Mobiele menu

Valthermond Gezond!

Projectomschrijving

Overgewicht en te weinig bewegen komt binnen de gemeente Borger-Odoorn vooral voor in veendorpen als Valthermond. Daarom is Borger-Odoorn met het project Valthermond Gezond! van start gegaan.

De dorpsbevolking in de gemeente heeft dikwijls een lage sociaal-economische status. Borger-Odoorn zet in op gesprekken met expertgroepen om overgewicht in Valthermond te voorkomen. Deze panels bestaan onder andere uit gezondheidsmedewerkers, plaatselijke ondernemers en bewoners. De groepen wisselen informatie met elkaar uit om draagvlak voor een gezonde leefstijl te creëren. De uitkomsten moeten passen in de psychosociale context van de inwoners van Valthermond.

Verslagen


Eindverslag

Gezonde Leefstijl Borger-Odoorn (2010-2014) is een project in de kernen Borger en Valthermond, gericht op bewustwording van een gezonde leefstijl, het stimuleren van bewegen en uiteindelijk het verminderen van overgewicht van de inwoners. De gemeente wilde de inwoners hierbij betrekken en hen stimuleren zelf een actieve rol te spelen in dit project, door het ontwikkelen en uitvoeren van activiteiten.

Burgerparticipatie
Bij aanvang van het project heeft de gemeente werkgroepen in de dorpen gestart om het project Gezonde Leefstijl vorm te geven. Hoewel enthousiaste en betrokken inwoners zich hebben ingezet voor deze werkgroepen, bleef het een project ‘van de gemeente’ en werd het niet echt een ‘eigen’ project van de dorpen. Uiteindelijk leidde deze aanpak er wel toe, dat er zelforganisaties zijn ontstaan binnen de dorpen. Deze organisaties, de Stichting Mond-tot-Mond en de Jeugdcommissie, zijn vanuit hun eigen perspectief en achtergrond, zich gaan inzetten op gezonde leefstijl voor hun dorpsgenoten. Beide organisaties hebben ondertussen een breed aanbod aan laagdrempelige (beweeg)activiteiten voor en met hun dorpsgenoten opgezet.

Samenwerking
Daarnaast is de gemeente voortvarend aan de slag gegaan door de boodschap van een gezonde leefstijl overal uit te dragen en samenwerking te zoeken. Zowel binnen het gemeentehuis en de lokale politiek, als met burgers en organisaties als onderwijs, sportverenigingen, zorgprofessionals en middenstanders. Vanuit de gemeente werd het project ondersteund door de combicoaches, die vooral op scholen en met sportverenigingen veel activiteiten hebben opgezet voor de jonge en volwassen inwoners van Valthermond.

Betrokkenheid
De integrale aanpak in Valthermond, gebaseerd op de bewezen effectieve JOGG-methodiek, heeft veel in beweging gezet in de gemeente. Naast een enorme hoeveelheid aan sportieve en educatieve activiteiten rond bewegen en gezonde voeding, is er een verandering merkbaar in de dorpsgemeenschap. Veel organisaties doen iets met bewegen, water drinken en/of gezonde voeding en weten elkaar te vinden. Veel inwoners voelen zich betrokken bij hun dorp en de activiteiten zij zelf en/of voor hen worden georganiseerd. Ook binnen het beleid van de gemeente en de politiek is gezonde leefstijl een thema dat hoog op de agenda staat.

Nu doorzetten
Het is bekend, een lange termijnaanpak noodzakelijk is om gedrag te veranderen en overgewicht tegen te gaan. Ondanks de veelheid aan interventies en ontwikkelingen vanuit het project blijken de cijfers rond overgewicht in de gemeente nog steeds toe te nemen, vooral onder de jeugd. Dit onderstreept het belang om nu vooral door te gaan met deze aanpak. Er zijn immers belangrijke stappen gezet rond bewustwording over het belang van een gezonde leefstijl voor de eigen gezondheid. Ook is er veel samenwerking en een grote betrokkenheid op dit thema ontstaan, zowel binnen de dorpsgemeenschap, lokale organisaties als binnen de gemeente (beleid, organisatie en bestuur). Dit zijn belangrijke voorwaarden in het complexe proces om te komen tot daadwerkelijke gedragsverandering en uiteindelijk het verminderen van overgewicht. De gemeenteraad van Borger-Odoorn heeft besloten menskracht en middelen beschikbaar te stellen om de aanpak ‘Gezonde Leefstijl Borger-Odoorn’ nog 3 jaar voort te zetten. Dat is goed nieuws. Want de grond is vruchtbaar, nu doorzetten om straks te kunnen oogsten.

