Goed, Beter, BEST; Inventarisatie van werkzame elementen in stoppen met roken programma’s in de eerstelijnsgezondheidszorg ter onderbouwing van Beslissingen in Eerstelijns Stoppen-met-roken ondersTeuning
Projectomschrijving
Vraagstuk
Het Nationaal Preventie Akkoord streeft naar een Rookvrije Generatie in 2040. Eerstelijns zorgverleners, zoals huisartsen en verloskundigen, kunnen hierbij helpen door hun cliënten te begeleiden bij het stoppen met roken. Er zijn verschillende effectieve programma’s ontwikkeld, maar het is niet duidelijk waarom deze programma’s werken en onder welke voorwaarden.
Onderzoek
Via een Realistische Evaluatie is geïdentificeerd welke (combinaties van) programma elementen zorgen voor een positief effect op het stopgedrag van rokers en de stoppen met roken begeleiding van eerstelijns zorgverleners. De inhoud van bestaande programma’s van de beschikbare programma’s is vergeleken met een lijst van bewezen effectieve gedragsveranderingsstrategieën.
Uitkomst
Er zijn 40 stoppen met roken programma’s voor rokers en 14 trainingen voor zorgverleners gevonden. Beschrijvingen van werkzame elementen zijn echter vaak niet compleet. Verder onderzoek moet daarom de relatie tussen werkzame elementen en het effect van de programma’s gaan testen.
Verslagen
Eindverslag
Samenvatting van de aanvraag
Roken is nog altijd veruit de belangrijkste oorzaak van vermijdbare ziekte en sterfte in Nederland. Eeen Rookvrije Generatie in 2040, een van de drie doelstellingen uit het Nationaal Preventieakkoord, zal deels bereikt kunnen worden door het verminderen van het huidige aantal Nederlandse rokers; zien roken doet immers roken. Eerstelijns zorgverleners hebben in dit proces een belangrijke taak; het gedragsmatig ondersteunen van rokers die willen stoppen. Om deze taak optimaal uit te kunnen voeren, hebben eerstelijns zorgverleners informatie nodig over effectieve programma's voor hun rokende clienten en zorgverlener training om gedragsmatige ondersteuning te geven. Er zijn verschillende databases waarin zorgverleners effectieve programma's kunnen vinden, maar het is niet altijd direct duidelijk waarom deze programma's werken, onder welke omstandigheden en voor wie. Een praktische vertaling naar de eerstelijnszorgsetting blijft vooralsnog dus uit. Dit project beoogt daarom werkzame elementen te identificeren voor A) gedragsmatige stoppen met roken programma’s ingebed in de Nederlandse eerstelijnsgezondheidszorg en B) trainingen voor Nederlandse eerstelijns zorgverleners om gedragsmatige ondersteuning bij stoppen met roken aan te bieden. In fase 1 zullen we starten met het inventariseren van werkzame elementen in Nederlandse programma's door gebruik van een combinatie van een Realist Evaluation en de Behaviour Change Technique/Mechanisms of Action Taxonomy; 2 eerder succesvol toegepaste strategieën die echter niet eerder gecombineerd werden voor de evaluatie van werkzame elementen in preventieve programma's. Op deze wijze inventariseren we niet alleen welke inhoudelijke en specifieke werkzame elementen een programma effect veroorzaken, maar ook binnen welke context (voor wie en onder welke omstandigheden). Een multidisciplinair consortium zal actief betrokken worden bij de programma inventarisatie in fase 1, alsmede het inkaderen van de definitieve invulling van fase 2 aan het einde van fase 1. In fase 2 breiden we onze kennis over werkzame elementen uit door middel van meta-analyses en micro-trials en zoeken we naar consensus met belangrijke stakeholders, zoals rokers, zorgverleners, programmaontwikkelaars/trainers en onderzoekers. Op basis van deze activiteiten ontwikkelen we een programmatheorie over (combinaties van) werkzame elementen en onder welke omstandigheden en voor wie ze in welk mate werkzaam zijn. Uiteindelijke doel is om de geïdentificeerde kennis over werkzame elementen te vertalen in een toegankelijk beslisinstrument voor eerstelijns zorgverleners; hiermee ontsluiten we op praktische wijze de kennis over werkzame elementen voor stoppen met roken programma's in de eerstelijnszorg.