Insured influence. Implementing consumer perspectives in mental health care contracting by insurers.
Projectomschrijving
Het doel van dit project is het evalueren en ondersteunen van het LPGGz programma. Het Landelijk Platform Geestelijke Gezondheidszorg (LPGGZ), de landelijke koepel van cliënten- en familieorganisaties in de GGZ, is in januari 2010 gestart met een stimulerings- en ondersteuningsprogramma voor het inbrengen van het cliëntenperspectief in de jaarlijkse regionale zorginkoop van de zorgverzekeraars.
Het onderzoek is afgestemd op de opeenvolgende stappen van een volledige onderhandelingscylcus – van de voorbereidingen door de onderhandelaars, de feitelijke onderhandelingen met de zorgverzekeraars en daaruit voortkomende overeenkomsten, tot de feitelijke contractering van GGZ-aanbieders door de zorgverzekeraars en invoering van gemaakte afspraken in de zorgpraktijk. Het onderzoek wordt afgesloten met een onderzoeksverslag, een brochure met de belangrijkste ‘lessons learned’ en een invitational conference.
Verslagen
Eindverslag
Het project "Verzekerde invloed, het implementeren van het cliëntenperspectief in de zorginkoop" van het Trimbos-instituut had tot doel het ondersteunen van het programma "Zorginkoop in de geestelijke gezondheidszorg" van het Landelijk Platform Geestelijke gezondheidszorg (LPGGz).
De doelstelling van het LPGGz programma is het versterken van de positie van ggz-cliënten, naastbetrokkenen en hun organisaties bij de zorginkoop. Het LPGGz probeert in dit kader samen met de regionale cliëntenorganisaties afspraken te maken met de grootste verzekeraars in Nederland. De afspraken gaan over het opnemen van voor ggz-cliënten belangrijke zorg in de zorgcontractering tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars en over een financiële tegemoetkoming voor cliëntenvertegenwoordigers. Regionale cliëntenorganisaties, LPGGz en de deelnemende verzekeraars hebben startbijeenkomsten georganiseerd voor cliënten(vertegenwoordigers) uit een regio. Tijdens deze bijeenkomsten zijn voor cliënten belangrijke thema's besproken. Tevens zijn Regionale Expert Teams (RET's) samengesteld met afgevaardigden uit verschillende regionale cliëntenorganisaties. Een RET heeft onder andere tot taak de uitkomsten van de startbijeenkomsten te prioriteren en waarnodig te herformuleren in meetbare inkoopcriteria. Deze criteria zijn aan de zorgverzekeraars voorgelegd. Het RET wordt in het ideale geval ook betrokken bij de onderhandelingen met zorgverzekeraars en zorgaanbieders.
De ontwikkelingen en vorderingen in het LPGGz-programma zijn gedurende één jaar (inkoopcyclus 2011) door het Trimbos-instituut ondersteund, gevolgd en geëvalueerd. Drie keer zijn de betrokken cliëntenvertegenwoordigers en verzekeraars benaderd door middel van een schriftelijke enquête, een telefonisch interview en/of een groepsinterview. Dit gebeurde tijdens: 1- de fase waarin cliëntonderhandelaars en verzekeraars zich voorbereidden op de onderhandelingen over de zorginkoop, 2- de fase waarin de gesprekken tussen de cliëntenvertegenwoordigers en verzekeraars waren afgerond en het contracteerbeleid was vastgesteld, 3- de fase waarin de onderhandelingen met de aanbieders waren afgerond, de zorginkoopafspraken waren gemaakt en teruggekeken kon worden op de voorbije inkoopcyclus.
De bevindingen zijn teruggerapporteerd naar de betrokkenen door middel van nieuwsbrieven, tussentijdse rapportages en presentaties tijdens landelijke bijeenkomsten en een invitational conference. Regelmatig is tijdens gesprekken met het LPGGz de koers van het LPGGz traject verder uitgestippeld.
