatieprojecten. Binnen ZonMw hebben we gekeken hoe we snel een stimulans konden geven aan passende zorg. Deze 6 rondes zijn vooral gericht op daadwerkelijke implementatie van kennis en innovaties in de praktijk. Nieuw is ook dat ZonMw-brede subsidieoproepen zijn uitgezet zoals de Implementatie science practitioner Fellowships, waarbij we 48 implementatiespecialisten kunnen opleiden vanuit diverse vakgebieden.’

De 6 subsidierondes gericht op kennisbenutting in de praktijk

De 6 subsidieoproepen zijn allemaal in de periode mei tot september opengesteld. De meeste oproepen zijn inmiddels al gesloten en de eerste projecten starten in december 2022.
Hieronder meer informatie over de 6 oproepen:

Implementatie science practitioner Fellowships

In deze Fellowships ronde is persoonsgebonden subsidie beschikbaar voor professionals om opgeleid te worden tot implementatie science practitioner. Vanuit 7 verschillende ZonMw-programma’s is subsidie beschikbaar en aangevuld met de extra middelen: DoelmatigheidsOnderzoek, Goed Gebruik Geneesmiddelen, Onderzoeksprogramma ggz, Langdurige Zorg en Ondersteuning, Juiste Zorg op de Juiste Plek, Preventieprogramma, en Zwangerschap en Geboorte. Deadline voor aanvragen is 4 oktober 2022, 14.00 uur.

Implementatie van kennis en innovaties voor passende zorg

Deze subsidieronde richt zich op afgeronde ZonMw-projecten met mooie resultaten vanuit de programma’s DoelmatigheidsOnderzoek, Goed Gebruik Geneesmiddelen en Translationeel Onderzoek door met een implementatieproject de toepassing van resultaten te bevorderen en daarmee bij te dragen aan passende zorg in de praktijk. Actieprogramma Grip op Onbegrip heeft ook subsidie voor nieuwe, losstaande, implementatieprojecten. Aanvragen is niet meer mogelijk. De besluitbrieven worden in december 2022 verstuurd.

Regio-impuls Juiste Zorg Op de Juiste Plek

Met de Regio-impuls kunnen regionale domeinoverstijgende samenwerkingsverbanden (DSV) inzetten op initiatieven die de gezondheid van individuele burgers bevorderen. Met de duurzame doorontwikkeling van deze bestaande regionale DSV’s kunnen zij werken aan passende zorg voor iedereen. Aanvragen is niet meer mogelijk. In december 2022 worden de besluitbrieven verstuurd.

Praktijkgericht onderzoek in de ggz: Versterking van passende zorg in de eerstelijns ggz

In deze ggz ronde is subsidie beschikbaar voor praktijkgericht onderzoek dat zich richt op het verbeteren van de toegankelijkheid en organisatie van de geestelijke gezondheidszorg. Om daarmee de omslag naar passende zorg te versterken in de eerstelijns ggz. Aanvragen is niet meer mogelijk. In december 2022 worden de besluitbrieven verstuurd.

Implementatie – en opschalingscoaching (IOC)

Met IOC subsidie kan een externe implementatie- en opschalingscoach worden ingehuurd. De coach adviseert over en begeleidt bij de implementatie en/of opschaling die nodig is om een innovatie verder te brengen in de zorg. Het implementatie- en/of opschalingsvraagstuk draagt bij aan minstens een van de vier principes van passende zorg. Aanvragen is niet meer mogelijk. De besluitbrieven worden uiterlijk in november verstuurd en projecten starten nog dit jaar.

Leefstijlgeneeskunde: implementatie en impact

De resultaten van de 10 lopende projecten Leefstijlgeneeskunde moeten bijdragen aan beter inzicht in welke leefstijlinterventies kunnen worden ingezet bij welke (chronische) ziekten/aandoeningen en bij welke patiënten leefstijlgeneeskunde succesvol kan zijn (en onder welke voorwaarden). Met subsidie uit deze aanvullende oproep kan implementatieonderzoek worden gedaan dat moet bijdragen aan een betere onderbouwing voor de keuze van een implementatiestrategie en toepassing daarvan in de specifieke context. Aanvragen kan alleen op uitnodiging, met als deadline 13 december 2022, 14.00 uur.

Meer informatie

De subsidieoproepen

Ook interessant?

Verkenning naar domeinoverstijgende samenwerkingsverbanden levert waardevolle inzichten op Passende zorg in de langdurige zorg en ondersteuning

Op de hoogte blijven?

We zijn bezig met het ontwikkelen van meer activiteiten gericht op het met kennis stimuleren van passende zorg in de praktijk. En we gaan hier actief over communiceren. Benieuwd? Abonneer je op een of meer van onze nieuwsbrieven en/of volg ons op een of meer van onze LinkedIn pagina’s: ZonMw corporate, Geestelijke gezondheid (ggz), Geneesmiddelen, Jeugd, Kennis over leven met een ziekte of beperking, Medisch onderzoek, Preventie, Sport & bewegen.

