Mobiele menu

Self-Management of Asthma Supported by Hospitals, ICT, Nurses and General practitioners. Zelfmanagement bij astma met ondersteuning door ziekenhuizen, informatie en communicatie technologie, astmaverpleegkundigen en huisartsen.

Projectomschrijving

Zelfmanagement van astma via internet leidt tot een verbetering van de astmacontrole en de longfunctie. Dit is de conclusie van het onderzoek van dr. Jacob Sont (LUMC). Astmapatiënten hebben vaak onnodig veel klachten en gebruiken veel kortwerkende luchtwegverwijders. Zelfmanagement houdt in dat de patiënt zelfstandig keuzes maakt over dagelijkse bezigheden die mogelijk beïnvloed worden door astma en dat hij of zij actief participeert in de behandeling van astma. De huisarts kan adequaat zelfmanagement bevorderen door een combinatie van patiëntenvoorlichting, instructie voor zelfcontrole, regelmatig geplande controles en een schriftelijk actieplan. Sont onderzocht het effect van astma zelfmanagement via internet: deze patiënten rapporteerden na een jaar een significant hogere kwaliteit van leven en een betere longfunctie. Voordelen van zelfmanagement via internet zijn de makkelijke toegankelijkheid tot informatie over astma, en een online actieplan, directe feedback via de website na het invoeren van klachten of longfunctie en de mogelijkheid van e-communicatie met een arts of longverpleegkundige.

Producten

Titel: Validation of online Asthma Control Questionnaire and Asthma Quality of Life Questionnaire.
Auteur: Khusial RJ, Honkoop PJ, van der Meer V, Snoeck-Stroband JB, Sont JK.
Magazine: European Respiratory Journal
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6983500/
Titel: Internet-based self-management plus education compared with usual care in asthma: a randomized trial.
Auteur: van der Meer V, Bakker MJ, van den Hout WB, Rabe KF, Sterk PJ, Kievit J, Assendelft WJ, Sont JK; SMASHING (Self-Management in Asthma Supported by Hospitals, ICT, Nurses and General Practitioners) Study Group
Magazine: Annals of Internal Medicine
Titel: Internet-based self-management offers an opportunity to achieve better asthma control in adolescents: a focus group study.
Auteur: van der Meer V, MD, van Stel HF, PhD, Detmar SB, PhD, Otten W, PhD, Sterk PJ, MD, PhD, Sont JK, PhD and the SMASHING Study Group. Internet-based self-management offers an opportunity to achieve better asthma control in adolescents: a focus group study.
Magazine: Chest
Titel: Good compliance and reliability of ICT-supported home spirometry in adolescents with asthma.
Auteur: van der Meer V, MD, Rikkers-Mutsaerts ERVM, MD, Sterk PJ, MD, PhD, Thiadens HA, MD, PhD, Assendelft WJJ, MD, PhD, Sont JK, PhD and the SMASHING Study Group.
Magazine: Thorax
Titel: Long-term outcomes of internet-based self-management support in adults with asthma: randomized controlled trial.
Auteur: van Gaalen JL, Beerthuizen T, van der Meer V, van Reisen P, Redelijkheid GW, Snoeck-Stroband JB, Sont JK; SMASHING Study Group.
Magazine: Journal of Medical Internet Research
Titel: Cost-effectiveness of Internet-based self-management compared with usual care in asthma.
Auteur: van der Meer V, van den Hout WB, Bakker MJ, Rabe KF, Sterk PJ, Assendelft WJ, Kievit J, Sont JK; SMASHING (Self-Management in Asthma Supported by Hospitals, ICT, Nurses and General Practitioners) Study Group.
Magazine: PloS One

