Inrichten consortium Alcohol en ouderen en doen van een voorstudie

Ouderen in Nederland drinken steeds meer alcohol (Veerbeek et al, 2017). Onder hen bevinden zich naar verhouding veel drinkers die op latere leeftijd beginnen met drinken en drinkers die frequent drinken (Bovens, 2018). In gezondheidstermen hebben zwaar en problematisch drinkende ouderen een groot risico op snellere intoxicatie en orgaanschade vanwege (onder andere) hun lagere tolerantie, veranderde metabolisme, verminderde slaap, toenemend aantal gezondheidsklachten en toegenomen gebruik van medicatie (Bovens, 2018). Daarom zijn bij het thema problematisch alcoholgebruik in het Nationaal Preventieakkoord 50-plussers als geprioriteerde doelgroep opgenomen. In tegenstelling tot de leeftijdsgroep 18-min zijn er nog maar een beperkt aantal interventies voor deze leeftijdsgroep ontwikkeld, laat staan opgenomen in de RIVM-databank van het Centrum Gezond Leven m.b.t. effectiviteit interventies. Uit het rapport Alcohol en ouderen van het Trimbos-instituut, in het kader van het Wat Werkt Dossier opgesteld (Sannen et al, 2018) blijkt, dat screening en brief interventions, motiverende gespreksvoering, psycho-educatie en voorlichting als (waarschijnlijk) werkzame interventies/bestanddelen worden gezien. Daarnaast lijkt effectief het beperken van beschikbaarheid op locaties waar ouderen komen. In tegenstelling tot algemene beleidsmaatregelen (als accijnsverhogingen) zijn dit activiteiten die op interventieniveau uitvoerbaar zijn, maar waarvan bekend is dat ze nog in onvoldoende mate worden uitgevoerd bij deze leeftijdsgroep. Het is belangrijk om deze uitvoering te vergroten en waar deze interventies nog niet voor deze leeftijdsgroep worden ingezet hiermee te gaan experimenteren. Ook is het van belang de schakels in de preventieketen op elkaar aan te doen sluiten (zie ook de zorgstandaard alcohol). In dit project wordt onderzocht hoe bestaande interventies beter kunnen worden gepromoot en ontsloten voor ouderen, zowel de interventies die oorspronkelijk voor deze leeftijdsgroep zijn ontwikkeld als die welke dienen te worden aangepast aan haar behoeften. Het plan van aanpak richt zich op twee activiteiten: a. het inrichten van het consortium b. het doen van voorstudie(s) Ad a.: De activiteiten die in het kader van fase 1 en fase 2 voorzien zijn worden mede gezien als deelproject van de werkgroep ouderen onder het platform vroegsignalering alcohol (PVA), dat door Verslavingskunde Nederland samen met het Trimbos-instituut zal worden vormgegeven. Het consortium zal een doelstelling hebben, die enerzijds past binnen de doelstellingen van het PVA (verbetering (toegang) screening en vroegsignalering), anderzijds breder is omdat de interventies uit de CGL-database en andere op basis van de voorstudie te betrekken interventies ook thema's buiten screening en vroegsignalering zullen betreffen. De bedoeling is om de definitieve samenstelling van het consortium te laten afhangen van de uitkomsten van de voorstudie(s) om daarmee de werkzaamheden in fase 2 goed te kunnen faciliteren. Op voorhand zullen de hoofdaanvrager en medeaanvragers van dit projectvoorstel echter in ieder geval in het consortium gaan plaatsnemen. Wat betreft de voorstudie(s): deze sart met een bijeenkomst van het consortium, aangevuld met een aantal relevante stakeholders in juni om input te kunnen bieden aan de voorstudies. In eerste instantie richten deze zich op de enige twee interventies in de database van het CGL/RIVM. Ook de achterliggende studies worden in een onderzoek naar de werkzame elementen betrokken. Daarnaast wordt gekeken naar de interventie IkPas, die momenteel voor de database wordt beschreven. Middels een search zal geactualiseerd worden wat in de literatuur bekend is over overige preventieve interventies, gericht op ouderen en hun werkzame elementen, nationaal en internationaal. In tweede instantie zal bekeken worden, mede aan de hand van het What works dossier en de search welke interventies voor andere doelgroepen mogelijk ook geschikt zijn voor ouderen. Daarbij is het van belang te bezien welke relevante kenmerken de leeftijdsgroep ouderen onderscheidt van andere leeftijdsgroepen en met welke risico’s deze leeftijdsgroep extra wordt geconfronteerd. In dit traject wordt ook gebruik gemaakt van de inzichten die de afgelopen jaren zijn opgedaan door behandelaars van ouderen met alcoholproblematiek in de verslavingszorg. Door interviews met de uitvoerders van projecten als Fris Verder (Parnassia/Jellinek/VNN), Leefstijltraining (GGZ Breburg/Novadic-Kentron) en herstelgroepen (Brijder/Novadic) willen wij deze inzichten vastleggen. Startbijeenkomst, search en interviews leveren vervolgens een tussenrapport op, waarna een focusgroep wordt georganiseerd om de resultaten te bespreken en suggesties te doen voor fase 2. Het rapport wordt hiermee aangevuld. Op basis van het rapport zal ook een Nederlandstalig artikel geschreven worden ter publicatie online.