Mobiele menu

Vindplaatsen verborgen armen; naar effectievere wegen om huishoudens met een laag inkomen te ondersteunen

Projectomschrijving

Doel

De afgelopen jaren is steeds duidelijker geworden dat niet alle Nederlanders met lage inkomens gebruikmaken van ondersteuning vanuit de gemeente of rijksoverheid, terwijl ze daar wel recht op hebben. Wie zijn deze groep ‘verborgen armen’? Waarom maakt deze groep inwoners geen aanspraak op de ondersteuning waar zij recht op hebben? Welke werkwijzen kunnen gemeenten en andere relevante actoren helpen bij het verminderen van verborgen armoede?

Aanpak/werkwijze

In dit onderzoek wordt ten eerste gekeken naar bestaande vindplaatsen en de effectiviteit daarvan. Vervolgens worden mogelijke nieuwe, fysieke en niet-fysieke, vindplaatsen geïdentificeerd. Dit wordt gedaan door met verschillende bestandanalyses van het CBS en van gemeenten inzicht te krijgen in de omvang en samenstelling van de populatie van verborgen armen. In dit onderzoek wordt expliciet aandacht besteed aan de groep werkende armen. Door middel van uitgebreide interviews en gestructureerde vragenlijsten wordt de doelgroep onderzocht. Op basis van deze inzichten enerzijds, en de behoeften en ideeën van betrokkenen en gemeenten anderzijds, worden nieuwe vindplaatsen geïdentificeerd en werkwijzen ontwikkeld om de doelgroep te ondersteunen.

Samenwerkingspartners

Hogeschool van Amsterdam (penvoerder), Nibud, Universiteit van Amsterdam, Over Rood, Gemeente Almere, Gemeente Amersfoort, Gemeente Amsterdam, Gemeente Hoeksche Waard, Gemeente Kapelle, Gemeente Krimpenerwaard, Gemeente Lelystad, Gemeente Maassluis, Gemeente Nijmegen, Gemeente Schiedam, Gemeente Vlaardingen, Stichting Lezen en Schrijven en INK!

Resultaten

Het voornaamste doel van het huidige project is beter te begrijpen wie de ‘verborgen armen’ zijn en waarom deze groep geen ondersteuning krijgt. Met de hieruit voortkomende inzichten worden in dit project werkwijzen ontwikkeld die gemeenten en andere relevante actoren kunnen helpen bij het vinden, bereiken en ondersteunen van deze doelgroep. Het project levert kennis op voor de gehele kennisketen.

Producten

Dit project resulteert in publicaties die beschikbaar worden gesteld voor een breed publiek. Denk aan  artikelen in relevante vakbladen factsheets en infographics. Per effectieve vindplaats wordt een methodiekbeschrijving, een implementatieplan en een kostenraming opgesteld, voor gebruik door andere gemeenten. Ook wordt in overleg met enkele relevante opleidingen onderwijsmateriaal ontwikkeld voor toekomstige professionals. Verdere verspreiding van resultaten zal via (commerciële) congressen en studiedagen van verschillende koepelorganisaties worden bewerkstelligd.