Microplastics hebben mogelijk effect op de placenta tijdens de zwangerschap

Tue, 27 Sep 2022 16:15:28 +0200

De gezondheidseffecten van microplastics zijn nog onduidelijk

Onderzoek toonde eerder al aan dat de placenta van zwangere vrouwen microplastics bevatten. Maar wat is het effect van die kleine plastic deeltjes van micro- en nanometerafmetingen op de gezondheid van de moeder en van de foetus? Een onderzoeksteam van de Universiteit Utrecht, het Dijklander Ziekenhuis, de Vrije Universiteit, Deltares en Mount Sinai School of Medicine (VS) deed onderzoek in een laboratorium naar de opname, het transport en de toxiciteit van micro- en nanoplastics in buiten het lichaam gekweekte placentacellen, en het effect op deze cellen. De onderzoekers zagen een subtiel effect op de genen die verantwoordelijk zijn voor de hormoonproductie en de stofwisseling. Lees het nieuwsbericht van Universiteit Utrecht over het effect van blootstelling aan microplastics vanaf het begin van het menselijk leven en bekijk de publicatie in het Engelstalige vaktijdschrift Environmental Health Perspectives.

Is meer kennis nodig over het effect van microplastics in de placenta?

ZonMw agendeert en financiert onderzoek naar microplastics en gezondheid omdat nog maar weinig bekend is over de eventuele gezondheidsrisico’s terwijl de hoeveelheid micro- en nanoplastics in onze leefomgeving steeds verder toeneemt. Kennis over de gezondheidsrisico’s van microplastics is belangrijk zodat we gezondheidsschade kunnen voorkomen. Daarom is ZonMw in 2018 gestart met het programma Microplastics en Gezondheid. Lees op onze website meer over de eerste 15 afgeronde projecten, waaronder dit placenta-onderzoek en het onderzoek naar microplastics in menselijk bloed.

Dit onderzoek hangt samen met ander onderzoek

Senior programmamanager Frank Pierik bij ZonMw zegt: “Het onderzoek naar microplastics en gezondheid is een legpuzzel, en dit onderzoek levert een belangrijk puzzelstukje. De kennisagenda die we hebben opgesteld in 2020 geeft aan welke puzzelstukjes nog meer nodig zijn. Er is nog een lange weg te gaan: naast de 15 doorbraakprojecten, en het vervolg daarop in het MOMENTUM-consortium, zullen nog meer puzzelstukjes gelegd moeten worden om tot passende oplossingen te komen.”

‘We willen vrouwen na zwangerschapscomplicaties gezond houden'

Tue, 13 Sep 2022 13:54:05 +0200

Zwangerschapscomplicaties verhogen de kans op hart- en vaatziekten. Daarom gaan huisartsen in Den Haag vrouwen met complicaties actief monitoren na de zwangerschap. Huisarts Hedwig Vos: 'als je er vroeg bij bent, kan je later veel leed voorkomen.'

Wat komt eerst bij kinderen: ongezond eetgedrag of overgewicht?

Mon, 08 Aug 2022 14:58:09 +0200

Wil je het probleem van overgewicht te lijf gaan, dan is voorlichting over eetgedrag aan schoolgaande kinderen niet de meeste effectieve manier. Aandacht voor hoeveelheid en kwaliteit van de voeding en voor lichaamsgewicht moet er vooral zijn voordat kinderen de schoolgaande leeftijd bereiken.

Leren en verbeteren met gebruik van data in de ouderenzorg en integrale geboortezorg

Mon, 08 Aug 2022 06:00:00 +0200

Hoe kan gebruik van data het leren en verbeteren binnen zorgteams en tussen organisaties ondersteunen? Data geven inzicht in belangrijke knelpunten, verbetermogelijkheden én resultaten. Promovendi Merel van Lierop en Alies Depla vertellen hoe zij in de ouderenzorg en integrale geboortezorg data onderdeel maken van het dagelijkse werk. ‘Data zijn een mooi middel, maar uiteindelijk gaat het om het gesprek dat ontstaat over de zorg die we leveren’.

Fellowships implementatie

Wed, 27 Jul 2022 14:59:57 +0200

Meer weten over de implementatie-fellows? Op 30 augustus organiseert ZonMw digitale spreekuren over deze oproep (en een andere oproep). En op 15 september specifiek voor de Implementatie Fellowships.

Meer over de bijeenkomsten van de implementatie-fellows

Uitkomstgericht organiseren en betalen van geboortezorg

Tue, 14 Jun 2022 17:01:07 +0200

Hoe organiseer en betaal je de geboortezorg zo dat deze meer aansluit op de wensen van de zwangere? Daarvoor ontwikkelt en onderzoekt samenwerkingsverband Annature Geboortezorg een model, samen met zorgverzekeraar CZ, Erasmus MC en ESHPM. In deze video vertelt het onderzoeksteam hoe ze hiervoor 2 zorgpaden uitwerken, namelijk voor diabeteszorg voor zwangeren in de 1e lijn en voor pijnbestrijding tijdens de bevalling in de 1e lijn.

Nevenbevindingen NIPT kunnen belangrijk zijn voor gezondheid moeder en kind

Fri, 03 Jun 2022 14:00:00 +0200

Chromosoomafwijkingen

In de TRIDENT-2-studie is voor het eerst op grote schaal informatie verzameld over zwangerschappen met een nevenbevinding na de NIPT. De resultaten zijn gepubliceerd in een wetenschappelijk artikel in het American Journal of Human Genetics. De onderzoekers toonden aan dat als een chromosoomafwijking in het kind wordt teruggevonden, dit meestal leidt tot ernstige gezondheidsproblemen.

