Een(zorg)ethische analyse van de COVID-19 beleidskeuzes
Projectomschrijving
Hoe blijft overheidsbeleid zorgzaam voor iedereen, ook in crisissituaties? Het kabinet nam ingrijpende maatregelen om de coronapandemie in te dammen. Dat beleid had succes, maar er is ook kritiek. Kwetsbare groepen kregen het extra voor de kiezen, maar hadden nauwelijks inspraak. Beleidsafwegingen waren eenzijdig en beperkt ethisch onderbouwd. Tegelijk bleek hoe belangrijk goede zorg is voor een eerlijke en veerkrachtige samenleving.
Doel
Doel van dit project is het ontwikkelen van een zorgethisch beleidskader dat toekomstige crises op een meer inclusieve manier helpt opvangen. Het onderzoek verkent de impact van de maatregelen op vier groepen: mensen met een verstandelijke beperking, ouderen, mensen in de palliatieve fase en vluchtelingen. Ook verwanten, zorgverleners en beleidsmakers komen aan het woord.
Onderzoeksopzet
Naast het ontwikkelen van een zorgethisch beleidskader vormen een beleidsanalyse en de inzichten van belangenorganisaties onderdeel van dit project. Samen zijn dit de bouwstenen voor het nieuwe beleidskader, dat breed zal worden gedeeld. Methodiek: semi-gestructureerde interviews, focusgroepen, werkconferenties, discoursanalyse, normatieve analyse
Eerste resultaten
- Kwetsbaarheid, verantwoordelijkheid en noodzaak als sleutelbegrippen in overheidsdiscours
- Kwetsbaarheid wordt aan het begin van de crisis nauw opgevat als gerelateerd aan iemands fysieke gezondheidstoestand. De overheid verbreedt haar perspectief op kwetsbaarheid naarmate de crisis voortduurt.Noodzaak wordt vooropgezet als factor die de keuzeruimte van de overheid drastisch beperkt. Hoewel het noodzaak van het nemen van maatregelen duidelijk wordt belicht, wordt het nemen van specifieke maatregelen minder uitvoerig gerechtvaardigd in regeringsbrieven.
- Verantwoordelijkheid wordt neergezet als gedeeld tussen overheid, samenleving en verschillende groepen en instituten. Een scherpere verdeling van specifieke verantwoordelijkheden, waarbij de overheid haar politieke verantwoordelijkheid, duidelijker definieert en uitdraagt, is wenselijk.
Verslag bijeenkomst COVID-19 en Kwetsbare groepen op 10 februari 2021
Er is een grote groep burgers in het publieke domein die door hun kwetsbare positie hard wordt geraakt door de gevolgen van COVID-19. Wat zijn de behoeften van deze kwetsbare burgers? Tijdens de bijeenkomst op 10 februari 2021 lieten onderzoekers zien wat er speelt en wat we kunnen doen om knelpunten aan te pakken en in behoeften te voorzien. Bekijk het verslag van de bijeenkomst: Kwetsbare burgers tijdens de coronapandemie.
Uitvoerende partijen
Universiteit van Humanistiek, Dokters van de Wereld, Pharos, PZNL, Reliëf, Tao of Care
Meer informatie
Projectleidersbijeenkomst 10 februari 2021: COVID-19 en Kwetsbare groepen
Er is een grote groep burgers in het publieke domein die door hun kwetsbare positie hard wordt geraakt door de gevolgen van COVID-19. Wat zijn de behoeften van deze kwetsbare burgers? Tijdens de bijeenkomst op 10 februari 2021 lieten onderzoekers zien wat er speelt en wat we kunnen doen om knelpunten aan te pakken en in behoeften te voorzien. Bekijk het verslag van de bijeenkomst: Kwetsbare burgers tijdens de coronapandemie.
