Mobiele menu

ON2 Oog voor Naasten en Nabestaanden: voor- en nazorg voor naasten rondom het ziekzijn en sterven van hun dierbare, met aandacht voor individuele behoeften, gezondheidsvaardigheden en cultuursensitieve communicatie

Projectomschrijving

Het Oog voor Naasten (OvN) project ontwikkelde een methodiek zodat enerzijds zorgverleners als vanzelfsprekend aandacht voor naasten hebben en anderzijds naasten oog hebben voor hun eigen noden. De methodiek bestaat onder andere uit een handreiking voor zorgverleners in verpleeghuizen en ziekenhuizen om goede voor- en nazorg aan naasten te geven. Daarnaast een informatiemap voor naasten over zelfzorg, het verkrijgen van relevante informatie en ondersteuning. En er zijn meerdere projecten gericht op naasten: de mantelzorgprofielen (Mantelzorg op Maat) de COM-vragenlijst en training (InCaSu@home) en het Werkboek Rouwzorg (Consortium Noord-Holland-Flevoland).

Doel

In deze interventie is momenteel nog onvoldoende rekening gehouden met de specifieke behoeften van naasten met beperkte gezondheidsvaardigheden of een migratieachtergrond. Verder is de interventie nog niet getest voor gebruik in de extramurale setting, en bleek uit de evaluatie dat het cruciaal is zorg voor naasten duurzaam te borgen in werkprocessen van zorgorganisaties. Aangezien naar schatting 1 op de 3 Nederlanders beperkte gezondheidsvaardigheden of een migratieachtergrond hebben (Pharos, 2018) en patiënten met een levensverkortende aandoening of kwetsbaarheid met name thuis verblijven, is het om alle naasten te bereiken nodig de interventie binnen ON2 door te ontwikkelen en breder te implementeren. We integreren de interventie met interventies en bevindingen van andere Palliantieprojecten gericht op naasten tot de toolkit ON2. Dit betreft de Mantelzorgprofielen, gericht op het in kaart brengen van verschillende en veranderlijke behoeften van naasten (Mantelzorg op Maat project), de COM-vragenlijst en bijbehorende training (InCaSu@homeproject)

Aanpak/werkwijze

Binnen Oog voor Naasten en Nabestaanden (ON2) breiden we de methodiek uit met de interventies van deze 3 projecten. In samenwerking met Pharos én met naasten maken we de toolkit geschikt voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden en mensen met een migratieachtergrond.

Deelnemende netwerken

Verwachte resultaten

We ontwikkelen een samenhangende ON2-toolkit die bruikbaar is voor zorg op alle locaties (thuis, ziekenhuizen, verpleeghuizen, hospices) en kennis over hoe de toolkit te implementeren. De toolkit omvat straks een veelzijdig aanpak om zorg aan naasten rondom het ziek-zijn en overlijden van een dierbare zo passend mogelijk te kunnen geven.

ZonMw en Oog voor naasten

Met ons programma Palliantie zetten we ons in voor een goede kwaliteit van leven voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn. Naast aandacht voor het ondersteunen van de patiënt, hebben we oog voor de positie van de mantelzorger en naaste. Wij zetten in op samenwerking tussen mantelzorger en zorgverlener bij de zorg voor een patiënt. En op onderzoek naar ondersteuning van overbelasting, morele dilemma’s en rouw.

Onderzoeker Hinke Hoffstädt (links) vertelt meer over de vernieuwing van de Oog voor Naasten-toolkit, en hoe het project zich meer gaat richten op de hospicezorg en extramurale zorg. Het hospice waar Sacha Lefeber manager is, is 1 van de 24 organisaties die de toolkit gaat uittesten en meehelpen verbeteren.

> Lees het interview

Afbeelding
Hinke en Sacha portretfoto's

Verslagen


Samenvatting van de aanvraag

In het Oog voor Naasten en Nabestaanden (ON2) onderzoek wordt de bestaande Oog voor Naasten interventie doorontwikkeld en geïmplementeerd. Deze interventie motiveert en ondersteunt enerzijds zorgverleners om oog te hebben voor de behoeften van naasten van patiënten met een levensverkortende aandoening of kwetsbaarheid en hen voor- en nazorg te geven passend bij de individuele behoeften, en anderzijds naasten om goed voor zichzelf te zorgen en aandacht te vragen voor eigen behoeften.

De interventie is getest in ziekenhuizen en verpleeghuizen en bestaat uit een implementatiehandleiding, een praktische handreiking en achtergrondbrochure voor zorgverleners (artsen, verpleegkundigen, verzorgenden)voor het geven van voor- en nazorg, en een informatiemap met folders voor naasten over zelfzorg, het krijgen van informatie en mogelijkheden voor aanvullende ondersteuning.