Dit is anders in de groep waar de chromosoomafwijking alleen in de moederkoek wordt gevonden en niet in het kind. Zwangere vrouwen in deze groep ontwikkelen vaker zwangerschapsvergiftiging ofwel pre-eclampsie. Ook worden kinderen in deze zwangerschappen vaker geboren met een te laag geboortegewicht. Daarnaast zien de onderzoekers een licht verhoogde kans op vroeggeboorte.

Extra aandacht

‘Daarom is het wenselijk dat juist deze zwangerschappen extra aandacht krijgen en intensiever worden opgevolgd om de gezondheid van moeder en kind in de gaten te houden’, stelt dr. Robert-Jan Galjaard, klinisch geneticus van het Erasmus MC.
Op basis van deze resultaten kan de voorlichting over de NIPT en de begeleiding van zwangere vrouwen worden verbeterd. Ook voor andere landen is dit onderzoek van belang om te bepalen of ze nevenbevindingen willen rapporteren.

Nevenbevindingen

Drie op de vier zwangeren die kiezen voor de NIPT willen ook nevenbevindingen horen. Om zeker te weten om wat voor nevenbevinding het gaat, is vervolgonderzoek met een vlokkentest of vruchtwaterpunctie nodig.
Van elke duizend zwangeren die kiezen voor de NIPT met nevenbevindingen, krijgen ongeveer vier vrouwen te horen dat er een aanwijzing voor een nevenbevinding is. Dit is bijna net zo vaak als downsyndroom wordt gevonden.

De TRIDENT-studies

De TRIDENT-1 studie en TRIDENT-2 studie onderzoeken de implementatie van de NIPT in Nederland. De door ZonMw gesubsidieerde TRIDENT studies worden uitgevoerd door het landelijke NIPT Consortium, een samenwerkingsverband van acht Nederlandse Universitaire Centra.

Meer informatie

ZonMw projecten over NIPT

Inschrijven voor Jeugd in Onderzoek nú mogelijk

Thu, 02 Jun 2022 16:27:06 +0200

Thema Mentaal welbevinden en veerkracht

In het plenaire ochtend programma hoort u hoe het gaat met het ‘Mentaal welbevinden en veerkracht’ van jongeren. Keynote-speaker Marloes Kleinjan, hoogleraar mentale gezondheidsbevordering van de jeugd aan de Universiteit Utrecht en programmahoofd Jeugd bij het Trimbos-instituut en keynote-speaker Femke Kaulingfreks, lector Jeugd en Samenleving bij hogeschool Inholland in Amsterdam gaan hier ieder vanuit hun eigen expertise op in en vertellen je welke kennis en ervaring zij hebben opgedaan om dit te verbeteren. In een gesprek met het panel en de zaal praten we hier onder leiding van de duo-voorzitters, Merel van Dorp en een jongere, verder over door.

Maak uw keuze uit een interessant en divers programma

Uit alle ingediende deelsessies hebben we een interessant en divers middagprogramma samengesteld. Er staan 42 deelsessies in 3 rondes op het programma. Bestaande uit masterclasses, workshops, lezingen, pitches en netwerktafels. Naast het hoofdthema ‘Mentaal welbevinden en veerkracht’ staan hierbij de volgende thema’s van Jeugd in Onderzoek centraal:

Wat werkt voor wie en waarom?
Hoe versterken we preventie en wat levert het op?
Hoe werken we beter samen?

Neem voor het hele programma een kijkje op www.jeugdinonderzoek.nl.

Tip: alle deelsessies nu nog beschikbaar

Zin in een dag vol ontmoetingen en kennisuitwisseling? En wilt u met zekerheid kunnen deelnemen aan de deelsessies van uw voorkeur? Wacht dan niet te lang met inschrijven via de website van Jeugd in Onderzoek.

Over Jeugd in Onderzoek

Jeugd in Onderzoek is dé ontmoetingsplek voor jeugdprofessionals, beleidsmedewerkers, wetenschappers en schoolleiders en -bestuurders die kennis en ervaring willen uitwisselen om de ondersteuning aan de jeugd en ouders te verbeteren. Een toegangsticket voor Jeugd in Onderzoek kost €150,-.

ZonMw organiseert Jeugd in Onderzoek samen met het NJi, NCJ, TNO, NRO, Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie en het Kenniscentrum LVB.

Meer weten en inschrijven?

Ga naar www.jeugdinonderzoek.nl

Stamceltherapie voor baby’s met hersenschade

Tue, 17 May 2022 06:13:58 +0200

De een werkt in het lab, de ander levert patiëntenzorg. Toch werken medisch bioloog dr. Cora Nijboer en kinderarts-neonatoloog prof. dr. Manon Benders (UMC Utrecht) nauw samen aan hun gemeenschappelijke wens: een behandeling ontwikkelen voor baby’s met hersenschade als gevolg van een herseninfarct. Een eerste studie met 10 baby’s laat gunstige resultaten zien.

Online platform leernetwerk KOOZ gelanceerd

Thu, 12 May 2022 13:40:00 +0200

Via het leernetwerk zorgen we er gezamenlijk voor dat resultaten uit onderzoek impact hebben: het voorkomen van onbedoelde zwangerschappen en het bijdragen aan krachtig ouderschap!

