Netwerk Palliatieve Zorg Amstelland & Meerlanden - Psychosociale behoeften, intimiteit en seksualiteit in de laatste levensfase: Implementatie van een gecombineerde gespreksinterventie door verpleegkundigen bij mensen met ongeneeslijke kanker
Projectomschrijving
Verpleegkundigen voeren nog in onvoldoende mate gesprekken over psychosociale behoeften en intimiteit en seksualiteit met patiënten met ongeneeslijke kanker. Daardoor ontbreekt inzicht in die problemen en vragen. Het palliatief team van Ziekenhuis Amstelland startte in 2020 met het onderzoeksproject ‘Psychosociale behoeften, intimiteit en seksualiteit in de laatste levensfase: Implementatie van een gecombineerde gespreksinterventie door verpleegkundigen bij mensen met ongeneeslijke kanker’. In het project werd een gecombineerde gespreksinterventie geïmplementeerd (Lastmeter en PLISSIT).
Doel
In dit project willen we de volgende 2 doelen bereiken:
- Betere ervaren zorg door patiënten en betere kwaliteit van leven voor patiënten en hun partners, doordat er structurele aandacht is voor psychosociale zorgbehoeften en vragen over intimiteit en seksualiteit.
- Verhoging van competenties bij verpleegkundigen/verpleegkundig specialisten in het bespreken van psychosociale zorgbehoeften en vragen over intimiteit en seksualiteit, en in het plannen van gerichte vervolgacties op behoefte van de patiënt en diens partner.
Aanpak/werkwijze
In de 1e fase is in kaart gebracht om welke patiënten het gaat en is een analyse gedaan van knelpunten en randvoorwaarden aan de hand van een vragenlijst die is ingevuld door artsen, verpleegkundig specialisten en verpleegkundigen. In co-creatie met het landelijk onderzoeksteam is het materiaal voor scholing en implementatie opgesteld. In oktober 2022 zijn de betrokken verpleegkundig specialisten en de helft van de oncologieverpleegkundigen getraind. Het dossieronderzoek is uitgevoerd in kwartaal 3 van 2022 en kwartaal 1 van 2023.
Samenwerkingspartners
Dit project is uitgevoerd in samenwerking met het overkoepelende onderzoeksproject.
Resultaten
De competenties bij verpleegkundigen/ verpleegkundig specialisten in het bespreken van psychosociale zorgbehoeften en vragen over intimiteit en seksualiteit zijn zeker verhoogd door de training en de aandacht hiervoor. Collega’s voelen zich beter in staat het gesprek aan te gaan. Gerichte vervolgacties blijken lang niet altijd nodig. De aandacht voor het onderwerp en het bespreekbaar maken is vaak voldoende voor patiënt en partner. Of dit daadwerkelijk leidt tot een betere ervaren zorg en kwaliteit van leven, hebben we nog niet kunnen vaststellen. Hiervoor loopt het onderzoek nog.
ZonMw en proactieve zorgplanning
Dit project financieren we vanuit ons programma Palliantie. Het tijdig herkennen en bespreekbaar maken van het levenseinde helpt patiënten en naasten om over hun doelen, wensen en behoeften rondom de palliatieve fase na te denken. Het is belangrijk dat zorgverleners tijdig en regelmatig hierover in gesprek gaan en dit inventariseren en vastleggen. Vanuit ons programma financieren we onderzoek naar handvatten voor proactieve zorgplanning en de toepassing daarvan in de zorgpraktijk.
Verslagen
Samenvatting van de aanvraag
Verpleegkundigen zijn geschikte professionals om gesprekken over psychosociale zorgbehoeften en problemen te voeren met patiënten met ongeneeslijke kanker. Daar kunnen ook vragen en problemen met intimiteit en seksualiteit onder vallen. Dergelijke gesprekken worden in de praktijk echter lang niet altijd gevoerd, en gerichte vervolgacties ontbreken vaak. Hierdoor ontvangen patiënten niet altijd de psychosociale ondersteuning die ze nodig hebben.
Werkwijze
In dit project implementeren we gesprekshulpmiddelen waarmee gesprekken ondersteund worden over psychosociale zorgbehoeften en in het bijzonder over intimiteit en seksualiteit. Vanuit Ziekenhuis Amstelland en het Netwerk Palliatieve Zorg Amstelland en Meerlanden werken we daarvoor samen met andere betrokkenen, zoals vertegenwoordigers van patiënten en partners, onderzoekers, implementatiecoaches en seksuologen. In deze samenwerking zoeken en kiezen we de beste manier om de gesprekshulpmiddelen (en daarmee de gesprekken) in te bedden in de zorg.
Verwacht resultaat
Met het project willen we bereiken dat verpleegkundigen structureel gesprekken aangaan met patiënten met ongeneeslijke kanker over psychosociale zorgbehoeften en eventuele vragen over intimiteit en seksualiteit. Deze aandacht moet leiden tot:
- Betere ervaren kwaliteit van zorg en ondersteuning en betere kwaliteit van leven voor patiënten en hun partners
- Bevorderen van adequate kennis en gespreksvaardigheden van verpleegkundigen voor het bespreken van psychosociale zorgbehoeften in het algemeen en problemen rondom intimiteit en seksualiteit in het bijzonder, en in het plannen van gerichte vervolgacties