Mobiele menu

Doorontwikkeling van het goede voorbeeld 'Proactieve palliatieve Zorgplanning' naar 'Proactieve Palliatieve zorgplanning 2020'

Projectomschrijving

Voor patiënten in de palliatieve fase blijkt palliatieve zorg een positief effect te hebben op de kwaliteit van leven. Toch vindt palliatieve zorg tot nu toe vaak pas heel laat in het ziektetraject plaats, terwijl een tijdige start de patiënt en naaste de kans geeft om na te denken over wat ze belangrijk vinden en waar de behoeften liggen op gebied van zorg en ondersteuning. Hier kunnen zorgverleners dan rekening mee houden in de zorgplanning.

Doel

Het doel is het implementeren van de Richtlijn Zingeving en Spiritualiteit in de Palliatieve Fase met het trainen van multidisciplinaire teams palliatieve zorg in het signaleren en verkennen van zingevingsvragen van palliatieve patiënten. Zodat dit in de zorgplanning een plaats krijgt.

Aanpak/werkwijze

Voor het ontwikkelen van producten deden we veel onderzoek onder huisartsen, verpleegkundigen, geestelijk verzorgers, patiënten en naasten. We ontwikkelden een training waarin zorgprofessionals oefenen met trainingsacteurs. Ook werkten we aan een product om patiënten er bewust van te maken dat zij tijdens een consult aandacht kunnen vragen voor hun wensen en behoeften. We legden de producten voor aan eindgebruikers en pasten ze waar nodig tussentijds aan. Vervolgens toetsten we werkzaamheden in de praktijk met onder andere focusgroepen en bijeenkomsten met patiëntvertegenwoordigers.

Resultaten

In dit project ontwikkelden we de volgende producten:

We onderzochten en toonden aan dat wanneer zowel patiënten als zorgverleners de resultaten en tools van dit project gaan gebruiken, patiënten zich tijdens consulten beter gehoord voelen, en zorgverleners datgene wat voor patiënten van belang is meenemen in de behandeling.

Vervolg

Er is een vervolgproject Signaleren, Verkennen, Proactief (SVP) II: Transmurale proactieve multidimensionele zorgplanning: implementatie van een interactieve communicatietraining.

Projectleider Yvonne Engels en verpleegkundig consulent palliatieve zorg Jolande IJsseldijk vertellen wat de meerwaarde is van de SVP-training en hulpmiddelen. 'De training maakte mij bewust hoe ik zingeving ter sprake breng en gaf handvatten dit te verbeteren.'

> Lees het interview

ZonMw en zingeving in de palliatieve zorg

Dit project financieren we vanuit ons programma Palliantie. Met het programma zetten we ons in voor een goede kwaliteit van leven voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn en hun naasten. Het tijdig herkennen en bespreekbaar maken van wensen en behoeften rondom het levenseinde, als ook zingevings- of levensvragen, helpt om passende zorg aan hen te verlenen. Lees meer op ons onderwerp zingeving in de palliatieve fase.

