Mobiele menu

Werkzame elementen in interventies voor de integrale aanpak van overgewicht bij kwetsbare groepen

Projectomschrijving

Vraagstuk

Het doel van dit onderzoek was om inzicht te krijgen in de werkzame elementen van een integrale aanpak van overgewicht voor kwetsbare groepen. De werkzame elementen zijn de onderdelen die ervoor zorgen dat de aanpak de gewenste uitwerking heeft.

Onderzoek

Werkzame elementen zijn verzameld door middel van een scoping review van de literatuur, 4 focusgroep gesprekken met 24 mensen uit de doelgroep, 12 groepsinterviews met 25 professionals en een expertmeeting met 26 professionals.

Uitkomst

De resultaten van het project zijn onder andere:
•    Overzicht van 21 interventies voor de integrale aanpak van overgewicht en obesitas voor kwetsbare groepen in Nederland
•    Panel onderzoek naar de integrale aanpak voor overgewicht en obesitas bij kwetsbare groepen in gemeenten.
•    Overzichten van werkzame elementen uit literatuuronderzoek, focusgroep gesprekken met 24 mensen uit de doelgroep en 12 groepsinterviews met 25 professionals.
•    Expertmeeting met 26 professionals van 17 verschillende organisaties.

Deze kennis draagt bij aan het bouwen van een ‘model strategie’ voor de aanpak van overgewicht en obesitas. Daarmee kan op langere termijn gezondheidswinst geboekt worden bij kwetsbare groepen.  

De eindrapportage van dit project vindt u hier.

Producten

Titel: Werkzame elementen van een integrale aanpak van overgewicht en obesitas voor kwetsbare groepen: een exploratieve studie onder professionals en mensen met een lage sociaaleconomische status en mensen met een migratieachtergrond.
Auteur: Dellas V, Verbaan C, Collard D, Beune E, Wagemakers A.
Titel: Overzicht van interventies gericht op de preventie van overgewicht en obesitas bij kwetsbare groepen in Nederland.
Auteur: Windmeijer A, Dellas V.
Titel: Werkzame elementen voor de integrale aanpak van overgewicht en obesitas bij kwetsbare groepen. Factsheet.
Auteur: Rinsum C van, Dellas V, Verbaan C, Collard D, Beune E, Wagemakers A.
Titel: Effective elements of integral approaches for overweight and obesity amongst people with a low socioeconomic status or migrants: a scoping review.
Auteur: Verbaan C, Rinsum C van, Dellas V, Collard D, Beune E, Wagemakers A.
Titel: Interviewleidraad voor professionals over werkzame elementen van een integrale aanpak van overgewicht en obesitas voor kwetsbare groepen.
Auteur: Dellas V, Verbaan C, Collard D, Beune E, Wagemakers A.
Titel: Verslag Expertmeeting “Werkzame elementen voor de integrale aanpak van overgewicht en obesitas bij mensen met een lage sociaaleconomische status of een migratieachtergrond”.
Auteur: Verbaan C, Lonkhuijzen R van, Rinsum C van, Dellas V, Collard D, Beune E, Wagemakers A.
Titel: Leidraad focusgroep gesprek voor doelgroepen over werkzame elementen van programma’s.
Auteur: Dellas V, Verbaan C, Collard D, Beune E, Wagemakers A.
Titel: Expertmeeting werkzame elementen integrale aanpak overgewicht en obesitas voor kwetsbare groepen. Presentatie en workshop.
Auteur: Verbaan C, Dellas V, Rinsum C van, Collard D, Beune E, Wagemakers A.
Titel: Werkzame elementen in de integrale aanpak van overgewicht bij mensen met een lage SEP en/of een migratie achtergrond.
Auteur: Dellas V, Collard D, Verbaan CL, Beune E & Wagemakers A.
Magazine: TSG Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen

Verslagen


Eindverslag

Overgewicht en obesitas komt vaker voor bij kwetsbare groepen, zoals mensen met een lage sociaaleconomische status (SES) of een migratieachtergrond. Om overgewicht en obesitas aan te pakken is een integrale aanpak nodig. Echter een samenhangend overzicht van de werkzame elementen, de onderdelen die ervoor zorgen dat de aanpak de gewenste uitwerking heeft, ontbreekt. In dit vooronderzoek is samen met betrokkenen gebouwd aan een consortium en is de vraag beantwoord: Wat zijn de werkzame elementen van de integrale aanpak van overgewicht en obesitas bij kwetsbare groepen? Werkzame elementen zijn verzameld door middel van een scoping review van de literatuur, 4 focusgroep gesprekken met 24 mensen uit de doelgroep, 12 groepsinterviews met 25 professionals en een expertmeeting met 26 professionals. De interviews en focusgroepen hebben 41 werkzame elementen opgeleverd en de scoping review 91. De werkzame elementen zijn ingedeeld in individueel, programma, gemeentelijk en landelijk niveau en de sociale en fysieke omgeving. Daarnaast zijn zes overkoepelende elementen gevonden: tijd, geld, integraal werken, verbinden, volhouden en durf. Kennis ontbreekt over de impact van de werkzame elementen, de samenhang tussen werkzame elementen en wat werkt voor specifieke kwetsbare doelgroepen. Aanbevelingen zijn het perspectief van verschillende kwetsbare doelgroepen als uitgangspunt nemen, de werkzame elementen voor specifieke kwetsbare doelgroepen identificeren en evalueren en een integrale aanpak op gemeentelijk niveau.

