Kwetsbare jongeren van school naar werk: Noord-Limburgse aanpak

De Noord-Limburgse gemeenten (Beesel, Gennep, Peel en Maas, Venray, Bergen, Horst aan de Maas, Venlo) zijn voornemens om, in samenwerking met de andere partners van het programma Baanwijs (onderwijspartijen, werkgevers en het UWV) en onderzoeksbureau Berenschot, onderzoek te doen naar de Noord-Limburgse aanpak voor het naar werk begeleiden van kwetsbare jongeren. Kwetsbare jongeren zijn jongeren van 15 tot 27 jaar in de uitstroomfase van het vso, pro en entreeonderwijs. Voor hen is doorstroom naar werk of vervolgonderwijs niet altijd vanzelfsprekend. Met het aanscherpen van de toegang tot de Wajong is een grote groep kwetsbare jongeren die sinds de invoering van de Participatiewet niet meer terecht kan bij het UWV voor begeleiding, nu aangewezen op de gemeente. Niet alle jongeren kunnen echter geholpen worden door de gemeenten. Sommigen zullen uit beeld verdwijnen zonder werk, school of een toeleidingstraject. (SZW, 2015) Het oppakken van deze groep jongeren is niet gemakkelijk: er is niet duidelijk één partij verantwoordelijk voor ze, terwijl ze zelf niet altijd de begeleiding die ze nodig hebben kunnen vinden. Een integrale samenwerking tussen ‘de drie O’s (onderwijs, ondernemers en overheid) wordt vaak als oplossingsrichting voor dit probleem genoemd. Baanwijs is een voorbeeld van een ‘good practice’ als het gaat om het oppakken en begeleiden van kwetsbare jongeren van school naar werk middels een integrale benadering. Baanwijs is een netwerkorganisatie waar eerder genoemde partijen samenwerken in de arbeidsmarktregio Noord-Limburg. Het doel van Baanwijs is het toeleiden van kwetsbare jongeren naar vervolgonderwijs, werk, een passende dagbesteding of een toeleidingstraject. Dit doel proberen ze te bereiken door een sluitende aanpak te creëren van school naar werk. Om de sluitende aanpak van school naar werk te realiseren, worden in de werkwijze de mogelijke interventies van de verschillende betrokken partijen (onderwijspartijen, werkgevers, gemeente en UWV) op elkaar afgestemd en de schotten tussen onderwijs, overheid en zorg zoveel mogelijk weggenomen. Noord-Limburg is een van de eerste regio’s waar het probleem is opgepakt, zo integraal mogelijk en met altijd het belang van de jongere centraal. Deze aanpak is dus interessant voor een verdiepend toegepast onderzoek. Het doel van dit onderzoek is handvatten bieden voor gemeenten en andere organisaties in Nederland voor het oppakken en begeleiden van kwetsbare jongeren naar werk. De hoofdvraag van het onderzoek is: Wat werkt effectief in het begeleiden van kwetsbare jongeren van school naar werk? We onderzoeken dit door succesfactoren die in de (wetenschappelijke) literatuur genoemd worden om dit doel te bereiken te toetsen aan de hand van het casuïstiek in Noord-Limburg, waar veel van deze succesfactoren al in de praktijk worden toegepast. Het onderzoek is empirisch en kwalitatief, vanuit de casuïstiek. De casussen zijn 30 (gestratificeerd geselecteerde) jongeren op het voorgezet speciaal onderwijs, praktijkonderwijs en entreeonderwijs die in het schooljaar 2014-2015 zijn uitgestroomd. Hun trajecten verschillen in onderwijstype en bestemming. We interviewen de jongeren en kijken met ze naar de route die zij het afgelopen jaar hebben afgelegd. Wat waren knelpunten en waar werden zij door de Baanwijsaanpak geholpen? Daarnaast spreken we ouders en mensen die de interventies daadwerkelijk hebben uitgevoerd (een betrokken arbeidsdeskundige, jongerencoach of stagedocent) aan de hand van semigestructureerde interviews, om de sleutelmomenten in de route te duiden. Door de jongeren in het onderzoek centraal te stellen krijgen we goed inzicht in wat in de praktijk daadwerkelijk effectief is. Het resultaat dat wij opleveren is een rapport en implementatieplan met daarin: (1) succesfactoren uit de (wetenschappelijke) literatuur voor het oppakken een begeleiden van kwetsbare jongeren, (2) een goede beschrijving van de Baanwijsaanpak (met daarin o.a. randvoorwaarden voor implementatie), (3) een beschrijving van de route die de dertig jongeren hebben doorlopen van school naar hun huidige positie, (4) de knelpunten en succesfactoren in deze route m.b.t de Baanwijs en (5) werkzame factoren, belemmerende factoren en randvoorwaarden van een integrale aanpak in het begeleiden van kwetsbare jongeren van school naar werk. We sluiten de onderzoeksperiode af met een symposium waarin de resultaten worden teruggelegd. Het onderzoek heeft een looptijd van vijf maanden en zal bij gunning van de subsidie door Zon Mw starten in juli 2016. Het onderzoek zal uitgevoerd worden door twee onderzoekers van Berenschot. Andere projectteamleden (vertegenwoordiger van de gemeenten, vertegenwoordiger van Baanwijs, vertegenwoordiger onderwijs) zorgen voor inhoudelijke sturing van het onderzoek en de benodigde medewerking van verschillende partijen. Ten slotte wordt er een brede klankbordgroep aangesteld voor inhoudelijk feedback op het onderzoek vanuit verschillende invalshoeken.