Op één lijn

Meer gezondheid en participatie door sterke organisatie van zorg dicht bij huis.

Aanleiding

In opdracht van het ministerie van VWS voerde ZonMw van 2009 tot medio 2015 het programma ‘Op één lijn’ uit. Het programma richtte zich op het realiseren van verbeteringen in resultaten en werkwijze van de eerstelijnszorg en beoogde een impuls te geven aan georganiseerde, multidisciplinaire samenwerking in de eerstelijnszorg. In totaal was voor de uitvoering van het programma een budgetvan € 16.625.000 beschikbaar, waarvan € 3.000.000 beschikbaar werd gesteld aan het ZonMw-initiatief ‘Zorg en Ondersteuning in de Buurt’ (ZOiB).

Doel

Het programma Op een lijn is opgezet om interprofessionele samenwerking in en tussen de sectoren preventie, zorg en welzijn te bevorderen. Het doet een beroep op het zien van nieuwe kansen door zorgaanbieders, op ondernemerschap.

Wat heeft het opgeleverd?

De praktijkprojecten uit het programma hebben een flink aantal voorbeelden opgeleverd (inclusief handleidingen, instrumenten en andere hulpmiddelen) die via onderwijs (educatieve werkbezoeken en ontmoetingen) en kennisvouchers zijn verspreid. De praktijkprojecten zijn geëvalueerd in een begeleidend onderzoek (SMOEL).

Daarnaast heeft het programma via onderzoeksprojecten en opdrachten resultaten opgeleverd zoals een businesscase instrument ter ondersteuning van het maken van businesscases bij vernieuwing in de eerste lijn, instrumenten om samenwerking tussen zorgprofessionals te toetsen en te verbeteren (zachte kanten van samenwerking) en de publicatie 'Schetsen voor een betere eerste lijn' met inspirerende verhalen over de organisatie van samenwerking in zorg die dicht bij huis. Tenslotte is er samen met het veld gekeken hoe we de eerstelijnszorg verder kunnen versterken en welke zinvolle vervolgstappen gewenst zijn. 

Het programma heeft ook 'in cash & in kind' bijgedragen aan de Evaluatiecommissie Integrale Bekostiging.

Resultaten

Praktijkprojecten: goede voorbeelden

Binnen het programma Op één lijn zijn 67 praktijkprojecten gehonoreerd. Projectvoorstellen konden worden ingediend door (startende) organisaties van eerstelijns zorgverleners met relevante partners (bijvoorbeeld GGD, thuiszorg, ouderenzorg, welzijnsorganisaties, arbeidsgezondheidsdiensten, tweede lijn). Deze projecten hebben een flink aantal voorbeelden opgeleverd, inclusief handleidingen, instrumenten en andere hulpmiddelen. De praktijkprojecten zijn geëvalueerd in een begeleidend onderzoek (SMOEL). SMOEL heeft algemene lessen gegenereerd over organisatievormen voor samenwerking, de ontwikkelprocessen voor deze organisatievormen en de effecten op cliënten, professies en efficiëntie.
Daarnaast heeft TNO een instrument ontwikkeld ter ondersteuning van het maken van businesscases bij vernieuwing in de eerste lijn.

Businesscase tool voor de eerstelijnszorg

Samenvatting begeleidend onderzoek (SMOEL-rapport)

Implementatie en Onderwijs

Deze waardevolle inzichten en voorbeelden zijn actief verspreid met behulp van kennisvouchers en geaccrediteerde nascholingen georganiseerd in de vorm van werkbezoeken. De werkbezoeken vonden plaats onder de titels ‘Grote visite in de eerste lijn’ (2012/2013) en ‘Meet the experts’ (2014/2015). Verspreiding van de resultaten vond natuurlijk ook plaats door bijdragen aan congressen en publiciteit via diverse communicatiekanalen. Er is onder andere een publicatie met inspirerende verhalen over de organisatie van samenwerking in zorg die dicht bij huis samengesteld onder de titel 'Schetsen voor een betere eerste lijn'. Het programma heeft ook 'in cash & in kind' bijgedragen aan de Evaluatiecommissie Integrale Bekostiging. 

Publicatie Op één lijn: Schetsen voor een betere eerste lijn

Kennisvouchers

Met de Kennisvoucher konden aanvragers een adviseur inhuren om de resultaten van één van de geselecteerde voorbeeldprojecten te vertalen naar en te implementeren in hun eigen praktijksituatie. Aanvragers konden kiezen uit 20 voorbeeldprojecten uit het programma Op één lijn, variërend van projecten over geboortezorg tot aan integrale ouderenzorg. De informatie bij de kennisvouchers biedt goede aanknopingspunten voor het onderwijs, waar nieuwe professionals worden opgeleid om beter interdisciplinair samen te werken.

