Verbeterde signalering van psychosociale problematiek bij kinderen van 7-12 jaar door de JGZ door middel van een intelligent computer gestuurd systeem voor afname vragenlijsten, gebaseerd op Item Response Theory psychometrie

Probleemstelling Psychosociale problemen komen veel voor bij kinderen, kunnen een gezonde ontwikkeling ernstig hinderen, ook op langere termijn. Slechts een minderheid van kinderen met dergelijke problemen heeft contact met de GGZ (Verhulst 1997, Brugman 2001 a/b). Vroegtijdige signalering met goede instrumenten verbetert de prognose sterk (Durlak en Wells 1998). De opsporing van psychosociale problemen is een wettelijke taak van de Jeugdgezondheidszorg (JGZ). De huidige methoden hebben een bewezen toegevoegde waarde, maar de kwaliteit van de signalering blijft lager dan wenselijk (Reijneveld 2003, Vogels, 2003). Dit komt vooral doordat de praktijk van de JGZ om korte vragenlijsten vraagt. Korte vragenlijsten leiden tot grotere meetfouten (Embretson en Reise, 2000) en geven minder informatie over de aard van de problematiek. Het gevolg is een hoog aantal foutpositieve en foutnegatieve uitkomsten. De kwaliteit van de huidige methoden is echter ook lager dan nodig: de combinatie van op Item Response Theory (IRT) gebaseerde psychometrie en computergestuurd testen (Computer Adaptive Testing, CAT) maken korte metingen met een grote mate van precisie mogelijk. IRT-psychometrie geeft infomatie over elk afzonderlijk item, zodat na elke afzonderlijk antwoord bepaald worden of en hoe nog doorgevraagd moet worden. Alleen die vragen worden gesteld die nodig zijn om het kenmerk met de vereiste precisie te meten. Door die flexibiliteit wordt de testlengte en afnametijd gereduceerd, zonder verlies aan nauwkeurigheid. Desgewenst kan de tijdwinst ook gebruikt worden om nadere informatie over specifieke probleemsoorten te verkrijgen. Op diverse terreinen heeft de combinatie IRT en CAT zijn waarde bewezen (Ware, 2000, Wainer, 1990). Binnen de JGZ bestaat momenteel nog weinig ervaring met het gebruik van pc's in de zorgpraktijk zelf en worden zeker geen op IRT gebaseerde meetinstrumenten gehanteerd. Doel Doel van het project is te onderzoeken of een nieuwe, op IRT en CAT gebaseerde methode ontwikkeld kan worden voor het signaleren van psychosociale, emotionele en gedragsstoornissen in de JGZ en door middel van een proefimplementatie de voorwaarden voor brede implementatie te onderzoeken. Achterliggend doel is de signalering in kwaliteit (in termen van sensitiviteit en specificiteit), doeltreffendheid en doelmatigheid een hoger niveau te laten bereiken dan met korte schriftelijke vragenlijsten mogelijk is. Werkwijze Het werkplan bestaat uit drie delen: A) IRT-analyses - op reeds verzameld materiaal - om itempools en itemparameters te bepalen t.b.v een CAT voor psychosociale probleemsoorten en een validatie daarvan; B) ontwikkeling c.q. aanpassing van software om CAT in de JGZ mogelijk te maken; C) een proefimplementatie inclusief procesevaluatie. Ad A) De analyses gebruiken de data die verzameld zijn in het kader van het ZonMw-project 2100.0087 (Een vragenlijst ter ondersteuning van de opsporing van psychosociale problemen bij kinderen van 7-12 jaar). Daar zijn vier vragenlijsten aan 2100 ouders van kinderen voorgelegd: de Child Behavior Checklist (CBCL), de Pediatric Symptoms Checklist, de Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) en de vragenlijst voor Psychosociale problematiek in de Bovenbouw van het Basisonderwijs (PSYBOBA). De analyse verloopt in 2 stappen: de eigenlijke IRT-analyses en validatie van de ontwikkelde CAT-schalen. IRT-analyses worden gedaan op het niveau van diverse indicatoren voor psychosociale problemen, emotionele en gedragsstoornissen, zoals angst, depressie en teruggetrokken gedrag, agressie, hyperactiviteit, delinquent gedrag en sociale problemen. Op basis daarvan worden items geselecteerd voor CAT. Deze analyses zullen worden gedaan op een random steekproef van 1650 van de beschikbare 2100 respondenten. De data van de overige 450 respondenten worden gebruikt om de validiteit van de nieuwe IRT-meting te bepalen: de overeenkomst in een verhoogde score, gebaseerd op beschikbare normgegevens, tussen de oorspronkelijke schaalscores en verhoogde CAT-schaalscores zal worden bepaald. Ad B) Ontwikkeling c.q. aanpassing van sofware voor CAT in de JGZ De eisen waaraan de beoogde CAT-software voor gebruik binnen de JGZ moet voldoen, worden vastgesteld op basis van consensusvorming binnen een stuurgroep bestaande vertegenwoordigers uit het veld. Op basis daarvan zal beschikbare software worden beoordeeld. Afhankelijk van het resultaat van die beoordeling wordt een bepaald softwarepakket aangepast of wordt nieuwe software ontwikkeld. Ad C) Proefimplementatie en procesevaluatie De proefimplementatie wordt uitgevoerd bij 6 JGZ-teams. Een procesevaluatie bepaalt de bruikbaarheid van het systeem in de JGZ-praktijk en stelt voorwaarden voor brede implementatie vast.