Producten
Auteur: Leget, Carlo
Magazine: zorgethiek.nu
Link: https://www.zorgethiek.nu/factsheet-corona-palliatieve-zorg/
Auteur: de Ruiter, Adrienne
Magazine: zorgethiek.nu
Link: https://www.zorgethiek.nu/humanitaire-overwegingen/
Auteur: Visser, Wout
Magazine: zorgethiek.nu
Link: https://tinyurl.com/3zp8syyu
Auteur: Dronkers, Pieter
Magazine: Sociale vraagstukken
Link: https://tinyurl.com/exefn7z
Auteur: Leget, Carlo
Magazine: zorgethiek.nu
Link: https://tinyurl.com/mry5sjdt
Auteur: de Ruiter, Adrienne
Magazine: zorgethiek.nu
Link: https://tinyurl.com/yc4dx8vu
Auteur: de Ruiter, Adrienne
Magazine: zorgethiek.nu
Link: https://tinyurl.com/2p844b76
Auteur: de Ruiter, Adrienne Dronkers, Pieter
Link: https://tinyurl.com/bdz5jyum
Auteur: Sara Dekking
Link: https://www.zorgethiek.nu/publicatie-factsheet-corona-zorg-voor-ouderen
Auteur: Leget, Carlo de Ruiter, Adrienne Dronkers, Pieter
Link: http://www.zorgethiek.nu/joan-tronto-zonder-rechtvaardige-samenleving-geen-goede-zorg
Auteur: Dekking, Sara
Link: https://wp.me/a5QG5B-4Cv
Auteur: de Ruiter, Adrienne
Link: https://www.youtube.com/watch?v=RvCCwwVmqFQ
Auteur: de Ruiter, Adrienne; Leget, Carlo; Dekking, Sara; Dronkers, Pieter
Link: https://www.uvh.nl/uvh.nl/up/ZkyojksKaB_UvH_2022_Bijzonder_kwetsbaar.pdf
Auteur: de Ruiter, Adrienne; Dronkers, Pieter; Leget, Carlo
Auteur: de Ruiter, Adrienne; Visser, Wout; Dekking, Sara; Leget, Carlo; Dronkers, Pieter
Link: https://www.uvh.nl/uvh.nl/up/ZehrrwqKyJ_UvH_2022_Onder_de_Radar.pdf
Auteur: de Ruiter, Adrienne; Dronkers, Pieter; Leget, Carlo
Auteur: de Ruiter, Adrienne; Dronkers, Pieter; Leget, Carlo
Auteur: de Ruiter, Adrienne Dekking, Sara Niemeijer, Alistair Leget, Carlo Dronkers, Pieter
Link: https://www.zorgethiek.nu/wp-content/uploads/2022/04/Beperkt-meedoen.pdf
Auteur: De Ruiter, A.
Verslagen
Eindverslag
Samenvatting van de aanvraag
De COVID-19 pandemie leidde tot ingrijpend crisisbeleid. Vanuit ethisch perspectief vragen drie urgente kwesties nu aandacht: 1) Sturende beleidsconcepten zijn op ondoorzichtige of niet-doordachte wijze moreel ingevuld en verbonden met fragmenten van ethische theorieën die met elkaar op gespannen voet staan; 2) Door de impact van de pandemie en het gevoerde beleid is er nieuwe aandacht voor het (politieke) belang van ‘zorgen’ voor ‘samenleven’: wat dit betekent voor de toekomstige inrichting van de samenleving is nog niet doordacht; 3) Kwetsbare groepen zijn door de crisisaanpak extra getroffen en dikwijls laat of niet aan het woord gekomen. Doel van deze aanvraag is om via (a) een brede ethische analyse en evaluatie van de beleidskeuzes die gemaakt zijn in de COVID-19 crisis, (b) te komen tot een ethisch gedragen en door belanghebbenden ondersteund beleidskader voor een zorgzame samenleving die veerkrachtig genoeg is om toekomstige crises op te vangen. Om tot een relevant en gedragen beleidskader te komen, wordt het crisisbeleid op landelijk niveau en in verschillende sectoren verbonden met de ervaringskennis en adviezen van betrokkenen en kwetsbare groepen. Het onderzoek focust op vier groepen die zeker in de eerste crisisfase nauwelijks tot geen stem gehad hadden en van wie de bestaansonzekerheid toenam: a) mensen met een verstandelijke beperking en hun verwanten; b) vluchtelingen en migranten; c) ouderen (in de langdurige zorg) en hun mantelzorgers; en d) patiënten die palliatieve zorg ontvangen en hun naasten. Via triangulatie met andere sectoren en beleidsmakers wordt vervolgens een brede relevantie van het te formuleren beleidskader ontwikkeld. Daarbij worden ook Nederlandse (bio-)ethici van verschillende stromingen en internationale (zorg)ethici betrokken. Het onderzoek wordt uitgevoerd vanuit een zorgethisch theoretisch kader, loopt twee jaar en bestaat uit 5 workpackages. Methoden die ingezet worden zijn ethische beleidsanalyse, interviews en focusgroepen.