Verslagen


Eindverslag

Inleiding Patiënten met astma lopen veelal rond met onnodig veel klachten, zowel overdag als ’s nachts, belemmering in activiteiten en overmatig gebruik van kortwerkende luchtwegverwijders; kortom bij veel patiënten is hun astma onvoldoende gecontroleerd.1 Deze onvoldoende astmacontrole bestaat, ondanks de beschikbaarheid van effectieve medicatie. Zowel patiëntfactoren (verminderde symptoomperceptie en acceptatie van klachten) als artsfactoren (onderbehandeling) dragen hiertoe bij. Het laatste decennium is er toenemend aandacht voor zelfbehandeling of zelfmanagement van astma, dat zowel in internationale richtlijnen als in NHG-standaard ‘astma bij volwassenen’ wordt geadviseerd. Zelfmanagement houdt in dat de patiënt zelfstandig keuzes maakt over dagelijkse bezigheden die mogelijk beïnvloed worden door astma en actief participeert in de behandeling van astma. De huisarts kan adequaat zelfmanagement bevorderen door een combinatie van patiëntenvoorlichting, instructie voor zelfcontrole, regelmatig geplande controles en een schriftelijk actieplan.2 Via de website van het astmafonds is een zelfbehandelplan te downloaden dat direct toepasbaar is bij astmapatiënten in de praktijk: http://www.astmafonds.nl/content.jsp?objectid=5287&highlights=zelfbehan…. De opkomst van Internettechnologie biedt mogelijkheden om een zelfmanagement niet alleen op papier, maar ook via Internet aan te bieden. Potentiële voordelen zijn de makkelijke toegankelijkheid tot astma informatie en een on-line actieplan, directe feedback via de website na het invoeren van klachten of longfunctie en de mogelijkheid van e-communicatie met een arts of longverpleegkundige. In het SMASHING project (Self-Management of Asthma Supported by Hospitals, ICT, Nurses and General practitioners), uitgevoerd in huisartspraktijken van het Leids Eerstelijns OnderzoeksNetwerk (LEON), is het effect van zelfmanagement via Internet onderzocht. Onderzoeksvraag Wat is het effect van astma zelfmanagement via Internet ten aanzien astma gerelateerde kwaliteit van leven, astmacontrole, longfunctie en gebruik van inhalatiecorticosteroïden (ICS) vergeleken met gebruikelijke astmazorg? Methode Een effectief zelfmanagement programma wordt gekenmerkt door drie componenten: (1) het verstrekken van voorlichting en opbouwen van een goede arts-patiëntrelatie, of liever zorgverlener-patiëntrelatie, (2) het periodiek monitoren van klachten en/of longfunctie, (3) een astma actieplan. Dit actieplan beschrijft hoe een patiënt kan handelen in geval van achteruitgang in astmacontrole of in geval van langdurig stabiel astma. Ook geeft het actieplan aan wanneer het raadzaam is om met een zorgverlener contact op te nemen. Deze componenten van zelfmanagement werden in het SMASHING onderzoek aangeboden via Internet: online educatie / communicatie, monitoren van klachten en longfunctie via een speciaal ontworpen website en ook het actieplan was op deze website beschikbaar. In het onderzoek werden 200 patiënten uit 37 huisartspraktijken (69 huisartsen) één jaar lang gevolgd. In de Internetgroep zaten 101 patiënten, terwijl 99 patiënten reguliere astmazorg kregen. De deelnemers in de Internetgroep vulden wekelijks een vragenlijst en tenminste één longfunctie (longfunctie werd door patiënten thuis gemeten met een handmatige spirometer, de PiKo-1™) in op Internet ontvingen direct feedback over hun niveau van astmacontrole met een begeleidend advies, gesuperviseerd door een longverleegkundige. Hiertoe werd gebruik gemaakt van de Asthma Control Questionnaire, een korte vragenlijst van zes vragen over astmaklachten, belemmering in activiteiten en gebruik van kortwerkende luchtwegverwijders met daaraan toegevoegd één longfunctiemeting (FEV1). Via een grafische weergave op de website kreeg de patiënt inzicht in het verloop van zijn/haar astmacontrole, longfunctie en medicatiegebruik gedurende het onderzoek. Patienten konden per email met de longverpleegkundige overleggen. De uitkomstmaten van het onderzoek (astm