Samenvatting van de aanvraag

Overgewicht en obesitas behoren tot de belangrijkste volksgezondheidsproblemen. In 2017 had 48,7% van de volwassenen overgewicht of obesitas. Deze cijfers stijgen nog steeds en, als de trend zich voortzet, dan kampt in 2040 62% van de volwassen Nederlanders met overgewicht of obesitas. Kwetsbare groepen, zoals mensen met een lage sociaal economische status (SES), een migratie-achtergrond of een beperking, hebben vaker overgewicht en obesitas en ook (een combinatie van) co-morbiditeit en andere problemen . Overgewicht is een maatschappelijk probleem dat vraagt om een integrale aanpak, waarin meerdere interventies onderdeel zijn, zoals beleid en gecombineerde leefstijlinterventies (GLI’s): programma’s zoals de BeweegKuur, CooL, SLIMMER en (varianten van) X-Fittt gericht op meerdere leefstijlfactoren. Voor de integrale aanpak van overgewicht ontbreekt een samenhangend overzicht van de werkzame elementen, de onderdelen die er voor zorgen dat de interventie de gewenste uitwerking heeft. Dit geldt in het bijzonder voor kwetsbare groepen omdat er minder interventies specifiek voor hen ontwikkeld zijn en opgenomen zijn in de database Loketgezondleven.nl van het RIVM. Het gebruik van interventies kan verbeterd worden door meer inzicht in de werkzame elementen, de juiste combinatie van werkzame elementen en de impact, kosten en baten ervan. Dit draagt bij aan een betere bruikbaarheid van interventies en – op de langere termijn – gezondheidswinst en het verminderen van gezondheidsverschillen. Het doel van dit onderzoek is daarom om inzicht te krijgen in de werkzame elementen van een integrale aanpak van overgewicht voor kwetsbare groepen en daarmee te komen tot een ‘model strategie’ (Figuur 1). In het vooronderzoek wordt het consortium vormgegeven en worden drie vragen beantwoord: 1. Welke interventies voor de integrale aanpak van overgewicht worden ingezet voor kwetsbare groepen? 2. Wat zijn de werkzame elementen in de interventies gericht op kwetsbare groepen? 3. Wat is van deze werkzame elementen bekend over de context, impact, kosten en baten? Methoden van onderzoek zijn een scoping review van literatuur, grijze literatuur, lopend onderzoek, interventies uit de RIVM database, ‘Wat werkt dossiers’ en interviews en een expertmeeting met partners, experts, interventie eigenaren of uitvoerders en focusgroep gesprekken met kwetsbare doelgroepen. In het vervolgonderzoek wordt verder gebouwd aan een integrale model strategie van overgewicht die op maat naar doelgroep en context uitgevoerd kan worden. Mogelijke richtingen voor onderzoek zijn: 1) werkzame elementen naar specifieke kwetsbare (sub) groepen 2) werkzame elementen in relatie tot de bredere inbedding van GLI’s in de lokale context 3) de betekenis van de werkzame elementen voor belanghebbenden 4) inzicht in de impact, kosten en (gepercipieerde) baten van de werkzame elementen Het project is maatschappelijk en wetenschappelijk relevant omdat dit project: • aansluit bij het Nationaal Preventieakkoord, de NWA-Route Sport & Bewegen en het Nationaal Sportakkoord; • ingaat op behoeften uit de praktijk: inzicht in werkzame elementen opdat interventies passend gemaakt kunnen worden voor de doelgroep en context; • voortbouwt op bestaande kennis in de RIVM database, ‘Wat werkt’ dossiers en onderzoek naar interventies waaronder buurtsportcoaches en GLI’s; • participatie van praktijk en doelgroep centraal stelt in alle fasen door actieonderzoek en communities of practice; • innovatieve methoden van onderzoek gebruikt zoals het Raamwerk Werkzame Elementen van Interventies (Figuur 2) en logische modellen (Figuur 3) om ook inzicht te krijgen in waarom de werkzame elementen werken, de impact, de kosten en baten ervan. In het project hebben project- en samenwerkingspartners de benodigde multidisciplinaire wetenschappelijke en maatschappelijke expertise om dit project succesvol te realiseren. De interventie eigenaren/ontwikkelaars van X-Fittt 2.0 en SLIMMER zijn vertegenwoordigd. In het vooronderzoek voeren twee junior onderzoekers in nauwe samenwerking met partners het onderzoek uit. Partners vanuit onderzoek (WUR, UvA, HAN, TU Delft, Radboudumc/AMPHI), praktijk (Formupgrade, X-Fittt B.V, Gemeente Arnhem en Sportbedrijf, Centrum voor Bewegen, NL Actief, VSG, GGD’en) en kennisinstituten (RIVM/CGL, Mulier Instituut, KCS, VSG) zijn gemotiveerd om bij te dragen aan het ontwikkelen van kennis over werkzame elementen in de integrale aanpak van overgewicht en de verspreiding ervan in hun eigen organisatie en achterban.

Kenmerken

Projectnummer:
555002001
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2019
2019
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. ir. M.A.E. Wagemakers
Verantwoordelijke organisatie:
Wageningen University