Verslagen


Samenvatting van de aanvraag

De afgelopen jaren is steeds duidelijker geworden dat er Nederlanders zijn met lage inkomens die geen gebruik maken van ondersteuning vanuit de gemeente of rijksoverheid terwijl ze daar wel recht op hebben. Het eerste doel van dit project is om beter te begrijpen wie deze ‘verborgen armen’ zijn en waarom deze groep inwoners geen aanspraak maakt op ondersteuning. Het tweede, en belangrijkste, doel van dit project is om vervolgens werkwijzen te ontwikkelen die gemeenten en andere relevante actoren kunnen helpen bij het verminderen van verborgen armoede. Om deze doelen te bereiken wordt kennis uit de praktijk gecombineerd met wetenschappelijk onderzoek. Praktijkkennis wordt onder andere gebruikt om te achterhalen waar en op welke wijze de doelgroep het beste te vinden is. Hierbij wordt er ten eerste gekeken naar de effectiviteit van bestaande vindplaatsen die al succesvol lijken te zijn. Ten tweede worden er mogelijke nieuwe vindplaatsen geïdentificeerd. De vindplaatsen worden geïdentificeerd op basis van enerzijds de uitkomsten van onderzoek (zoals beschreven hieronder) en anderzijds de behoeften en ideeën van betrokkenen en de gemeenten. De nieuwe vindplaatsen worden vervolgens verder ontworpen door een samenwerking tussen doelgroep en professionals. Dit proces wordt begeleid door social designers en de onderzoekers. Zo wordt vooraf een zo groot mogelijke aansluiting bij behoeften en wensen van de doelgroep mogelijk gemaakt maar tevens een zo groot mogelijke uitvoerbaarheid voor de professionals en eventueel betrokken vrijwilligers. Om inzicht te krijgen in de omvang en samenstelling van verborgen armen worden er verschillende bestandanalyses uitgevoerd. Hiervoor wordt data gebruikt van het CBS en van gemeenten. In dit onderzoek wordt met name aandacht besteed aan de groep werkende armen. Door middel van interviews wordt onderzocht hoe deze groep aankijkt tegen aanvullende inkomensondersteunende maatregelen vanuit de gemeenten en wordt de potentiële rol van werk- en opdrachtgevers bij verborgen armoede onderzocht. Door middel van uitgebreide interviews en gestructureerde vragenlijsten wordt verkend waarom bezoekers van vindplaatsen zoals scholen, sportverenigingen en bibliotheken wel, maar soms ook juist geen gebruik maken van het daar aanwezige aanbod. In de interviews wordt nadrukkelijk ruimte gelaten om te bezien hoe betrokkenen tegen hun materiële positie aankijken, of zij die als 'arm' ervaren en in hoeverre dat een rol speelt bij het al dan niet een beroep doen op de aanvullende inkomensvoorzieningen. Ook wordt er bij dit onderzoek gebruik gemaakt van kwantitatieve data die verkregen wordt uit een panel van werkende armen. De inzichten uit deze onderzoekslijnen worden gebruikt om nieuwe, fysieke en niet-fysieke, vindplaatsen te identificeren, zoals hierboven beschreven. Dit project levert verschillende bevindingen op. De onderzoeksresultaten zullen zelfstandig leesbare rapporten opleveren die beschikbaar worden gesteld voor een breed publiek. Om de desbetreffende kennis actief te verspreiden, zullen we ook artikelen schrijven voor de vakbladen van betrokken professionals en meerdere factsheets en infographics opleveren. Ook wordt er per effectief bevonden vindplaats beschreven hoe andere gemeenten deze vindplaats kunnen identificeren en gebruiken bij het bereik van verborgen armen. Deze beschrijving bevat een methodiekbeschrijving, een implementatieplan en een kostenraming. Ook wordt uitgelegd hoe lokale of groep-specifieke aspecten van de vindplaats invloed kunnen hebben op de effectiviteit van die vindplaats, zodat gemeenten steeds met context-specifieke aspecten rekening kunnen houden. Omdat het project ook veel nuttige informatie gaat opleveren voor de professionals van de toekomst wordt onderwijsmateriaal ontwikkeld in overleg met enkele relevante opleidingen. De verdere disseminatie zal plaatsvinden via congressen en studiedagen van de verschillende koepelorganisaties, alsmede via de commerciële congressen die op dit terrein in Nederland georganiseerd worden. Door deze uitgebreide disseminatie, in combinatie met innovatief en interdisciplinair onderzoek, hopen wij een belangrijke bijdrage te kunnen leveren aan het verminderen van verborgen armoede, nu en in de toekomst.

Onderdeel van de 5e subsidieronde Vakkundig aan het werk - Schulden en armoede consortia

Kenmerken

Projectnummer:
50-53500-98-324
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2020
2023
Onderdeel van programma:
Projectleider en penvoerder:
Dr. R.C. van Geuns
Verantwoordelijke organisatie:
Hogeschool van Amsterdam