In deze interventie is momenteel nog onvoldoende rekening gehouden met de specifieke behoeften van naasten met beperkte gezondheidsvaardigheden of een migratieachtergrond. Verder is de interventie nog niet getest voor gebruik in de extramurale setting, en bleek uit de evaluatie dat het cruciaal is zorg voor naasten duurzaam te borgen in werkprocessen van zorgorganisaties. Aangezien naar schatting 1 op de 3 Nederlanders beperkte gezondheidsvaardigheden of een migratie achtergrond hebben (Pharos, 2018) en patiënten met een levensverkortende aandoening of kwetsbaarheid met name thuis verblijven, is het om alle naasten te bereiken nodig de interventie binnen ON2 door te ontwikkelen en breder te implementeren. Hiervoor integreren we de interventie met interventies en bevindingen van andere Palliantieprojecten gericht op naasten tot de toolkit ON2. Dit betreft onder andere de Mantelzorgprofielen, gericht op het in kaart brengen van verschillende en veranderlijke behoeften van naasten (Mantelzorg op Maat project), de COM vragenlijst en bijbehorende training (InCaSu@home project) gericht op het structureel inventariseren van behoeften van naasten door verpleegkundigen en het vertalen van deze behoeften in indicaties voor zorg, en het Werkboek Rouwzorg (project Consortium Noord-Holland-Flevoland) dat zorgverleners handvatten geeft voor het geven van rouwzorg aan naasten voor en na overlijden van hun dierbare.

De toolkit ON2 wordt vervolgens in samenwerking met Pharos, het Expertisecentrum Gezondheidsverschillen én met naasten met beperkte gezondheidsvaardigheden en/of een migratieachtergrond aangepast en uitgebreid. Hierbij maken we gebruik van materialen en bevindingen uit de Palliantieprojecten van Pharos ‘In gesprek over leven en dood’ en ‘Goed begrepen’, en vertalen we talig materiaal in beeldmateriaal.

Tot slot passen we met behulp van een behoefte inventarisatie onder zorgverleners en organisaties actief in de extramurale setting, de toolkit ON2 aan en breiden we het uit voor duurzame implementatie in de extramurale setting. Ziekenhuizen, verpleeghuizen, hospices, thuiszorgorganisaties en huisartspraktijken implementeren breed gedurende het project de doorontwikkelde toolkit ON2, waarbij ze aandacht specifiek richten op begeleiding van zorgorganisaties bij het duurzaam borgen van zorg voor naasten in hun werkprocessen.

De onderzoeksvraag voor ON2 is: Leidt de implementatie van de toolkit ON2 tot structurele en passende voor- en nazorg voor alle naasten? Deze onderzoeksvraag beantwoorden we met een mixed-methods, crosssectioneel onderzoeksdesign en bestaat uit 2 fasen: 1) samenstelling en doorontwikkeling van de ON2 toolkit  en 2) proefimplementatie, evaluatie, disseminatie en borging van de ON2 toolkit.

De primaire uitkomstmaten zijn:

  • De behoeften van naasten met beperkte gezondheidsvaardigheden of een migratieachtergrond aan voor- en nazorg -behoeften van zorgverleners werkzaam in de extramurale setting aan ondersteuning in het geven van voor- en nazorg, met betrekking tot een topiclist (Fase 1).
  • Voor- en nazorg aan naasten gegeven door de zorgverleners van de deelnemende zorginstellingen voor en na implementatie van de doorontwikkelde toolkit ON2.
  • Tevredenheid van naasten met voor- en nazorg ontvangen van zorgverleners uit de deelnemende zorginstellingen (Fase 2).

De secundaire uitkomstmaten zijn:

  • Aanvullende kennis rond randvoorwaarden om de ON2 toolkit te kunnen implementeren in organisaties werkzaam in de extramurale zorgsetting om oog voor naasten duurzaam te borgen in werkprocessen (Fase 1).
  • De behoeften van zorgverleners aan ondersteuning in het geven van voor en nazorg.
  • Haalbaarheid van de implementatie van de doorontwikkelde toolkit ON2.
  • Bruikbaarheid en toegankelijkheid van de doorontwikkelde toolkit ON2 door zorgverleners.
  • Belemmerende en bevorderende factoren voor het gebruiken van de ON2 toolkit bij het geven van voor- en nazorg en tevredenheid met de interventie. Na doorontwikkeling is het de bedoeling de definitieve toolkit ON2 breed te verspreiden en duurzaam te borgen.

Kenmerken

Projectnummer:
844001706
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2021
2024
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
prof. dr. YM van der Linden
Verantwoordelijke organisatie:
Leids Universitair Medisch Centrum