Ter ondersteuning aan het leernetwerk is er een online platform opgezet. Op deze plek kunnen onderzoekers, professionals en ervaringsdeskundigen elkaar ontmoeten, ervaringen en kennis delen, zich laten inspireren, samenwerken en leren van elkaar.

Doe je mee met het leernetwerk? Maak dan een account aan op: www.leernetwerkkooz.nl

Bekijk de welkomstvideo

Meer weten?

Ga naar de programmapagina of bekijk het laatste nieuws vanuit ZonMw over dit thema.

Impact van de TRIDENT studies: de NIPT definitief onderdeel prenatale screening

Thu, 14 Apr 2022 15:00:00 +0200

De TRIDENT- studies

Binnen de TRIDENT-studies wordt sinds 1 april 2014 de NIPT aangeboden aan hoog-risico zwangeren (TRIDENT-1) en sinds 1 april 2017 aan alle zwangeren (TRIDENT-2). Bij de NIPT wordt het bloed van de moeder gebruikt om in het laboratorium te testen of het ongeboren kind mogelijk het down-, edwards-, of patausyndroom heeft. De NIPT is veiliger dan een vruchtwaterpunctie of vlokkentest, die kunnen leiden tot een miskraam. De door ZonMw gesubsidieerde TRIDENT studies worden uitgevoerd door het landelijke NIPT Consortium, een samenwerkingsverband van acht Nederlandse Universitaire Centra.

Implementatie in Nederland

In de TRIDENT-2 studie is de afgelopen jaren onderzocht hoe de NIPT zo goed mogelijk in Nederland kan worden aangeboden. In de studie is gekeken naar alle stappen die nodig zijn voor het invoeren van de NIPT: de counseling aan zwangere vrouwen, de test die wordt uitgevoerd in het laboratorium en de zwangerschapsuitkomsten. Ook zijn de ervaringen van zwangere vrouwen met vragenlijsten en interviews onderzocht. Het grootste deel van de onderzoeksvragen zijn inmiddels beantwoord.

De resultaten van de TRIDENT-2 studie laten zien dat de introductie van de NIPT als eerste screeningtest op down-, edwards- en patausyndroom in Nederland goed verlopen is. De test is veel betrouwbaarder dan de tot 1 oktober 2021 gebruikte combinatietest. Zwangere vrouwen zijn goed geïnformeerd over hun keuze voor de test en zijn tevreden met hun deelname.

De NIPT definitief opgenomen in screeningsprogramma

De TRIDENT-2 studie loopt af op 1 april 2023. Hierna wordt de NIPT definitief beschikbaar als eerste screeningstest op down-, edwards- en patausyndroom voor alle zwangere vrouwen, niet alleen maar als deelnemer aan het onderzoek. Ook komt de eigen bijdrage van 175 euro te vervallen. In het Coalitieakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst' was al opgenomen dat de NIPT voor alle vrouwen zonder kosten beschikbaar wordt gesteld. Nu heeft minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers dit ook medegedeeld in een brief aan de Tweede Kamer.

Het RIVM heeft de opdracht gekregen de implementatie van de NIPT voor te bereiden. Deze voorbereidingen zijn in volle gang, zo schrijft minister Kuipers. De aanbesteding voor de laboratoria die de testen gaan uitvoeren is afgerond en er wordt nog gewerkt aan onder andere de ICT-systemen, kwaliteitsrichtlijnen en bekostigingsstructuur.

Meer informatie

ZonMw projecten over NIPT

Kanker bij de zwangere vrouw als nevenbevinding bij NIPT

Tue, 12 Apr 2022 12:00:00 +0200

Binnen de landelijke TRIDENT-2 studie is in kaart gebracht bij welke zwangere vrouwen de NIPT uitslag een aanwijzing voor kanker liet zien. Het onderzoek toont aan welke NIPT uitslagen verdacht zijn voor kanker bij de moeder en welke diagnostische vervolgstappen nodig zijn om snel duidelijkheid te krijgen.

Hoe maken we vrouwen bewuster over actieve voorbereiding op zwangerschap?

Mon, 11 Apr 2022 16:10:00 +0200

De campagne Woke Women® is gemaakt door en voor vrouwen, met als doel de kans op een gezonde zwangerschap en een gezond kind te vergroten door betere voorbereiding op een (eventuele) zwangerschap. In dit filmpje hoor je alles over de campagne, wat onderdeel is van het APROPOS-II onderzoek.

Regeling over late zwangerschapsafbreking en levensbeëindiging bij pasgeborenen biedt onvoldoende duidelijkheid en zekerheid

Tue, 22 Mar 2022 11:58:00 +0100

De Regeling leidt wel tot de gewenste zorgvuldigheid van handelen en transparantie binnen de medische praktijk. Op basis van het evaluatieonderzoek, uitgevoerd door Pro Facto en het Amsterdam UMC, worden 22 aanbevelingen gedaan aan de ministers van VWS en JenV, de Beoordelingscommissie, de beroepsgroepen en patiëntenorganisaties.

Over de Regeling

De Regeling heeft drie doelen. Allereerst is dat het bieden van (meer) duidelijkheid en zekerheid aan artsen (en samenleving) over de ruimte die de wet voor late zwangerschapsafbreking en levensbeëindiging bij pasgeborenen laat. De twee andere doelen van de Regeling zijn het waarborgen van een zorgvuldige medische praktijk op dit terrein en het zorgen voor transparantie in en maatschappelijke controle op die praktijk.