Inleiding Astma is een lastige aandoening, die kan leiden tot klachten van kortademigheid, piepen en hoesten, maar ook tot vermijdingsgedrag, zoals niet meer uit (kunnen) gaan of minder sporten. Uit eerder onderzoek blijkt dat patiënten met astma vrij vaak onnodig klachten en belemmeringen hebben. Onvoldoende controle van astma bij deze patiënten kan aanleiding geven tot ziekteverzuim, niet gepland artsenbezoek en ziekenhuisopnames. Doel van het onderzoek Het doel van dit onderzoek is om te bekijken of astmapatiënten onder begeleiding van een gespecialiseerde astmaverpleegkundige met behulp van internet beter met hun ziekte kunnen omgaan en zelf hun medicijnen goed kunnen regelen, zodat de kwaliteit van leven verbeterd. Tevens worden de kosten die met deze begeleiding gepaard gaan en de verdere financiële gevolgen in kaart gebracht. Hiertoe is een internet website opgezet en hebben wij vragenlijsten verzameld en ontwikkeld m.b.t. de astma gerelateerde kwaliteit van leven, de mate van astma controle, hoe astmapatiënten met hun ziekte omgaan en welke kosten gemaakt worden. Patiënten Patiënten met matig tot matig ernstig astma (behandelstap 2-4, leeftijd tussen 18 en 50) worden gezocht in bestanden van het LUMC huisartsennetwerk en ziekenhuis informatiesystemen. De patiënten dienen de beschikking te hebben over een computer met internetaansluiting en in staat te zijn in de Nederlandse taal te communiceren. De inclusie betreft 200 evalueerbare volwassenen met astma. De opzet van het onderzoek In de eerste plaats kijken we aan de hand van een standaard astma controle vragenlijst hoe goed het astma onder controle is. Vervolgens worden de deelnemers door loting in twee groepen verdeeld: de internetgroep en de referentiegroep. De internetgroep volgt de zelfbehandeling: deze groep krijgt voorlichting van een gespecialiseerde astmaverpleegkundige en regelt vervolgens zelf de medicatie met behulp van de besloten website, een kleine elektronische longfunctiemeter en via de huisarts. De astmaverpleegkundige kijkt via de website mee hoe het gaat en beide partijen kunnen indien gewenst met de elkaar overleggen. De referentiegroep gaat op de gebruikelijke manier door met de medicatie en bezoeken bij de eigen (huis)arts. Het onderzoek bestaat uit 2 fasen. In de eerste fase vragen wij de deelnemers in beide groepen gedurende 2 weken dagelijks de klachten te scoren en de longfunctie te meten en te versturen via de besloten website of via SMS. De tweede fase duurt 1 jaar. In het begin zullen voor de internetgroep twee educatiemiddagen of avonden worden georganiseerd. In deze fase vragen wij de deelnemers in de internetgroep iedere week de standaard astma controle vragenlijst op de website in te vullen. Deze gegevens worden verwerkt en de deelnemers ontvangen dan een bericht met evt. het advies om de medicijnen aan te passen. De verpleegkundige volgt deze gang van zaken ook via de website. Beide groepen vragen we om tijdens fase 2 tweemaal gedurende 2 weken dagelijks de longfunctie te meten en te versturen via de besloten website of via SMS. Deze perioden vinden na 3 maanden en aan het einde van het onderzoek plaats. Voortgang Per november 2006 zijn er 200 patiënten geïncludeerd. Op het 3-maanden evaluatie moment zijn er gegevens van 161 patiënten (99%) van de 163 gerandomiseerde patiënten beschikbaar. In het derde jaar zal de follow-up van de trial worden afgerond. Begin november 2007 komen de laatste patiënten op bezoek voor de eindmetingen. Het project zal ook in 2007 worden gepresenteerd op verschillende nationale en internationale congressen, workshops en andere bijeenkomsten. Spider Award Het SMASHING-project is in 2006 onderscheiden met de Spider Award, een prijs voor toonaangevende projecten op het gebied van ICT in de gezondheidszorg, uitgereikt door het NICTIZ (Nationaal ICT Instituut in de Zorg) en het vakblad ICTZorg.

