Preventie van ziektelast en uitval door blootstelling aan gevaarlijke stoffen in de verf-, kunststof- en rubberindustrie. Implementatie Stoffenmanager en capacitybuilding.

Bij de discussie over duurzame inzetbaarheid, het gezond en veilig werken tot en na de pensioengerechtigde leeftijd, wordt het belang van het werken met gevaarlijke stoffen vaak onderschat. Dit terwijl in Nederland in 30% van de bedrijven regelmatig gewerkt wordt met vele verschillende gevaarlijke stoffen. Ondernemers, vooral in het MKB, zijn zich weinig bewust van de risico’s van deze stoffen. Dit heeft een geschatte ziektelast door blootstelling aan stoffen in de arbeidssituatie tot gevolg van ongeveer 47.000 Disability-Adjusted Life-Years (DALY’s) per jaar, inclusief naar schatting circa 1.900 sterfgevallen en circa 17.000 nieuwe werknemers die een beroepsziekte krijgen door het werken met gevaarlijke stoffen. Het zichtbaar maken van gezondheidswinst als gevolg van stoffenbeleid in bedrijven en de implementatie van beheersmaatregelen (interventies) met betrekking tot stoffen, is in het algemeen moeilijk. Daarom is interventie bij chemische stoffen meestal gericht op het beperken van blootstelling. Binnen het programma Versterking Arbeidsomstandighedenbeleid Stoffen (VASt) zijn in samenwerking met branches diverse hulpmiddelen ontwikkeld, waaronder Stoffenmanager (www.stoffenmanager.nl). Stoffenmanager is een web-based instrument en biedt bedrijven o.a. een gevalideerd model dat erkend is door de Arbeidsinspectie voor het maken van een kwantitatieve schatting van de blootstelling. Verder biedt het toegang tot (personen met) kennis over stoffen, een makkelijke en kostenefficiënte manier om te komen tot een RI&E stoffen, toegang tot goede voorbeelden, het maken van o.m. werkplekinstructiekaarten, en het prioriteren van risico’s van nanomaterialen. Stoffenmanager stimuleert de gebruiker sterk tot het opdoen van - en werken met - kennis over gezondheidsrisico’s van stoffen. De literatuur laat zien dat een toename van deze kennis een grote invloed heeft op een succesvolle implementatie van beheersmaatregelen. De evaluatie van VASt in 2008 liet echter zien dat veel in gang is gezet, maar dat de implementatie en het daadwerkelijk gebruik van de instrumenten nog achterbleef en onvoldoende was geborgd. Tijdens de implementatiewerkplaats wordt zowel de implementatie van het instrument Stoffenmanager als van een verantwoord stoffenbeleid in bredere zin in ca. 45 deelnemende bedrijven uit in ieder geval de branches verf- en drukinktproductie en rubber- en vezelversterkte kunststofproductie gestimuleerd en bestudeerd. Om de voortgang van de implementatie bij de deelnemers te monitoren, wordt naast het ZonMW-instrument voor het monitoren van implementatievorderingen gewerkt met een model waarin 7 stadia van implementatie worden beschreven, plus per stadium een criterium dat de overgang naar het volgende stadium markeert. De implementatiewerkplaats stuurt aan op het bereiken van minimaal één overgang naar een volgend stadium voor ieder deelnemend bedrijf. Dit wordt bereikt door een mix van individuele en groepsgewijze ondersteuning en begeleiding van vertegenwoordigers uit de deelnemende bedrijven. In eerste instantie wordt de doelgroep gevormd door degenen die verantwoordelijk zijn voor het arbo- en/of stoffenbeleid in hun bedrijf (b.v. preventiemedewerkers). Deze ondersteuning wordt aangeboden door de partners TNO, Arbo Unie en BECO. Om een bredere verspreiding van de opgedane kennis te waarborgen, wordt door middel van een ‘train-the-trainer’ aanpak aangestuurd op kennisoverdracht door deze vertegenwoordigers aan de werknemers in de eigen organisatie. Bij de start van de implementatiewerkplaats wordt op groeps- (branche-)niveau een ‘voormeting’ uitgevoerd met behulp van het ZonMW-instrument, gefocust op de implementatie van het instrument Stoffenmanager. Vervolgens wordt in ieder individueel deelnemend bedrijf met behulp van een vragenlijst een meer gedetailleerde ‘nulmeting’ uitgevoerd, die aansluit op het 7 stadia model, en inschaling van iedere deelnemer in één van de 7 stadia mogelijk maakt. Hierbij staan zowel het instrument Stoffenmanager als het bredere stoffenbeleid centraal. De Implementatiewerkplaats Stoffenmanager omvat de volgende activiteiten: Pre-implementatiefase (Voormeting, Definitieve formatie deelnemersgroep, Individuele nulmeting), Implementatiefase (Trainings- en ervaringsdagen, Opzet projectwebsite, Individuele bedrijfsbezoeken, Kennisoverdracht binnen de deelnemende bedrijven) en Post-implementatiefase (Individuele eindmeting, Beschrijving lessons learned’, Nameting, Verspreiding buiten de deelnemersgroep). De deelnemende bedrijven en branches leveren 'in natura' een eigen bijdrage aan het project van naar schatting minimaal eur. 100.000 (personele kosten en reiskosten).