Producten

Titel: Identifying, exploring and integrating the spiritual dimension in proactive care planning: A mixed methods evaluation of a communication training intervention for multidisciplinary palliative care teams.
Auteur: acqueline van Meurs, Anne Wichmann, Patricia van Mierlo, Robert van Dongen, Joep van de Geer, Kris Vissers, Carlo Leget en Yvonne Engels
Magazine: Palliative Medicine 2022
Link: https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/02692163221122367?rfr_dat=cr_pub++0pubmed&url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori%3Arid%3Acrossref.org
Titel: Herkennen van palliatieve zorgbehoeften in het verpleeghuis: stellen we onszelf de juiste vraag?
Auteur: Adan, I, Bos, MMJ, Schaik, BWM, Engels, Y Lavrijsen, J.
Magazine: Verenso magazine, november 2019
Link: https://www.verenso.nl/magazine-november-2019/no-5-november-2019/congres-abstracts/de-dubbele-surprise-question-in-het-verpleeghuis
Titel: Adding a second surprise question triggers general practitioners to increase the thoroughness of palliative care planning: results of a pilot RCT with case vignettes
Auteur: Weijers, F., Veldhoven, C., Verhagen, C., Vissers, K., Engels, Y.
Magazine: BMC palliative care
Link: https://bmcpalliatcare.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12904-018-0312-6
Titel: COPD patients in need of palliative care: Identification after hospitalization through the surprise question
Auteur: Noppe, Dionne, Veen, Hans in ‘t, Mooren, Kris
Magazine: Chronic Respiratory Disease
Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30221994/
Titel: Timely identification of patients in need of palliative care using the Double Surprise Question: a prospective study on outpatients with cancer
Auteur: Ermers et al.
Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33423610/
Titel: Validity of the Double Surprise Question regarding 28-­day mortality on the intensive care unit: a prospective pilotstudy
Auteur: Arends et al.
Titel: Early identification of patients in need of palliative care in slovenian general practice
Auteur: Klok, Lisette, Engels, Yvonne, Veldhoven, Carel, Rotar Pavlic, Danica
Magazine: Slovenian Journal of Public Health
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5894459/
Titel: Screening with the double surprise question to predict deterioration and death: an explorative study
Auteur: Veldhoven, C. M. M., Nutma, N., De Graaf, W., Schers, H., Verhagen, C. A. H. H. V. M., Vissers, K. C. P., Engels, Y.
Magazine: BMC palliative care
Link: https://bmcpalliatcare.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12904-019-0503-9
Titel: SVP.next
Auteur: Prof. dr. Yvonne Engels, dr. Anne Wichmann, Jacqueline van Meurs, Jeroen de Blij
Titel: SVP.pat
Auteur: Prof. dr. Yvonne Engels, dr. Anne Wichmann, Jeroen de Blij
Titel: Verkennen en signaleren van zingevingsvragen bij oncologische patiënten
Auteur: Prof. dr. Yvonne Engels, dr. Anne Wichmann, Jacqueline van Meurs
Link: https://www.radboudumc.nl/getmedia/e8943061-562a-4e9e-b339-eaaabc451a67/DGVP-symposium-25-11-14-00-Yvonne-Engels.aspx
Titel: Signaleren, Verkennen, Proactief (SVP)
Auteur: Prof. dr. Yvonne Engels, dr. Anne Wichmann, Jacqueline van Meurs, Jeroen de Blij
Link: https://palliaweb.nl/projecten-nationaal-programma-palliatieve-zorg-ii/signaleren-en-verkennen-wat-de-patient-bezighoudt
Titel: De kwadrantenkaart (achterkant zakkaartje)
Auteur: Prof. dr. Yvonne Engels, dr. Yvonne Engels
Link: https://palliaweb.nl/overzichtspagina-hulpmiddelen/identificatie-palliatieve-patient
Titel: Patiënteninstrument 'Voorbereiding Gesprek'
Auteur: Wichmann, Engels
Titel: Identificatietool: de dubbele surprise question (voorkant zakkaartje)
Auteur: Prof. dr. Yvonne Engels, dr. Anne Wichmann
Link: https://palliaweb.nl/overzichtspagina-hulpmiddelen/identificatie-palliatieve-patient
Titel: Stappenplan voor contact op afstand met ongeneeslijk zieke patiënten
Auteur: ZinPlus, afdeling Anesthesiologie, Pijn en Palliatieve Geneeskunde van het Radboudumc en Bureau MORBidee.
Link: https://www.bureaumorbidee.nl/wp-content/uploads/Stappenplan-voor-contact-op-afstand.pdf
Titel: PNPC+
Auteur: Prof. dr. Yvonne Engels, dr. Anne Wichmann, Jacqueline van Meurs
Link: https://palliaweb.nl/getmedia/8025123b-0d59-4d12-8af2-5bcb05c8b9f8/PNPC.pdf
Titel: Oratie Yvonne Engels
Auteur: Prof. dr. Yvonne Engels
Link: https://www.youtube.com/watch?v=DZ_TMEPOoPY