Binnen de Regeling speelt de ‘Beoordelingscommissie’ een centrale rol. Een arts die late zwangerschapsafbreking of levensbeëindiging bij pasgeborenen uitvoert, dient een melding te doen bij deze commissie. De commissie beoordeelt of is voldaan aan de zorgvuldigheidseisen van de Regeling. Vervolgens vindt een tweede toetsing plaats door het Openbaar Ministerie (OM) dat beslist over eventuele strafrechtelijke vervolging van de arts.

Tweede toets door Openbaar Ministerie

Een belangrijk knelpunt is dat het OM de toets van de Beoordelingscommissie volledig overdoet, ook als de commissie heeft geconcludeerd dat late zwangerschapsafbreking of levensbeëindiging bij pasgeborenen zorgvuldig is uitgevoerd. Deze tweede, door het OM uitgevoerde toets wordt door artsen als extra belastend ervaren en doet afbreuk aan hun vertrouwen in de Regeling. Omdat niet aan de kwaliteit van de oordelen van de beoordelingscommissie wordt getwijfeld, bevelen de onderzoekers aan het oordeel ‘zorgvuldig’ te beschouwen als een ‘eindoordeel’ dat niet langer mede aan het OM ter toetsing wordt voorgelegd.

Meer duidelijkheid en bekendheid

De onderzoekers bevelen ook aan sommige onderdelen van de Regeling te verduidelijken, zoals bijvoorbeeld het grijze gebied tussen levensbeëindiging bij pasgeborenen en medische handelingen die niet primair zijn gericht op beëindiging van het leven, maar mogelijk wel bekorting van het leven tot gevolg hebben. Meer bekendheid over de Regeling onder artsen én ouders is wenselijk, omdat lang niet altijd bekend is welke mogelijkheden de Regeling biedt.

Melding en uitvoering

Uit het evaluatieonderzoek zijn geen aanwijzingen naar voren gekomen dat late zwangerschapsafbreking en levensbeëindiging bij pasgeborenen wel wordt uitgevoerd, maar niet wordt gemeld bij de Beoordelingscommissie. Wel lijken artsen vanwege zorgen over mogelijke strafrechtelijke vervolging minder vaak tot uitvoering van late zwangerschapsafbreking en LP bereid dan binnen de Regeling mogelijk was geweest. Bij pasgeborenen wordt de voorkeur gegeven aan andere handelingen, in geval van een zwangerschap kiezen ouders soms voor een afbreking in het buitenland. Dat roept de vraag op of voor de ouders en het kind dan wel steeds de beste oplossing wordt gekozen.

Nog weinig ervaring met levensbeëindiging bij pasgeborenen

De Regeling functioneert bij levensbeëindiging bij pasgeborenen nog nauwelijks. Sinds 2016 is slechts één geval van levensbeëindiging bij pasgeborenen bij de Beoordelingscommissie gemeld. Hierdoor heeft de commissie met de toetsing van levensbeëindiging bij pasgeborenen binnen de Regeling vrijwel geen ervaring opgedaan.

Gewenste juridische vormgeving

De onderzoekers pleiten voor een steviger juridische basis van de regels voor late zwangerschapsafbreking en levensbeëindiging bij pasgeborenen. Daartoe dient de huidige ministeriële regeling te worden omgezet naar een wettelijke regeling. Die stap lijkt zelfs noodzakelijk om de vele gegevensuitwisselingen die inherent zijn aan de beoordeling van een melding van een rechtmatige grondslag te voorzien.

Twee aparte regelingen

Vanwege de verschillen tussen late zwangerschapsafbreking en levensbeëindiging bij pasgeborenen wordt ook aanbevolen te voorzien in twee afzonderlijke regelingen en beoordelingscommissies. De regeling die momenteel voor levensbeëindiging bij kinderen in de leeftijdsgroep van 1 tot 12 jaar in voorbereiding is en de regeling voor levensbeëindiging bij pasgeborenen zouden dan kunnen worden samengevoegd.

Meer weten?

Loont de samenwerking tussen professionals op integrale poliklinieken voor en na de geboorte (tot 3 jaar)?

Tue, 15 Mar 2022 17:01:00 +0100

Het HagaZiekenhuis/Juliana Kinderziekenhuis en gemeente Den Haag hebben een indicatieve maatschappelijke kosten en batenanalyse (MKBA) uitgevoerd over een Integrale GezinsPoli tussen medisch en sociaal domein. Wat blijkt: de kosten en baten vallen naar verwachting voor zowel ziekenhuis, gemeente als zorgverzekeraar positief uit.

‘Wat er in de eerste duizend dagen van een kind gebeurt, heeft gevolgen voor de rest van het leven’

Fri, 25 Feb 2022 14:20:00 +0100

De slimste investering voor de maatschappij? Geef kinderen een zo goed mogelijke start, zegt hoogleraar Tessa Roseboom. Want die is bepalend voor veel meer dan gezondheid alleen.

