Op weg naar mantelzorgondersteuning op maat
Projectomschrijving
'Thuis blijven tot aan het eind' is een wens van de meeste patiënten. Om deze wens te vervullen is het belangrijk dat een patiënt mantelzorg krijgt. Mantelzorgers zijn echter in de laatste levensfase van een patiënt vaak zwaar belast. Zij moeten daarom zelf ook ondersteuning kunnen krijgen van mensen uit hun eigen sociale netwerk, van professionele thuiszorg en/of van georganiseerde vrijwilligers.
Doel
Het doel is om tijdige ondersteuning te bieden aan mantelzorgers in de palliatieve fase. Ondersteuning op maat, want dé mantelzorger bestaat niet.
Aanpak/werkwijze
In dit project deden we wetenschappelijk onderzoek naar de achtergrondkenmerken van mantelzorgers in de palliatieve fase. Op basis van de verschillen in ondersteuningsbehoefte onderscheiden we vervolgens verschillende profielen.
Resultaten
De verschillende profielen verwerkten we in een blended learning (letterlijk: ‘gemengde scholing’) voor verpleegkundigen en verzorgenden. Deze scholing bestaat uit een e-learning, een groepstraining en intervisie met het eigen team. Ook maakten we een zogeheten toolkit met materialen om lokaal een informatieavond te organiseren, artikelen en hand-outs om te verspreiden. En voorbeelden van socialmediaberichten om met weinig inspanning een lokale publiekscampagne op te zetten. In combinatie met een theaterstuk en een expositie is er op verschillende plekken in het land een lokale publiekscampagne opgezet.
Projectleider Wilco Kruijswijk (links) legt in dit interview meer uit over de mantelzorgprofielen en de blended learning uit dit project. En hoe hij de krachten bundelde met andere onderzoeksprojecten, om zo 1 pakket met handvatten te bieden voor mantelzorgondersteuning.
Andere projecten over mantelzorg in de palliatieve fase
ZonMw en mantelzorg
Met ons programma Palliantie zetten we ons in voor een goede kwaliteit van leven voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn. Naast aandacht voor het ondersteunen van de patiënt, hebben we oog voor de positie van de mantelzorger en naaste. Wij zetten in op samenwerking tussen mantelzorger en zorgverlener bij de zorg voor een patiënt. En op onderzoek naar ondersteuning van overbelasting, morele dilemma’s en rouw. Lees meer op ons thema mantelzorgondersteuning in de palliatieve fase.
Producten
Auteur: MantelzorgNL, Bureau Morbidee
Auteur: MantelzorgNL
Link: https://www.mantelzorg.nl/bloggers
Auteur: Boschman, M.
Link: https://backend.mantelzorg.nl/app/uploads/2020/06/Tips-die-het-mantelzorgen-lichter-maken.pdf
Auteur: MantelzorgNL
Link: https://backend.mantelzorg.nl/app/uploads/2020/06/Hulp-zorg-palliatieve-fase.pdf
Auteur: MantelzorgNL, Buro Morbidee
Link: https://backend.mantelzorg.nl/app/uploads/2020/06/Presentatie-PalZo-Handleiding_1579606199.pdf
Auteur: MantelzorgNL
Link: https://www.mantelzorg.nl/onderwerpen/doelgroepen/mantelzorg-tijdens-de-palliatieve-fase/
Auteur: MantelzorgNL / VPTZ
Link: https://backend.mantelzorg.nl/app/uploads/sites/3/2020/06/VPTZ-MANTELZORG-POSTER.pdf
Auteur: Kruijswijk, W.P
Link: https://www.mantelzorg.nl/pro/publicaties/hoe-help-je-mantelzorgers-in-de-zorg-voor-iemand-die-niet-meer-beter-wordt/
Auteur: Libelle
Magazine: Libelle
Link: https://backend.mantelzorg.nl/app/uploads/sites/3/2020/06/Libelle-Mijn-leven-afscheid-nemen-van-het-leven-Anna-Caroline-Marian-Sophia-Eveline.pdf
Auteur: Bijnsdorp FM, Broese van Groenou MI, Francke AL, Pasman HRW, Evans N., Kruijswijk W.P.
Magazine: Pallium
Link: http://postprint.nivel.nl/PPpp7028.pdf
Auteur: Bijnsdorp FM, Pasman HRW, Boot CRL, Hooft SM van, Staa A van, Francke AL
Link: https://bmcpalliatcare.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12904-020-00560-x#:~:text=This%20study%20identified%20four%20distinct,supportive%20relationships)%2C%20those%20who%20want
Auteur: Bijnsdorp FM, Pasman HRW, Francke AL, Evans N, Peeters CFW, Broese vanGroenou MI.
Magazine: BMC palliative care
Link: https://bmcpalliatcare.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12904-019-0425-6
Auteur: Bijnsdorp, F.M., Broese van Groenou, M.I., Pasman, H.R.W., Francke, A.L., Evans, N.
Magazine: Nederlands-Vlaams Tijdschrift voor Palliatieve Zorg
Link: https://www.nivel.nl/nl/publicatie/wie-geeft-zorg-het-laatste-levensjaar-een-beschrijving-van-zorgnetwerken-de
Auteur: ZonMw, RadboudUMC, MantelzorgNL
Link: https://www.zonmw.nl/nl/nieuws/kunst-als-middel-om-over-mantelzorg-gesprek-te-komen
Auteur: Pasman R, Francke AL, Kruijswijk W, Witkamp E.