Verslagen


Samenvatting van de aanvraag

Proactieve palliatieve zorg kan de kwaliteit van leven van de palliatieve patiënt verbeteren, sombere stemming verminderen, zinloze interventies n ziekenhuisopnames voorkomen, en de patiënt helpen te overlijden op de plaats van voorkeur.[1-4] Door tijdige identificatie van palliatieve zorgbehoeften en proactieve zorgplanning zijn patiënt en naaste goed geïnformeerd en beter in staat partner te zijn in het ondersteuningsproces met de arts en verpleegkundige (verder steeds zorgverlener genoemd).[5] De patiënt, in samenspraak met zijn naasten, heeft de gelegenheid om na te gaan wat voor hem of haar belangrijke wensen en doelen zijn. Anderzijds kan ook de zorgverlener op een rustig moment nagaan wat er op het fysieke, sociale, psychische en zingevingsdomein speelt en welke toekomstscenario’s te verwachten zijn. Zo nodig kan de zorgverlener om advies vragen waar eigen kennis ontbreekt. Dit ondersteunt de patiënt als partner doordat er gezamenlijk een zorgplan wordt opgesteld , welk steeds bijgesteld kan worden. Dit is echter nog geen dagelijkse praktijk in Nederland. Het goede voorbeeld 'Proactieve palliatieve zorgplanning' omvat hulpmiddelen voor de zorgverlener om tijdig palliatieve zorgbehoeften van patiënten te herkennen, een kwadrant om gestructureerd een persoonlijk, toekomstgericht zorgplan op te stellen met de patiënt, en een training voor professionals om dit te leren toepassen. Echter, dit goede voorbeeld was oorspronkelijk ontwikkeld voor huisartsen. Ook andere artsen en verpleegkundigen in de 1ste lijn, alsmede artsen en verpleegkundigen in de 2de lijn kunnen ondersteuning gebruiken om proactieve palliatieve zorg toe te passen. In dit project willen we het goede voorbeeld doorontwikkelen: 1. Voor élke patiënt in de palliatieve fase (ook met een andere ziekte dan kanker, COPD of hartfalen) is het van belang dat identificatie en tijdige proactieve zorgplanning zowel in 1ste als 2de lijn plaatsvindt. Dit betekent dat: a. artsen én verpleegkundigen in 1ste en 2de lijn vertrouwd gemaakt moeten worden met tijdige identificatie en proactieve zorgplanning. b. het goede voorbeeld toepasbaar gemaakt moet worden voor andere aandoeningen dan kanker, COPD en hartfalen. 2. Het eerste hulpmiddel, om palliatieve patiënten tijdig te identificeren, moet verder ontwikkeld worden en eenvoudiger toepasbaar gemaakt worden, voor zowel de 1ste als 2de lijn en voor meerdere aandoeningen. 3. Het tweede hulpmiddel, de standaard voor het opstellen van een proactief zorgplan dient doorontwikkeld te worden. We willen hier bovendien een patiëntenversie aan koppelen zodat de patiënt in de gelegenheid wordt gesteld om het gesprek over het toekomstig zorgplan voor te bereiden. 4. Communicatietraining hebben we inmiddels herhaaldelijk toegepast in diverse settings. Daarnaast bleek communicatie tussen 1ste en 2de lijn, en communicatie over zingevingsaspecten expliciete aandacht nodig te hebben. Al deze aspecten dienen geïntegreerd te worden in het goede voorbeeld en geëvalueerd. De meerwaarde van het doorontwikkelde goede voorbeeld zal zijn dat patiënten met hun naasten: - vaker en eerder geïdentificeerd worden als palliatieve patiënt, ook bij niet-oncologische chronische aandoeningen en zowel in 1ste als 2de lijn - een gestructureerd individueel zorgplan aangeboden krijgen dat meerdere zorgdimensies omvat, inclusief zingeving, en rekening houdt met toekomstige problemen en behoeften - een online training kunnen volgen om hun rol in proactieve zorgplanning te versterken - partner kunnen zijn in de proactieve palliatieve zorgplanning - een hogere kwaliteit van leven kunnen ervaren dat zorgverleners: - een generiek, eenvoudig toe te passen hulpmiddel hebben om palliatieve patiënten tijdig te identificeren - een standaard (gestructureerd, multidimensioneel, individueel, toekomstgericht) kunnen gebruiken voor proactieve zorgplanning - een training kunnen volgen waarbij zowel identificatie, zorgplanning als communicatie hierover met patiënt en naaste aangeboden worden - beter in staat zijn anticiperende palliatieve zorg bij patiënt en naaste te introduceren en gezamenlijk een zorgplan op te stellen - impliciete of expliciete zingevingsvragen van patiënten en naasten beter signaleren en verkennen - een hogere werktevredenheid krijgen.

Kenmerken

Projectnummer:
844001515
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2018
2023
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. Y.M.P. Engels
Verantwoordelijke organisatie:
Radboudumc