Onderzoek naar het verantwoord aanbieden van preconceptionele dragerschapsscreening biedt aanknopingspunten voor VWS-beleid

Tue, 22 Feb 2022 17:54:00 +0100

Met een dragerschapstest kunnen paren met een kinderwens vóór de zwangerschap te weten komen of ze een verhoogde kans hebben op een kind met een ernstige erfelijke ziekte. Met de uitkomst hiervan kunnen zij meer geïnformeerde keuzes maken over het krijgen van kinderen. Op dit moment worden dragerschapstesten aangeboden aan mensen met een erfelijke ziekte in de familie en aan paren uit hoogrisicogroepen. Deze paren krijgen de test en het gesprek hierover vergoed door de zorgverzekering. Overige paren kunnen in Nederland op eigen kosten een brede dragerschapstest op meerdere aandoeningen aanvragen. Op dit moment wordt hier in zeer beperkte mate gebruik van gemaakt.

Focus van het onderzoek

Dit onderzoek vanuit ethisch perspectief richtte zich op de opbrengsten en gevolgen van een aanbod van dragerschapsscreening aan alle wensouderparen, wat het maatschappelijk draagvlak is en hoe dit aanbod zich verhoudt tot andere screening tijdens en direct na de zwangerschap. Ook is nagegaan hoe een verantwoord aanbod aan alle paren met een kinderwens eruit zou kunnen zien.

Maatschappelijk draagvlak

Paren met een kinderwens zijn in het algemeen positief over een aanbod van dragerschapsscreening aan alle wensouders (populatiebreed aanbod). De opvatting van zorgverleners (met name huisartsen), mensen met een recessieve aandoening en ouders van een kind met een recessieve aandoening loopt uiteen. De volgende aspecten zijn volgens hen van belang bij het aanbieden van dragerschapsscreening aan alle paren: 1. de kwaliteit van informatie en counseling voorafgaand aan een test, 2. de kwaliteit van zorg voor kinderen met aandoeningen waarop gescreend wordt, 3. de mogelijkheid voor paren om zelf te kiezen voor deelname, 4. de beschikbaarheid van adequate zorg en counseling na de test en vervolgopties voor dragerparen. Daarnaast is het van belang te kijken naar de toegankelijkheid voor mensen uit alle lagen van de bevolking en naar de scholing en beschikbaarheid van potentiële aanbieders van de screening.

Wat zijn mogelijke maatschappelijke gevolgen van een aanbod aan alle wensouders?

Door een aanbod aan alle wensouders worden meer paren met een kinderwens in staat gesteld tot het maken van reproductieve keuzes. Er zijn daarbij geen aanwijzingen gevonden voor (langdurige) negatieve gevolgen voor het psychologisch welbevinden van deelnemers aan dragerschapsonderzoek. Andere mogelijke maatschappelijke gevolgen van een aanbod aan alle paren met kinderwens zijn: 1. medicalisering van de (periode voor de) voortplanting, 2. maatschappelijke druk om te testen, 3. stigmatisatie en discriminatie van dragers en mensen met een aandoening. Of deze gevolgen daadwerkelijk optreden, is nog niet voldoende onderzocht. De kans daarop lijkt vooral af te hangen van de manier waarop eventuele screening wordt ingezet en maatschappelijk verankerd is.

Hoe zou het aanbod voor screening eruit moeten zien?

Uit het onderzoek is gebleken dat er geen steun is om helemaal geen preconceptioneel aanbod te doen. Dit wordt gezien als een stap terug ten opzichte van de huidige situatie. Bij de keuze hoe het aanbod eruit zou moeten zien zijn de volgende overwegingen van belang: Ten eerste heeft het aanbieden van screening vóór de zwangerschap op ernstige aandoeningen aan alle wensouderparen de voorkeur boven een aanbod uitsluitend aan paren die al zwanger zijn. De reden hiervoor is dat er vóór het ontstaan van een zwangerschap meer tijd is en er meer keuzemogelijkheden zijn. Hiermee draagt het bij aan het doel van het aanbod om meer geïnformeerde keuzes maken over het krijgen van kinderen. Daarnaast moet bij een aanbod aan alle wensouders rekening gehouden worden met welke informatie zij nodig hebben om een goed geïnformeerde keuze te maken. Als er op veel verschillende aandoeningen wordt getest, naast ernstige ook op minder ernstige aandoeningen, dan kan deelname aan de screening paren confronteren met uiteenlopende uitkomsten. Dat vergroot de complexiteit van de besluitvorming.
Voor het doel van de screening is de kwaliteit van informatie en counseling dus van groot belang. Ten slotte moeten de kosten van het aanbod kunnen worden verantwoord in termen van een rechtvaardige verdeling van schaarse middelen, en moet worden gestreefd naar een gelijke toegang voor alle paren met kinderwens, ongeacht kennis en inkomen.

Wat is de volgende stap?

Het ministerie van VWS kan de kennis vanuit dit onderzoek meenemen in de besluitvorming over het (al dan niet) aanbieden van dragerschapsscreening aan alle wensouderparen in Nederland.

Het onderzoeksproject is uitgevoerd door een multidisciplinair team van onderzoekers van Amsterdam UMC, UMC Groningen en de Universiteit Maastricht, in samenwerking met de VSOP patiëntenkoepel voor zeldzame en genetische aandoeningen.