Magazine: Pallium
Link: https://mijn.bsl.nl/blended-learning-in-de-wijk/18055460
Auteur: Bijnsdorp FM, Pasman HRW, Boot CRL, Hooft SM van, Staa A van, Francke AL
Magazine: BMC palliative care
Link: https://bmcpalliatcare.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12904-020-00560-x
Auteur: Bijnsdorp, F.M., Broese van Groenou, M.I., Pasman, H.R.W., Francke, A.L., Evans, N.
Link: https://www.nivel.nl/nl/publicatie/wie-geeft-zorg-het-laatste-levensjaar-een-beschrijving-van-zorgnetwerken-de
Auteur: MantelzorgNL, Hogeschool Rotterdam, Bureau Drop, CEDER Training en advies, Leefgetijden, Stichting VDIR
Link: https://www.mantelzorg.nl/pro/academie/e-learning-contact-en-balans/
Auteur: MantelzorgNL, Hogeschool Rotterdam, Stichting VDIR, Leefgetijden, CEDER
Link: https://palliaweb.nl/consortium-noordhollandflevoland/wat-we-doen/projecten/mantelzorgondersteuning-op-maat
Auteur: MantelzorgNL, BureauDrop
Link: https://www.mantelzorg.nl/onderwerpen/mantelzorg/minidocumentaires-mantelzorg
Auteur: Bijnsdorp FM
Link: https://www.mantelzorg.nl/pro/onderwerpen/palliatieve-mantelzorg/mantelzorgprofielen-voor-als-de-naaste-niet-meer-beter-wordt/
Verslagen
Eindverslag
Samenvatting van de aanvraag
'Thuis blijven tot aan het eind' is een wens van de meeste patiënten. Om deze wens te vervullen is het belangrijk dat een patiënt mantelzorg krijgt. Mantelzorgers zijn echter in de laatste levensfase van een patiënt vaak zwaar belast. Zij moeten daarom zelf ook ondersteuning kunnen krijgen van mensen uit hun eigen sociale netwerk, van professionele thuiszorg en/of van georganiseerde vrijwilligers. Cruciaal is dat de ondersteuning van mantelzorgers tijdig ingezet wordt, om overbelasting, crisissituaties en ongewenste opnames te voorkomen. Dit is ook van belang voor de kwaliteit van leven, en uiteindelijk de kwaliteit van sterven van de zieke naaste. Tijdige ondersteuning van mantelzorgers is echter niet vanzelfsprekend. Mantelzorgers zijn vaak weinig zichtbaar voor hun omgeving. Zij moeten vaak ook over een drempel stappen om ondersteuning te vragen, bijvoorbeeld omdat ze de neiging hebben zichzelf weg te cijferen. Een andere barrière ligt aan de aanbodkant: organisaties van thuiszorgprofessionals en vrijwilligers hebben nog niet precies in beeld wat het scala aan ondersteuningsbehoeften van mantelzorgers van mensen in de laatste levensfase is. Belangrijk is dat hun aanbod aan ondersteuning voor mantelzorgers ‘op maat’ is: de ene mantelzorger is de andere niet. Het hoofddoel van dit project is bijdragen aan tijdige mantelzorgondersteuning op maat voor mantelzorgers van patiënten in de laatste levensfase (in dit project geoperationaliseerd als mensen met een levensverwachting van maximaal een jaar). Daaraan gerelateerde subdoelen zijn: 1. Meer inzicht in de diversiteit in achtergrondkenmerken van mantelzorgers en van de mantelzorg die in de laatste levensfase van patiënten wordt gegeven. Dit subdoel zullen we bereiken door in projectfase I bestaande gegevens te analyseren van de Longitudinal Aging Study Amsterdam; 2. Meer inzicht in profielen van mantelzorgers die zorg aan het einde van iemands leven geven, waarbij die profielen onderscheiden worden naar de diverse ondersteuningsbehoeften van de mantelzorgers. Dit subdoel zullen we bereiken in projectfase II door middel van Q-methodologisch onderzoek; 3. Thuiszorgprofessionals (verpleegkundigen en verzorgenden) en vrijwilligers zijn beter toegerust om tijdig mantelzorgondersteuning op maat te bieden. Dit subdoel wordt bereikt door in projectfase III een 'blended learning' programma voor thuiszorgprofessionals en vrijwilligers in te voeren en toe te passen in de praktijk. 4. Meer bekendheid en bewustzijn onder mantelzorgers zelf en bij het bredere publiek t.a.v. het belang van mantelzorg in de laatste levensfase en de mogelijkheden die er zijn om mantelzorgers te ondersteunen. Dit subdoel wordt gerealiseerd door in projectfase IV een publiekscampagne uit te voeren. In dit project werken organisaties van mantelzorgers (Mezzo), vrijwilligers en professionele thuiszorg (VPTZ en Actiz), ouderen/zorgvragers (PCOB/KBO), zorgprofessionals (V&VN) en onderzoekers (VUmc/VU en NIVEL) nauw samen. Gezamenlijk maken zij belangrijke stappen naar tijdige mantelzorgondersteuning op maat, evenals naar meer erkenning van mantelzorgers en herkenning van hun ondersteuningsbehoeften in de zorg in de laatste levensfase.