Mobiele menu

Kwaliteit van taal, spel en denken. Naar een plg-benadering voor adaptieve ondersteuning bij het daadwerkelijk toepassen van interactievaardigheden voor taal, spel en denken.

Projectomschrijving

Vraagstuk

Pedagogisch medewerkers in de kinderopvang stimuleren de taal-, spel- en denkontwikkeling van kinderen via goede interacties. Doel van het project ‘Kwaliteit van taal, spel en denken’ was een adaptieve werkwijze te ontwikkelen die hen daarvoor (beter) toerust.

Onderzoek

Een projectteam van onderzoekers, opleiders, pedagogisch coaches en medewerkers van twee kinderopvangorganisaties heeft een ontwerponderzoek uitgevoerd waarin een professionaliseringstraject is ontwikkeld gebaseerd op:
- De leerwensen van pedagogisch medewerkers in spelinteracties met jonge kinderen
- 10 kernelementen voor taaldenken in spel
- Groepsbijeenkomsten, individuele coaching, eigen videomateriaal, collegiale uitwisseling

Uitkomst

Er is inzicht verkregen in de drempels bij spelinteracties en er is een professionaliseringstraject ontwikkeld dat interactievaardigheden van pedagogisch medewerkers vergroot, vooral voor taaldenken in spel. Producten van het onderzoek bestaan uit een onderzoeksrapport, een handleiding voor de praktijk, een online train-de-trainer-cursus en de website www.taal-in-spel.nl.

Lees ook het interviewartikel over dit project: Pedagogisch medewerkers vergroten interactievaardigheden tijdens spel

Producten

Titel: Kwaliteit van taal, spel en denken
Auteur: Marianne Boogaard
Titel: Kwaliteit van taal, spel en denken
Auteur: Marianne Boogaard
Titel: Taal-in-spel
Auteur: Resi Damhuis en Eefje van der Zalm
Titel: Taal-in-spel
Auteur: Resi Damhuis en Eefje van der Zalm

Verslagen


Eindverslag

Pedagogisch medewerkers in de kinderopvang stimuleren de taal-, spel- en denkontwikkeling van kinderen via goede interacties. Doel van het project ‘Kwaliteit van taal, spel en denken’ was een adaptieve werkwijze te ontwikkelen die hen daarvoor (beter) toerust.

Een projectteam van onderzoekers, opleiders en pedagogisch coaches en medewerkers van twee kinderopvangorganisaties heeft een ontwerponderzoek uitgevoerd waarin een professionaliseringstraject is ontwikkeld gebaseerd op:
- De leerwensen van pedagogisch medewerkers in spelinteracties met jonge kinderen
- 10 kernelementen voor taaldenken in spel
- Groepsbijeenkomsten, individuele coaching, eigen videomateriaal, collegiale uitwisseling

Opbrengsten zijn:
* een beter inzicht in belemmerende randvoorwaarden, vaardigheden en opvattingen van pedagogisch medewerkers over interacties in spel
* een voor de kinderopvangpraktijk duurzaam uitvoerbaar, en adaptief professionaliseringstraject, dat bijdraagt aan verbetering van de interactievaardigheden van pedagogisch medewerkers, gericht op de spelontwikkeling en het taaldenken van jonge kinderen (2 tot 4 jarigen).

Pedagogisch medewerkers die goed observeren en meegaan in wat kinderen boeit, die ruimte bieden in het spel en in de interacties, kunnen een waardevolle bijdrage leveren aan de taal-, spel- en denkontwikkeling van jonge kinderen.

In het project ‘Kwaliteit van taal, spel en denken’ werken drie professionele leergemeenschappen (plg's) van steeds zes pedagogisch medewerkers en een interne en externe coach aan het uitbouwen van de interactievaardigheden van pedagogische medewerkers. De deelnemers van de plg's bespreken het belang van spel, taal en het stimuleren van de denkontwikkeling. Zij wisselen uit welke belemmeringen en successen zij ervaren, krijgen tools aangereikt en ontwerpen met elkaar nieuwe werkwijzen. Tijdens de groepsbijeenkomsten, maar ook in de individuele coachgesprekken staan eigen video-opnames van de pm'ers in een spelsituatie met enkele kinderen centraal. In de eerste ronde worden in drie plg’s tools en werkwijzen ontwikkeld. Deze worden in de tweede ronde in drie nieuwe plg’s beproefd.

De beoogde opbrengst van het project zijn materialen die uitvoerbaar en effectief zijn gebleken. Die materialen zullen beschikbaar komen voor het veld, naast een train-de-trainer-cursus voor interne coaches.

