Academische Werkplaats Risicojeugd (AWRJ)

De werkplaats Risicojeugd (AWRJ) richt zich op kinderen en jongeren tot 27 jaar en hun gezin met problemen op meerdere leefgebieden. Het gaat om jongens en meisjes met bijvoorbeeld schooluitval, middelengebruik, schulden, psychische problemen, beperkte cognitieve mogelijkheden en (risico op) crimineel gedrag. De problemen interacteren; escalatie van problemen en maatschappelijke uitsluiting liggen op de loer. Het gaat om gezinnen waar vaak crisis is, waar hulpverlening moeilijk binnen komt, waar gemeenten zich geen raad mee weten. Ondanks de kleine omvang van de groep, naar schatting 2%, is de maatschappelijke impact zeer groot. De kleine omvang van de groep maakt een regio overstijgende aanpak nodig: alleen dan is er voldoende schaalgrootte om nieuwe kennis te ontwikkelen.

Om de aanpak voor risicojeugd te verbeteren is specialistische kennis nodig. De AWRJ heeft een schat aan kennis over en ervaring met risicojeugd en functioneert al sinds 2010 als effectief samenwerkingsverband. De deelnemende gemeenten slaan de handen ineen om binnen deze werkplaats gezamenlijk kennis over risicojeugd te ontwikkelen en delen, waarbij rekening wordt gehouden met regionale verschillen.

In de aanloop naar deze aanvraag is door alle partners van de AWRJ (jongeren/ouders, praktijk, beleid, wetenschap en onderwijs) aangegeven wat zij de belangrijkste thema’s vinden als het gaat om risicojeugd. Een vraagstuk dat jongeren, ouders, gemeenten en praktijk allen in hun eigen woorden naar voren brengen en dat nagenoeg overal speelt, is: hoe organiseer je een aanpak voor alle problemen bij risicojeugd en hun gezin die (1) goed is afgestemd op de specifieke behoeftes van jongeren en gezinnen (BEJEGENING) én (2) voorziet in een effectieve en duurzame samenwerking tussen verschillende betrokken professionals (INTEGRAAL WERKEN).

Risicojongeren zijn geneigd om hulp te mijden: ze hebben vaak eerder hulpverlening gehad zonder (voldoende) resultaat en staan wantrouwend tegenover zorg. Gepaste begeleiding is dan ook cruciaal. Door de veelheid van problemen op alle leefgebieden zijn bovendien vaak veel professionals betrokken. Het laten slagen van een integrale aanpak verdient aandacht. Het gaat: 1) over samenwerking met jongeren en hun omgeving (VRAAG 1 hoe bejegen je jongeren op dusdanige manier dat een duurzame werkalliantie ontstaat en je samen tot effectieve begeleiding en behandeling voor specifieke problemen kunt komen?); en 2) over samenwerking tussen professionals (VRAAG 2 hoe organiseer je succesvol integrale zorg, hoe creëer je de juiste randvoorwaarden en blijf je samenwerken onder soms grote spanning?). Deze 2 vragen zijn uitgewerkt in 2 projecten die samen het overkoepelende project ‘Vanuit vertrouwen’ vormen.

De AWRJ werkt als bovenregionale werkplaats met meerdere gemeenten samen (Almere, Amsterdam, Den Haag, Holland Rijnland, Rotterdam, Utrecht), die allen participeren in het lerend netwerk dat gekoppeld is aan het project. Er worden 2 uitvoerlocaties gekozen (indien er aanvullende financiering, worden dit er mogelijk meer). 2 gemeenten (Amsterdam en Utrecht) hebben voor deze aanvraag een concrete locatie aangedragen.

De 2 projecten, Bejegening en Integraal werken, worden in samenhang uitgevoerd: in elke deelnemende gemeente/regio is 1 projectteam. Dit projectteam bestaat uit vertegenwoordigers van praktijk, beleid, onderzoek, onderwijs en ouders/jongeren. Vanuit het onderzoek naar beide thema’s worden tweemaandelijks resultaten teruggekoppeld, die input zijn om te leren en de praktijk te verbeteren. Het effect hiervan wordt vervolgens in onderzoek bekeken wat opnieuw leidt tot input voor ontwikkeling. Afgevaardigden uit de projectteams en de overige gemeenten vormen samen een bovenregionaal leernetwerk. Hier komen de resultaten uit beide projecten samen, wordt uitgewisseld tussen regio’s en worden algemeen geldende principes die uit het onderzoek naar voren komen vormgegeven voor toepassing in de verschillende gemeenten/regio’s.

De 2 projecten leveren samen een aantal zaken op:

• Een werkwijzebeschrijving van een open grondhouding en passende bejegening binnen een integrale aanpak voor risicojeugd.
• Een opleidingsstructuur voor het verder ontwikkelen van passende bejegening en bijscholen hiertoe van professionals en opleiden van nieuwe studenten (professionals van de toekomst).
• Een werkwijzebeschrijving voor het borgen van passende relationele organisatie (vertrouwen tussen professionals).
• Een beschrijving van werkzame elementen en ontwikkelpunten een integrale aanpak voor risicojeugd op 2 locaties met daarin aandacht voor zowel praktische als relationele organisatie.
• Inzicht in de mate waarin met de integrale aanpak wordt bereikt wat de ontwikkelaars bij aanvang beoogden (denk aan kwalitatief betere samenwerking, minder crimineel gedrag in de buurt).
• Een leer- en verbetercyclus die is in elke deelnemende regio is aangesloten op de regionale leer- en verbetercyclus van de regionale kenniswerkplaatsen.