Meer informatie

Antibiotica direct na de geboorte bij baby’s ongunstig voor gezonde darmbacteriën

Tue, 22 Feb 2022 13:20:04 +0100

De behandeling van pasgeborenen met antibiotica in de eerste week van het leven zorgt voor een daling in gezonde bacteriën die nodig zijn voor onder andere het verteren van melk. Dit blijkt uit recent onderzoek, mede uitgevoerd door kinderarts en hoofdonderzoeker Marlies van Houten van het Spaarne Gasthuis.

Feedback gevraagd: richtlijn Kwetsbaarheid eerste 1000 dagen

Mon, 07 Feb 2022 14:36:08 +0100

Zwangeren en ouders die door hun inkomen, gezondheid of leefomstandigheden kwetsbaar zijn, hebben voor een gunstige zwangerschapsuitkomst en gezonde ontwikkeling van hun kind vaak extra zorg nodig. Deze richtlijn geeft handelingsaanbevelingen voor verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en verzorgenden die werken in bijvoorbeeld de jeugdgezondheidszorg, ggz of verslavingszorg. Geef uiterlijk 6 maart feedback op de conceptversie.

Ethische vraagstukken rondom extreme vroeggeboorte

Mon, 17 Jan 2022 08:00:00 +0100

Is de richtlijn die we nu volgen bij de behandelbeslissing bij (dreigende) extreme vroeggeboorte wel de beste? En hoe kijken ouders van heel vroeggeboren kinderen aan tegen mogelijke toekomstige ontwikkelingen, zoals een kunstplacenta? Dit zijn de onderwerpen waar gynaecologe Joanne Verweij onderzoek naar doet. Een beurs van Klinische Fellows biedt haar de kans om een brug te slaan tussen kliniek en onderzoek.

De ontwikkeling van de blauwdruk Psychosociale zorg en samenwerking met Veilig Thuis

Sun, 09 Jan 2022 08:00:00 +0100

Hoe organiseer je de zorg voor zwangeren in kwetsbare omstandigheden? Om VSV's hierbij te helpen heeft het Regionaal Consortium Zwangerschap en Geboorte Zuidwest Nederland een blauwdruk ontwikkeld. Over deze ontwikkeling is nu een wetenschappelijk artikel verschenen.

Reproductieve en perinatale zorg voor vrouwen in het AZC hoogst belangrijk

Wed, 22 Dec 2021 08:00:00 +0100

De zwangerschapsuitkomsten van asielzoekers zijn vaak veel ongunstiger dan die van andere vrouwen in Nederland. Onderzoek van het UMCG Groningen, Erasmus MC en GGD GHOR laat zien hoe vaak potentiële risicofactoren voorkomen bij zwangere asielzoekers in Nederland.

Tweet Qruxx over UOB-project BUZZ2

Tue, 14 Dec 2021 13:00:00 +0100

Verontrustende resultaten gezondheidsrisico's microplastics

Thu, 04 Nov 2021 08:30:00 +0100

Binnen het ZonMw- programma Microplastics & Health zijn de gezondheidsrisico's van microplastics in kaart gebracht met 15 projecten. Alle projecten zijn gestart in 2019 en daar zijn nu de eerste resultaten van bekend. Experimenteel menselijk materiaal of proefdieren zijn blootgesteld aan micro- en nanoplastics. Daaruit blijkt dat kleine plastic deeltjes de darmwand, de longen, de placenta en zelfs de bloed-hersenbarrière kunnen passeren. Daar verstoren ze het functioneren van de lichaamscellen. Ook treden soms ontstekingsreacties op.

Verminderde darmwerking

Via de voedselketen, zoals het eten van vis, komen plastic deeltjes het lichaam binnen en in contact met de darmen. Lange tijd was het effect op onze darmgezondheid onduidelijk, maar nu komen de eerste resultaten binnen. Kortdurende blootstelling aan plastic deeltjes met een grootte van 1 tot 10 µm lieten de werking van de dikke darm afnemen. Soms hadden deeltjes ook invloed op de levensvatbaarheid van de cellen en de doorlaatbaarheid (getest op menselijke- en varkenscellen), maar alleen bij hoge concentraties.

Ontstekingsreacties

Door de aanwezigheid van microplastics in de darm werden ook ontstekingseiwitten geactiveerd. Maar niet altijd, want dat lag aan het geteste soort plastic. Vooral polystyreen blijkt bijvoorbeeld ontstekingseiwitten aan te wakkeren. Ook bepaalde afweercellen van het adaptieve immuunsysteem zijn dan extra actief.
Onderzoekers zagen dat 'verweerde' plastic deeltjes, die door UV-straling en oppervlaktewater zijn aangetast, een grotere reactie van lichaamscellen veroorzaken.

Chemische stoffen

De inname van voeding vergroot de blootstelling aan micro- en nanoplastics van onze darmen. Daar kunnen chemische stoffen uit vrij komen, zoals weekmakers en vlamvertragers, die ook uit verpakkingsmateriaal in ons voedsel kunnen komen. Er blijken maar liefst 183 van zulke chemicaliën aanwezig te zijn op microplastic strandafval. Een deel van deze verbindingen komt daadwerkelijk in de darm terecht, waar sommigen de hormoonhuishouding beïnvloeden.

