Mobiele menu

Mantelzorgondersteuning in de palliatieve zorg

Projectomschrijving

Het verlenen van zorg aan een naaste in de palliatief terminale fase kan zwaar zijn en op den duur zorgen voor overbelasting van de mantelzorger. Als de mantelzorger de zorgtaken beter kan combineren met vrije tijd, met werk en/of andere taken, is de kans kleiner dat er een disbalans ontstaat en dat er sprake is van overbelasting.

Doel

Het doel is om het ‘Gespreksmodel Mantelzorgondersteuning’ te implementeren en om op die wijze de medewerkers in de thuiszorg bewust te maken dat aandacht voor en ondersteuning aan de mantelzorger onderdeel uitmaakt van hen werk, in de veronderstelling om op die wijze te voorkomen dat de mantelzorger overbelast wordt. De nadruk ligt op:

  • bewustwording en inzicht in de taken van de mantelzorger
  • vroegtijdige (h)erkenning van mogelijke overbelasting
  • ondersteuning bieden aan de mantelzorger

Aanpak/werkwijze

De zorginstellingen van het Netwerk Palliatieve Zorg Midden Limburg gaven 90-tal verpleegkundigen en verzorgenden trainingen in het werken met het ‘Gespreksmodel Mantelzorgondersteuning’. Dit model draagt bij aan vroegtijdige herkenning van eventuele problemen en mogelijke overbelasting bij mantelzorgers. Tevens ondersteunt het proactief met advies en informatie en zo mogelijk doorverwijzing van de mantelzorgers. Met een vragenlijst brachten we de belasting van de mantelzorger (subjectief en objectief) in beeld en werd duidelijk op welke gebieden de mantelzorger ondersteuning kon gebruiken.

Samenwerkingspartners

We werkten samen met Stichting Land van Horne en het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL).

Resultaten

Aandacht voor de mantelzorger verbeterde de relatie en daarmee de samenwerking tussen mantelzorger en professional. Er zijn handzame tools en tips voor gerichte aandacht aan mantelzorgers. Binnen de organisaties is het gespreksmodel opgenomen in het documentbeheerssysteem en in het patiëntendossier. Ook zijn afspraken gemaakt over de werkprocessen. Mantelzorgers worden beter geïnformeerd en zo nodig doorverwezen naar adequate vormen van ondersteuning.

ZonMw en mantelzorg in de palliatieve fase

Met ons Verbeterprogramma Palliatieve Zorg zetten we ons in voor een goede kwaliteit van leven voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn. Naast aandacht voor het ondersteunen van de patiënt, hebben we oog voor de positie van de mantelzorger en naaste. Wij zetten in op samenwerking tussen mantelzorger en zorgverlener bij de zorg voor een patiënt. En op onderzoek naar ondersteuning van overbelasting, morele dilemma’s en rouw. Lees meer op ons onderwerp mantelzorgondersteuning in de palliatieve fase.

Verslagen


Eindverslag

Het verlenen van zorg aan een naaste in de palliatief terminale fase kan zwaar zijn en op den duur zorgen voor overbelasting van de mantelzorger. Afgelopen jaar zijn verpleegkundigen en verzorgenden van de thuiszorgorganisaties in Midden Limburg getraind in het werken met het zgn. “gespreksmodel mantelzorgondersteuning”. Aan de hand van een vragenlijst kijken de zorgverlener en de mantelzorger samen hoe de zorgtaken beter gecombineerd kunnen worden met vrije tijd, met werk en/of andere taken. Op die manier is de kans kleiner dat er een disbalans ontstaat, dat er sprake is van overbelasting en dat een patiënt om die redenen verplaatst moet worden en niet thuis kan overlijden. De ervaringen van de verpleegkundigen, die aan het werk zijn met het Model zijn zeer positief. Niet altijd wordt de vragenlijst ingezet maar men geeft aan nu meer bewust te zijn van de mantelzorger en vanaf het begin goed oog te hebben voor diens wensen en behoeften en deze te betrekken bij het beleid. De zorgverleners geven aan dat ze het belangrijk vinden vroegtijdig aandacht te schenken aan de mantelzorger, ook al om een relatie op te kunnen bouwen en om op die wijze ondersteuning op maat te geven. Risico’s van mogelijke overbelasting worden daardoor eerder herkend en ze zijn beter toegerust om de ondersteuning op maat te bieden. Aandacht voor de mantelzorger verbetert ook de relatie en daarmee de samenwerking tussen mantelzorger en professional.