Samenvatting van de aanvraag

1.A. What is the cost-effectiveness of a self-management programme in adult patients with asthma facilitated by ICT and supported by health care professionals in order to improve adherence to asthma management guidelines? B. Does this self-management programme lead to improved patient adherence to asthma management guidelines? 2.Can the efficiency of such a guided self-management programme be predicted by a simple index of asthma control and/or patient characteristics and self-efficacy? 3.To what extent can the cost-effectiveness results of a guided asthma self-management programme be generalised to different settings with respect to population, patient characteristics, disease severity and patient compliance? A randomised parallel trial with 2 arms and 1 year follow-up in 2 phases in order to compare ICT-supported care with usual care. The first phase serves as a baseline period and is aimed at collecting data on asthma control and behaviour and lifestyle, and predisposing, reinforcing and enabling factors. The second phase includes the intervention and evaluation period. Patients with mild to moderate persistent asthma, aged between 18 and 50, will be identified via the LUMC general practice network (N=200) and hospital information systems (N=100). The intervention includes monitoring of symptoms and lung function and communication of results, feedback and reminders via internet and short message services on telephones. The service is supervised by a specialised nurse and facilitates discussion groups, a chat box and email consultation. Asthma self-management education and training sessions are given by a specialist nurse. The primary and secondary outcome are asthma control (ACQ) and health related quality of life, respectively. Using 100 patients per arm and based on a SD of changes in ACQ-score of 0.69 we are able to detect a difference of 0.28 points between ACQ-changes of the two arms. The costs of usual care and ICT-supported care will be compared from a societal perspective. In a cost-utility analysis, the difference in societal costs will be related to the estimate difference in QALYs using acceptability curves. A Markov model will be used to extrapolate the trial data to a 3 year period. During the first year, we will set up the hardware, adapt the existing internet portal to suit adult patients and search and enroll patients into phase 1and phase 2. In addition, the Markov model will be prepared. During the second year, the randomized trial will be conducted and finished. The third year will be spent on data analysis, finalisation of the Markov model and model analyses and writing of manuscripts. 1.Wat is de kosten-effectiviteit van een programma gericht op het verbeteren van de mate waarin zelfbehandeling van astma in overeenstemming is met de richtlijnen voor de behandeling van astma middels een ICT ondersteunt zelfmanagementprogramma? 2.In hoeverre kan een eenvoudige index van de mate van controle van het astma, naast patiëntenkenmerken, de efficiëntie van een dergelijk programma voorspellen? 3.In hoeverre is de kosten-effectiviteit van een dergelijk programma generaliseerbaar naar specifieke patiënt situaties m.b.t. patiëntenkenmerken, ernst van de ziekte en plaats in de gezondheidszorg? Een gerandomiseerde parallelle trial met 2 armen en 1 jaar follow-up in 2 fasen, waarbij ICT ondersteunde zorg met de huidige zorg wordt vergeleken. De eerste fase dient als baseline periode, waarin gegevens omtrent de mate van controle van astma , kennis, eigen effectiviteit en gedrag en levensstijl zullen worden verzameld. De tweede fase betreft de interventie en evaluatie fase van de trial. Patiënten met matig tot matig ernstig astma (behandelstap 2-4, leeftijd tussen 18 en 50) zullen worden gezocht in bestanden van het LUMC huisartsennetwerk (N=200) en ziekenhuis informatiesystemen (N=100). De te onderzoeken interventie betreft ICT applicaties voor het monitoren van longfunctiemetingen - en klachten, 'feedback', en herinneringen via internet en SMS berichten. Het geheel wordt gesuperviseerd door een astmaverpleegkundige en omvat tevens een internet discussie groep, 'chatbox' en email consultaties en educatie en training in kleine groepssessies. De primaire en secundaire uitkomstmaten zijn, de mate van controle van het astma (ACQ) en kwaliteit van leven. Met 100 patiënten per arm en gebaseerd op een SD van veranderingen in ACQ-score van 0.69 zijn we in staat om een verschil van minstens 0.28 punten tussen de 2 armen te detecteren. De kosten zullen worden vergeleken vanuit maatschappelijk perspectief in een kostenutiliteitsanalyse. Het eerste jaar zal worden gebruikt voor de aanpassing van het internetportaal voor de specifieke situatie bij volwassenen en het doorzoeken van de bestanden en inclusie van patiënten. Met het opstellen van het Markov model zal worden aangevangen. In het tweede jaar zal de gerandomiseerde trial verder worden uitgevoerd en afgerond. Het derde jaar zal worden besteed aan analyse van de gegevens, model studies en het schrijven van artikelen.

Kenmerken

Projectnummer:
94504061
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2005
2009
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. J.K. Sont
Verantwoordelijke organisatie:
Leiden University Medical Center