Verstoorde longfunctie

Ook de longen ondervinden negatieve invloeden van de aanwezigheid van microplastics. In de longen passeert bijna 4% van een hoge concentratie aan polystyreen nanoplastics door het weefsel.
Omdat hoge blootstelling aan microplastic vezels bij textielarbeiders in verband is gebracht met het ontstaan van longziekten, is ook het effect van polyester- en nylonvezels op de longen onderzocht. Dat gebeurde op nagebouwde minilongen. Het resultaat was dat de minilongen minder goed groeiden of gerepareerd werden na schade. Hoogstwaarschijnlijk ligt de oorzaak in chemische stoffen, maar welke is nog onbekend. Verder is een lichte ontstekingsreactie te zien in aanwezigheid van nylonvezels.

Inkapseling door afweercellen

Het immuunsysteem reageert ook op microplastics. Afweercellen zien microplastics als lichaamsvreemde deeltjes. Daarom reageren ze hierop zoals ze dat op ziekteverwekkers zouden doen: bepaalde afweercellen kapselen de deeltjes in om ze af te breken. Dat doen ze echter alleen als ze omgeven zijn door bloedeiwitten, ontdekten de onderzoekers. Zo niet, dan laten ze de deeltjes met rust.
De reactie van het immuunsysteem hangt af van het type plastic en of deze verweerd is of niet. Dat blijkt uit onderzoek waarbij gebruikgemaakt is van in de oceaan en bij de kust verzamelde macroplastics, die in het laboratorium zijn vermalen tot een diversiteit aan microplastics. De chemische samenstelling, het aantal deeltjes en deeltjesgrootte bepalen hoe intensief afweercellen reageren.

Rem op hersenenzym

Nanoplastics kunnen de hersenen bereiken en ook de bloed hersenbarrière passeren, blijkt uit experimenten met knaagdieren en hersencelkweken. Daar haken ze zelfs in op de communicatie tussen afweercellen: ze remmen een belangrijk enzym dat benodigd is voor de communicatie tussen hersencellen. Het effect op het functioneren van de hersenen is verder beperkt, of vanwege de korte experimentele duur nog niet aangetoond. Vervolgonderzoek naar lange termijneffecten van nanoplastics op de hersenen is daarom nodig.

Ook in placenta en vruchtwater

Mogelijk zijn plastic deeltjes ook aanwezig in de menselijke placenta en het vruchtwater. Omdat er slechts een paar monsters getest zijn, zijn de onderzoekers voorzichtig om te concluderen dat plastic deeltjes altijd aanwezig zijn in de foetale omgeving. Hoe dan ook, aangetoond is ook dat de expressie van genen veranderde onder invloed van de plastic deeltjes. Langetermijneffecten zijn nog onbekend.

Ziekteverwekkers op microplastics

Microplastics zijn in oppervlaktewater ook een goede drager van ziekteverwekkers zoals bacteriën. Deze ziekteverwekkers kunnen zich, gehecht aan microplastics in het water, over grote afstanden verplaatsen en een gevaar vormen voor de volksgezondheid. Zowel bij de kust als de grens is de rivier de Rijn bemonsterd om dit te onderzoeken. Verschillende plastics werden verzameld, meer dan 200.000 deeltjes per m3 water. Daarop trof men potentiële ziekteverwekkende en plastic afbrekende bacteriën aan.

Verontrustende resultaten

Kortom, deze eerste resultaten van het effect van microplastics in het lichaam zijn verontrustend te noemen. De doorbraakprojecten worden voortgezet in het nieuwe publiek-privaat consortium MOMENTUM. Verder vervolgonderzoek is echter noodzakelijk om de werkelijke gezondheidsrisico's en oplossingsrichtingen concreter te maken. Lees meer over onderzoek in onze publicatie over de gezondheidseffecten van microplastics.

Microplastics en gezonde leefomgeving

Bekijk in onze publicatie 'Gezonde leefomgeving' de relatie tussen microplastics en het ZonMw-brede onderwerp Gezonde leefomgeving. Binnen dit onderwerp richten wij ons op hoe, door mensen te beschermen tegen risico's zoals klimaateffecten, zoönosen en milieu, de leefomgeving op een positieve manier kan bijdragen aan de gezondheid van mensen. Ook het bevorderen van gezond gedrag (bewegen, voeding, met aandacht voor gezondheidsverschillen) speelt hierbij een rol.

Stoppen met roken tijdens de zwangerschap

Thu, 07 Oct 2021 08:00:00 +0200

Uit cijfers blijkt dat bijna 9% van de Nederlandse vrouwen dagelijks rookt gedurende de zwangerschap. Onder laag opgeleide vrouwen is dat zelfs 22%. Roken tijdens de zwangerschap is zeer schadelijk. Zwangeren die roken kunnen bij de gynaecoloog of verloskundige terecht voor ondersteuning bij stoppen met roken. Met dit animatiefilmpje informeert het project ‘Samen Stoppen, Samen Sterk!’ zwangeren in Noord Nederland.

Telemonitoring op afstand bij zwangerschap

Wed, 15 Sep 2021 08:00:00 +0200

Tijdens je zwangerschap vanuit huis je bloeddruk laten opmeten scheelt veelvuldig bezoek aan het ziekenhuis. Het Citrienfondsprogramma E-health ontwikkelde een speciale applicatie die telemonitoring op afstand mogelijk maakt. Projectleider Herm Martens vertelt in deze video wat er nodig is om Safe@home landelijk te implementeren.