De inspanningen ten behoeve van het LPGGz-programma en het Trimbos-project resulteerde erin dat cliëntenparticipatie bij de zorginkoop nu hoger op de agenda van cliëntenvertegenwoordigers en zorgverzekeraars staat. Het contact tussen de partijen is geïntensiveerd en verbreed. Met de grootste zorgverzekeraars is contact tot stand gebracht en het merendeel heeft wijzigingen doorgevoerd in de wijze waarop cliënten betrokken worden bij de zorginkoop.
Er is een infrastructuur ontwikkeld waarbij cliëntvertegenwoordigers periodiek bijeenkomen en op deze wijze het overzicht krijgen van alle activiteiten die in de regio's ontplooid worden. Dit komt de efficiëntie ten goede. Nu wordt bijvoorbeeld een zevental voor cliënten belangrijke thema's landelijk opgepakt (niet overal opnieuw het wiel uitvinden) en cliëntvertegenwoordigers leren van elkaars werkwijze en ervaringen.
Dankzij het Trimbos-project is meer zicht op de bevorderende en belemmerende factoren bij het vergroten van de cliëntenparticipatie bij de zorginkoop. Hoewel geconstateerd kan worden dat het cliëntenperspectief nu beter zichtbaar is, moet ook geconcludeerd worden dat over de hele linie slechts een beperkt deel van de door cliënten aangedragen thema's opgenomen is in de zorginkoopplannen. Er moet nog veel gebeuren om de invloed van cliënten op de zorginkoop structureel te vergroten en het lukt alleen wanneer de partijen daadwerkelijk de urgentie voelen om hier gezamenlijk mee aan
Doelstelling van de LPGGz-proeftuin is het inbrengen van het cliëntenperspectief in de zorginkoop van zorgverzekeraars, in het bijzonder met de betrekking tot inkoop van geestelijke gezondheidszorg. Daartoe is sinds begin 2010 een aantal stappen gezet:
• In het voorjaar van 2010 zijn oriënterende gesprekken gevoerd met zeven zorgverzekeraars: Menzis, Agis, UVIT, CZ, DSW, Achmea en De Friesland.
• In diezelfde periode zijn afspraken gemaakt met regionale zorgbelangorganisaties (ZB-en) en regionale cliëntenorganisaties (RCO's) over de organisatie van en te volgen werkwijzen binnen het project. Het betreft de regio’s: Groningen, Gelderland, Noord Holland, Limburg, Brabant, Zeeland, Gouda en omgeving, Friesland en Utrecht.
• In de zomer van 2010 hebben in de meeste regio’s startbijeenkomsten van vertegenwoordigers van GGZ-cliënten en familieraden met de zorgverzekeraar plaatsgevonden.
• Tijdens en na de startbijeenkomsten zijn in vrijwel alle regio’s regionale expertteams (RET’s) gevormd, bestaande uit vertegenwoordigers van GGZ-cliënten en familieraden in de regio.
• In de daaropvolgende fase hebben de RET’s hun inkoopwensen geformuleerd.
• In het najaar van 2010 zijn deze voorgelegd aan en besproken met de zorgverzekeraar.
Doelstelling van het Trimbos-onderzoek is het evalueren en waar mogelijk ondersteunen van het LPGGz-project. Het onderzoek bestaat uit vier fasen. De eerste twee fasen zijn afgerond:
• 1e onderzoeksfase: In de zomer van 2010 is door middel van interviews en enquetes een ‘nulmeting’ verricht onder vertegenwoordigers van cliënten en verzekeraars en zijn de doelstellingen en verwachtingen met de betrekking tot het project geinventariseerd. Tevens is onderzocht hoe de startbijeenkomsten verlopen zijn (indien van toepassing).
• 2e onderzoeksfase: In het najaar van 2010 is door middel van interviews geïnventariseerd tot welke afspraken de RET’s en zorgverzekeraars zijn gekomen en hoe betrokkenen oordelen over het proces dat daaraan ten grondslag heeft gelegen.