Samenvatting van de aanvraag

Samenvatting project “Mantelzorgondersteuning in de palliatieve zorg” Zorg en ondersteuning aan mensen in de laatste levensfase die thuis verblijven, vraagt veel van de naasten, zeker als dat over een langere periode gaat. Het gevaar is dat deze taken tot overbelasting bij de mantelzorg leiden, waardoor er crisissituaties ontstaan en de patient wellicht nog overgeplaatst moet worden. Zorgverleners hebben weinig inzicht wat de precieze taken zijn van de mantelzorger, hoeveel tijd ze daarmee bezig zijn, of ze deze taken alleen moeten doen en hoe dat wordt ervaren door de mantelzorger. Daarnaast hebben ze weinig inzicht in de risicofactoren die tot overbelasting kunnen leiden. Het gespreksmodel “Mantelzorg in de palliatieve zorg” (conform het Goede Voorbeeld) is een instrument dat zorgverleners ondersteunt bij het aangaan van het gesprek met de mantelzorger. Het is een vragenlijst, die op een snelle en eenvoudige manier een beeld schept in de feitelijke en ervaren belasting bij de mantelzorger. De nadruk ligt op vroegtijdig herkennen van eventuele problemen en mogelijke overbelasting bij de mantelzorger en het proactief ondersteunen door middel advies en informatie en zo mogelijk doorverwijzing. De mantelzorger wordt ondersteund in het zoeken van juiste balans tussen zorg, vrije tijd en werk, waardoor de zorg langer en op een goede manier kan worden volgehouden. Het plan van aanpak voorziet erin dat verpleegkundigen en verzorgenden worden getraind om te leren werken met het Model Mantelzorg cq. het Formulier Mantelzorg. We maken gebruik van de trainingsmogelijkheden van mevrouw Ans Verdonschot, contactpersoon van het Goede Voorbeeld met ruime ervaring in het verzorgen van de trainingen. In de training wordt naast het Model Mantelzorg ook aandacht besteed aan de implementatie van de richtlijn Mantelzorg in de palliatieve zorg. Inzet is dat het instrument cq. het model mantelzorg of “formulier mantelzorg in het zorg(leef)plan” is opgenomen in de werkprocessen. Tevens krijgen een aantal medewerkers (minimaal niveau 4) van de organisaties een train-the-trainer cursus, zodat er binnen alle instellingen medewerkers zijn die de kennis en kunde hebben om de training en instructie van het model zelf te kunnen gaan verzorgen. In het plan van aanpak nemen we op dat we een handzame tool ontwikkelen voor zorgverleners, waarmee ze geattendeerd worden op signalen van mogelijke overbelasting en risicofactoren. In het plan van aanpak is tevens meegenomen dat er commitment wordt gevraagd bij bestuurders, managers en zorgverleners voor hun verantwoordelijkheid voor de ondersteuning van mantelzorgers. Inzet is dat de (zorg-)organisaties mantelzorgbeleid hebben vastgesteld, waarin structureel aandacht is voor de mantelzorger en ondersteuning van hen dus een vanzelfsprekend onderdeel is van de geboden zorg.

Kenmerken

Projectnummer:
626003055
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2014
2015
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Drs. D.J.J.M. Meertens
Verantwoordelijke organisatie:
De Zorggroep (Zorggroep Noord- en Midden Limburg)