Er is gekozen voor een integrale aanpak door de samenwerking te zoeken met het NASBproject. Beide projecten hebben veel overeenkomsten, daarom is er gekozen voor een overkoepelende organisatie onder de naam ‘Gezonde Leefstijl’. Hierin is een overkoepelende projectgroep actief dat vanuit haar expertise adviseert en kennis deelt. De projectgroep bestaat uit gemiddeld 5 deelnemers, waarbij constant gekeken wordt of er partijen bij moeten voor een zo goed mogelijke implementatie van het project.
Beide deelprojecten hebben hun eigen doelen en uitgangspunten, onder leiding van een eigen projectleider. Elk deelproject speelt zich af in een ‘eigen’ dorp. Valthermond Gezond! (uiteraard) in Valthermond en NASB in Borger. Voordeel van de samenwerking is het gezamenlijk dragen van overheadkosten en het delen van ervaringen per dorp. Voor een eenduidige communicatie is er gekozen voor een gezamenlijke huisstijl.
Het streven is om integraal samen te werken met meerdere beleidsvelden. Door het organiseren van bijeenkomsten of gezondheidsweken wordt het project onder de aandacht van collega’s gebracht. Het resultaat tot nu toe is dat het project Gezonde Leefstijl in de Kadernota Integraal Jeugdbeleid is meegenomen. Ook zal het project ‘Gezonde Leefstijl’ een plek krijgen in de nieuwe kadernota ‘Meedoen naar vermogen’ (betreft de drie decentralisaties).

Per dorp is er gewerkt met een werkgroep die heeft bijgedragen in de verkenning van de doelgroep. De werkgroep is 5x bij elkaar geweest, met gemiddeld 12 deelnemers.
Middels inspirerende avonden zijn we gekomen tot input voor het interventieplan. Een eerste interventie is in juli 2011 gestart, namelijk de schoolmoestuin. Verder is er vanaf 2012 een dorpsbudget beschikbaar. Dit is een subsidieregeling voor het dorp waarmee activiteiten georganiseerd kunnen worden die aansluiten bij de doelstellingen van het project. Op deze manier kan het dorp zijn eigen activiteiten bedenken. Hiermee sluiten de activiteiten aan bij de wensen en behoeften van de gemeenschap. Voor het vervolg van het project wil de werkgroep graag blijven fungeren als klankbordgroep.

Het onderwijs is een belangrijke vindplaats voor de jeugd van 4-12 jaar. Onder leiding van de combinatiefunctionaris vind hier de screening voor MRT plaats. Ook worden de gymnastieklessen gebruikt om kennis te maken met verschillende sporten, waarbij op een laagdrempelige manier wordt doorgeleid naar de sportvereniging. Tot slot organiseert de combinatiefunctionaris maandelijks een sportfeest. We denken in het volgende schooljaar de interventies voor deze doelgroep te kunnen uitbreiden met:
- Lespakket ‘Lekker fit!’
- Oudervoorlichting

In 2012 wordt ook de doegroep 13-17 jaar betrokken in dit project. Uit de cijfers blijkt dat bij deze doelgroep het bewegen afneemt en het percentage overgewicht sterk toeneemt. Om deze doelgroep te bereiken is niet gemakkelijk. Dit komt mede doordat er in Valthermond geen voortgezet onderwijs is. De meeste jeugdigen gaan buiten de gemeente Borger-Odoorn naar het voortgezet onderwijs. Om toch de jeugd te betrekken bij dit project is er een jeugdwerkgroep (gemiddeld 7 deelnemers) opgericht in 2011. Ook zij hebben meegewerkt aan de doelgroepverkenning. Deze werkgroep wil graag activiteiten voor de eigen doelgroep organiseren. Dit zal in 2012 structurele vormen krijgen door ze onderdeel te laten worden van het dorpshuisbestuur, als ‘jeugdbestuur’. Het ‘WhoZnext-principe’ wordt hiervoor als handvat gebruikt en vanuit het project gezonde leefstijl wordt een budget toegekend. Gedurende de projectjaren zal dit budget afnemen en wordt de groep ‘gedwongen’ om een eigen budget te vergaren.

In de zomer van 2011 is er een start gemaakt met ‘De gezonde sportkantine’. Hiervoor zijn twee sportkantines benaderd. De voetbalvereniging (omdat zij de meeste leden hebben) en de kantine van de multifunctionele accommodatie (omdat hier meerdere verenigingen, zoals volleybal, gymnastiek en judo gebruik van maken). In 2012 zal dit concep