Samenvatting van de aanvraag

Kinderopvang kan de sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling van kinderen stimuleren door te zorgen voor een hoge kwaliteit van spel en interactie. Pedagogisch medewerkers (pm’ers) die als speelmaatje deelnemen in doen-alsof-spel van kinderen en hen daarbinnen weten uit te dagen tot taal en denken, bieden die kwaliteit. De combinatie van een veilige omgeving, vrij spel en een sterke betrokkenheid van kinderen creëert een gunstige context om nieuwe dingen te leren. Om dat te kunnen doen hebben pm’ers een goede beheersing nodig van zowel de basale als de educatieve interactievaardigheden. Veel pm'ers in Nederland zijn inmiddels getraind in die basale en educatieve interactievaardigheden, maar kwaliteitspeilingen laten zien dat de daadwerkelijke toepassing van vooral de educatieve interactievaardigheden nog voor verbetering vatbaar is. Zowel persoonsgebonden als contextgebonden factoren kunnen soms een belemmering vormen voor de toepassing van interactievaardigheden tijdens doen-alsof-spel. Persoonsgebonden factoren kunnen bijvoorbeeld maken dat een pm’er zich geremd voelt om mee te doen in het vrije spel van kinderen, of leiden tot een beroepsbeeld waarin zoveel nadruk ligt op groepsmanagement dat er weinig ruimte overblijft voor samen spelen. Bij contextgebonden factoren die een belemmering vormen, kan het bijvoorbeeld gaan om het ontbreken van een gedeelde visie op het belang van spel en meespelen, of om een gebrek aan ondersteuning vanuit de instelling bij het experimenteren met een nieuwe aanpak. Of er sprake is van belemmeringen, en van welke, in welke mate, kan verschillen per pm’er (en per instelling). Dat betekent dat een professionaliseringsaanpak die als doel heeft de ontwikkeling van interactievaardigheden van pm’ers voor ‘taal, spel en denken’ een stap verder te brengen, moet kunnen inspelen op individuele behoeften en contexten. Wat die behoeften en contexten precies zijn, is nog niet eerder in kaart gebracht, noch is helder ‘wat werkt voor wie.’ De kernvraag voor het onderzoek is daarom: Wat zijn kenmerken van een adaptieve professionaliseringsaanpak die kan inspelen op de diversiteit aan behoeften van pm’ers om te komen tot het daadwerkelijk inzetten van educatieve interactievaardigheden in spelcontexten, met behoud van de kwaliteit van de basale interactievaardigheden? Via literatuurstudie en interviews brengen we eerst een breed scala aan mogelijke belemmeringen in kaart. Vervolgens ontwikkelen we – via een ontwerponderzoek waarin onderzoekers, pm’ers en interne coaches samenwerken in professionele leergemeenschappen (plg’s) – een adaptieve werkwijze voor continue professionalisering in taal, spel en denken. Het onderzoek als geheel levert tools op die ook door andere professionals binnen hun eigen instelling kunnen worden ingezet. Het ontwerponderzoek wordt uitgevoerd in twee rondes. In beide rondes nemen drie plg’s deel, bestaande uit een interne coach en 6-8 pm’ers. De focus ligt in de eerste ronde op het gezamenlijk ontdekken van ‘wat werkt voor wie’: samen met de praktijkprofessionals worden daarvoor instrumenten ontworpen en beproefd. We denken aan: - vignetten: korte beschrijvingen van praktijksituaties die belemmerende factoren zo concreet mogelijk in beeld brengen, - een observatie-instrument taal, spel en denken, waarmee de professionals hun eigen handelen en de betrokkenheid van de kinderen kunnen volgen, - een reflectieleidraad als steun voor interne coach en pm’ers, - handelingssuggesties (op basis van de reflecties en uitwisselingen in de plg’s) - werk- en oefenvormen om bepaalde drempels te overwinnen (zoals: leren improviseren in spel) De plg-bijeenkomsten worden geleid door de interne coach en een externe trainer uit het projectteam. Na elke bijeenkomst oefenen de pm’ers hun nieuwe vaardigheden. Zij krijgen daarbij individuele coaching aan de hand van video-opnames. Via interviews, logboeken en kwalitatieve analyse van de video-opnames vindt dataverzameling plaats met het oog op het bijstellen van het ontwerp en de tools. De tweede ronde van het ontwerponderzoek is gericht op het versterken van de toepasbaarheid en uitvoerbaarheid van het professionaliseringstraject. De aanpak wordt nu uitgevoerd door de interne coaches zelf. We verzamelen dezelfde data als in de eerste ontwerpronde met het oog op eventuele bijstellingen, maar brengen daarnaast de opbrengsten van het traject in kaart via de analyse van video-opnames van vóór en ná het traject. Belangrijke indicatoren zijn: spreekruimte, betrokkenheid, dominantie, meegaan in doen-alsof wereld. In de slotfase van het project wordt de aanpak overdraagbaar gemaakt. Via een website worden de instrumenten, met uitleg en voorbeeldvideo’s beschikbaar gesteld. Met het oog op het waarborgen van de kwaliteit van de uitvoering wordt daarnaast een train-de-trainer-cursus voor interne coaches ontwikkeld.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
544001005
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2018
2021
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. M. Boogaard
Verantwoordelijke organisatie:
Kohnstamm Instituut UvA bv