Kennisvouchertraject eerstelijnszorg

Onderzoeksprojecten

Op een aantal thema’s is aanvullend onderzoek gedaan. Onder andere naar de competenties en interpersoonlijke factoren in relatie tot multidisciplinaire samenwerking, de zogenoemde zachte factoren van samenwerking. Dit heeft 6 instrumenten opgeleverd om samenwerking tussen zorgprofessionals te toetsen en te verbeteren.

Publicatie Zachte factoren van samenwerking

Toekomst: vervolgstappen

Tenslotte is er samen met het veld gekeken hoe we de eerstelijnszorg verder kunnen versterken en welke zinvolle vervolgstappen gewenst zijn.

Publicatie Vervolgstappen uit het ZonMw-programma Op één lijn

Evaluatie

Op 18 januari 2016 is het evaluatierapport van het programma Op één lijn aangeboden aan het ministerie van VWS. Tijdens deze bijeenkomst heeft Arie Jongejan (ROS-netwerk) een presentatie gegeven over de rol van VWS naar aanleiding van regionalisering.

Evaluatierapport programma Op één lijn

Kennisvouchers

ZonMw heeft de organisatieontwikkeling en samenwerking in de eerstelijnszorg in 2015 een flinke impuls gegeven met subsidie in de vorm van Kennisvouchers. 56 eerstelijns zorgaanbieders en welzijnsorganisaties zijn aan de slag gegaan met het vertalen van de resultaten van een Op één lijn voorbeeldproject naar hun eigen praktijksituatie.

Inzet adviseurs

Met de Kennisvoucher konden aanvragers een adviseur inhuren om de resultaten van één van de geselecteerde voorbeeldprojecten te vertalen naar en te implementeren in hun eigen praktijksituatie. Aanvragers konden kiezen uit 20 voorbeeldprojecten uit het programma Op één lijn, variërend van projecten over geboortezorg tot aan integrale ouderenzorg.

56 Kennisvouchers gehonoreerd

In zeer korte tijd kwamen er in totaal 116 aanvragen binnen; veel meer dan het budget toe liet. Uiteindelijk zijn er 56 kennisvouchers gehonoreerd. De aanvragers zijn onder andere gezondheidscentra, apotheken, welzijnsorganisaties, huisartsenpraktijken en verpleeg- en verzorgingshuizen en zijn verdeeld over het hele land (26 in regio Noord, 16 in regio Zuid en 14 in regio Midden). Van de 20 voorbeeldprojecten zijn er 19 aangevraagd.

Geselecteerde voorbeeldprojecten

  • Implementatie van ketenzorg COPD (Noordwest-Utrecht)
  • Krachten bundelen voor wijkgerichte zorg in de eerste lijn (Eindhoven) 
  • Eerstelijns geriatrische zorg in de wijk (Roosendaal)
  • Ateliers in de eerste lijn (Nijmegen)  
  • MSM: Multidisciplinair SamenwerkingsModel (Maasgouw, Limburg)  
  • Zorgprogramma Kinderen op Gezond Gewicht (Zwolle)  
  • Ouderenzorg in Weststellingwerf (Friesland)  
  • Zwangere centraal (Rivierenland)  
  • Welzijn op recept (Nieuwegein)  
  • SOLK: somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (Utrecht Overvecht)  
  • Wijkgerichte samenwerkingsverbanden (Haaglanden)  
  • Kwetsbare Ouderen (Velp)  
  • Project Kapstok: samenwerking 1e lijn en welzijn (Emmen)  
  • Samen voor een sterke 1e lijn (Scheveningen)  
  • MENSplus: geïntegreerde eerstelijnszorg (De Bilt)  
  • Multidisciplinaire integrale zorg dicht bij huis in een krimpregio (Drenthe) 
  • Moderne netwerkzorg (Achterveld e.o.)  
  • Zorgverlening voor alle ouderen in een dorp onder één dak (Elsloo)  
  • CVA nazorg op orde (CNOO, Rotterdam)  
  • Diagnosegebonden zorg in de antroposofische gezondheidszorg 

Een deel van de voorbeeldprojecten presenteert zich aan u via een korte film ('elevator pitch') op ons YouTube-kanaal.

Impact kennisvouchers geëvalueerd

Hoe zorg je ervoor dat mooie voorbeelden en innovaties op het gebied van interdisciplinaire samenwerking in de eerste lijn worden verspreid? ZonMw heeft hiervoor een nieuw instrument ingezet: kennisvouchers. Onlangs is de impact van dit instrument geëvalueerd.

Uit het onderzoek 'The societal impact of knowledge vouchers' is o.a. gebleken dat de Monitor Kennisbenuting, na doorontwikkeling, een geschikt instrument blijkt om impact te meten en dat kennisvouchers een bijdrage hebben geleverd aan het vergroten van maatschappelijke impact. In het rapport 'The societal impact of knowledge vouchers' zijn de details van dit onderzoek te lezen.

Kenmerken

Status:
Afgerond
Budget:
€ 16.625.000
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %

Hannah Dijkhuis

Clusterhoofd
kwaliteitvanzorg [at] zonmw.nl