Samenvatting van de aanvraag

In Borger-Odoorn is een schrikbarend hoog overgewichtcijfer (mannen = 60% overgewicht, vrouwen = 57% overgewicht) en er zijn verontrustende signalen van huisartsen, dat in de veendorpen 3x het landelijke gemiddelde diabetes type 2 patiënten voorkomt. Om deze cijfers op z’n minst te doen stagneren (liever nog doen dalen) willen we een pilotinterventie uitvoeren onder het motto: Valthermond Gezond! De aanvraag richt zich op twee zaken, namelijk het proces om een goed interventieplan te ontwikkelen en de uitvoering van het interventieplan. Het doel is: De gemeente Borger-Odoorn wil op een integrale en interactieve manier de stijging van overgewicht in Valthermond stoppen door een breed gedragen interventieplan in te zetten. Om dit te bereiken zijn er een aantal subdoelen te onderscheiden, deze subdoelen zijn te verdelen in proces- en programmadoelen. Procesdoelen - Het interventieplan op een integrale en interactieve manier ontwikkelen, middels het opzetten van expertgroepen en bewonerspanels om zo tot interactie te komen met de doelgroep; - Ontwikkelen van een methodiek ‘Het integraal en interactief ontwerpen van een interventieplan’, zodat deze ook voor andere (gezondheids)interventies binnen het lokale (gezondheids)beleid kan worden gebruikt. - Voor de activiteiten die tijdens de interventie gebruikt gaan worden geldt dat het Centrum Gezond Leven (CGL) om advies gevraagd wordt, of dat het vernieuwende activiteiten zijn. Alle activiteiten zullen gemonitored worden om zo te onderzoeken wat de effecten van de activiteit zijn. Programmadoelen - In 2013 zal 70% van de bewoners van Valthermond (meer) bewust omgaan met gezond gedrag ten aanzien van overgewicht; - In 2013 zullen er minimaal 4 convenanten gesloten worden met verschillende lokale partijen (detaillisten, (sport)ondernemers, horeca, onderwijs, etc.), waarin zij aangeven dat zij rekening houden met overgewicht in hun bedrijfsvoering. - In 2010 is er een convenant afgesloten tussen de beleidsterreinen Volksgezondheid, Sport, Jeugd, Onderwijs, WMO en Ruimtelijke Ordening waarin ze aangeven overgewicht en de bestrijding daarvan mee te nemen in hun beleidsontwikkeling; - De voorgaande doelstellingen resulteren in een gezamenlijke gezondheidsnota die in 2013 is geschreven; - In 2013 zal er een positieve verandering zijn in de sociale norm (om bewoners van Valthermond te steunen in de strijd tegen/preventie van overgewicht), bij zowel bewoners, derde partijen en gemeente. - Door de integrale methodiek is in 2013 de stijging van overgewicht/obesitas ten minste gestagneerd in Valthermond. Om deze doelen te behalen zal het project bestaan uit de drie i’s (integraal, interactief, interventie). Deze aanpak is gebaseerd op de Epode aanpak. De pijlers van deze aanpak, Sterk leiderschap, social marketing, integraal werken en publiek-private samenwerking komen in de drie i’s terug. Integraal: Om leefstijl te beïnvloeden moet je daar op alle fronten mee aan de slag. Een integrale aanpak is hiervoor noodzakelijk. Integraal werken wordt in dit verband niet alleen gezien als ‘verschillende beleidsterreinen binnen de gemeente die samenwerken’, maar ook publiekprivate samenwerking vallen onder de integrale aanpak. Interactief: Om de interventie te doen slagen is het van belang om niet alleen te kijken naar de biomedische, maar ook naar de psychosociale context van overgewicht (waarom sporten mensen te weinig of eten ze teveel?), zodat de interventie goed kan worden afgestemd op de situatie in Valthermond. Deze psychosociale context kan kwalitatief onderzocht worden met behulp van gesprekken met ‘expertgroepen’ en ‘panels’. Deze groepen en panels zullen bestaan uit bijvoorbeeld gezondheidswerkers, detaillisten, horeca, (sport)ondernemers, onderwijs, verenigingen, een representatieve afvaardiging van bewoners van Valthermond (bijvoorbeeld jongeren, jonge ouders, ouderen, etc.), sleutelfiguren uit Valthermond. Het doel is om een zo duidelijk mogelijk beeld te vormen van de doelgroep. Na het in kaart brengen van de psychosociale oorzaken van overgewicht kan er op basis van deze gegevens, een interventieplan worden opgesteld. Dit plan wordt uiteraard teruggekoppeld naar de panels en groepen. Interventie: Zoals de programmadoelen beschrijven richten we ons met het project Valthermond Gezond! op gedragsdoelen. Welke activiteiten binnen de interventie zullen worden toegepast is afhankelijk van de uitkomsten van het interactieve proces met de expertgroepen en panels. Belangrijke voorwaarde bij het uitvoeren van activiteiten is dat het Centrum Gezond Leven (CGL) om advies gevraagd wordt, of dat het vernieuwende activiteiten zijn. De activiteiten worden gemonitored om zo te onderzoeken wat de effecten zijn. Succesvolle communicatie Om de gedragsdoelen te behalen zal er een adequate en effectieve interventie ingezet moeten worden, waarbij communicatie een belangrijke rol speelt.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
201000008
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2010
2015
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
A.M.H. Schut MSc
Verantwoordelijke organisatie:
Gemeente Borger-Odoorn