Hoop volgens het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland

Binnen de palliatieve zorg is hoop (en wanhoop) bij patiënten en hun naasten een groot onderwerp. Het heeft raakvlakken met andere thema’s zoals angst, verdriet, zorgen, verwachtingen, existentiële vragen en zingevingsvragen. Wat schrijft het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland over hoop?

Hoop: een zekere mate van verwachting (van iets goeds) - (Van Dale).

Hoop als copingstrategie

Vanuit functioneel perspectief is hoop te definiëren als een vorm van coping die patiënten moet helpen in hun situatie. Daarmee raakt het aan de in het Kwaliteitskader beschreven copingstrategieën: ‘Copingstrategieën zijn verschillende manieren waarop mensen omgaan met stress. Afhankelijk van iemands persoonlijkheid en de aard van de situatie, gebruiken mensen verschillende copingstrategieën die in de tijd kunnen veranderen.’ De verschillende soorten strategieën die mensen kunnen toepassen staan in het Kwaliteitskader beschreven.

Wanneer is het belangrijk om te praten over hoop?

Het bespreken van hoop en verwachtingen van patiënten en hun naasten ten aanzien van de ziekte en het aankomende verlies is belangrijk in de volgende context.

Tijdens proactieve zorgplanning

Proactieve zorgplanning is ‘een continu en dynamisch proces van gesprekken tussen zorgverleners en patiënten, en hun naasten, over huidige en toekomstige levensdoelen en keuzes en welke zorg daar nu en in de toekomst bij past.’ In het Kwaliteitskader staat dat zorgverleners in dit soort gesprekken ook het thema hoop moeten bespreken. Daarbij dienen zij de openheid en eerlijkheid van patiënten te respecteren, op een manier die past bij de draagkracht, cultuur, leeftijd, spiritualiteit en sociale situatie van patiënten.

In het kader van spiritualiteit

Ook bij de spirituele dimensie komt hoop terug als 1 van de gespreksthema’s. In het Kwaliteitskader lezen we: ‘Spiritualiteit speelt een belangrijke rol in hoe mensen omgaan met ziekte of kwetsbaarheid. Hoe zij innerlijke rust ervaren en inzichten verwerven over wat van waarde is in hun leven. De confrontatie met de dood en beperkingen op fysiek, psychisch en/of sociaal gebied hebben invloed op het ervaren van doel en betekenis. Ze leiden vaak tot het herwaarderen van het levensverhaal. Dit kan leiden tot verrijking, maar kan ook gepaard gaan met een spirituele worsteling.’

Hoe ga je daar als zorgverlener mee om? Het is belangrijk om aandacht te hebben voor wat de patiënt en hun naasten raakt en beweegt en om spirituele nood of existentiële crisis te herkennen. Zorgverleners kunnen de thema’s met behulp van (gevalideerde) meetinstrumenten nader in kaart brengen en daarbij passende en preventieve maatregelen nemen, zoals het inschakelen van een expert.

In de stervensfase

In de stervensfase is het bespreken van de hoop en verwachtingen van patiënten en hun naasten van belang. Ook hier horen zorgverleners altijd oog te hebben voor de mate van open- en eerlijkheid die de patiënt en naasten hierin willen en dienen zij hierover een gesprek te voeren op een wijze die aansluit bij de cultuur, leeftijd, spiritualiteit en sociale situatie.

ZonMw en het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland

Diverse organisaties hebben het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland inmiddels geautoriseerd. Toch zal het zijn weg nog verder moeten vinden in het publieke domein, het onderwijs, onderzoek en de praktijk. Ons programma Palliantie heeft daarin een aandeel. We stimuleren dat projecten zoveel mogelijk aansluiten bij het Kwaliteitskader en bijdragen aan de implementatie daarvan. Bijvoorbeeld door het als voorwaarde te stellen in subsidieoproepen.