ON2 Almere
Projectomschrijving
De bakermat van het ZonMw-project Oog voor Naasten en Nabestaanden stond onder andere in Almere. We realiseerden ons op een goed moment dat we in onze zorg voor de terminaal zieke patiënt te weinig oog hadden voor de naasten en toekomstig nabestaanden.
Doel
We willen de zorg verbeteren voor de naasten en nabestaanden van een terminaal zieke patiënt met de implementatie van de Oog voor Naasten en Nabestaanden (ON2) methodiek.
Aanpak/werkwijze
Medewerkers en vrijwilligers zijn geschoold om meer aandacht te hebben voor de noden van de naasten en nabestaanden. Oog voor naasten en nabestaanden is een vast agendapunt van allerlei overlegstructuren op de werkvloer en in contact met het management. Ook ontwikkelden we voorlichtingsmateriaal.
Samenwerkingspartners
In het Netwerk Palliatieve Zorg Almere participeerden 3 organisaties in het onderzoek: WoonZorg Flevoland, Hospice Almere (en de wijkverpleging werkzaam in Hospice Almere) en ZonZorg.
Resultaten
Het grootste effect van dit project is bewustwording bij de hulpverleners. Oog voor naasten en nabestaanden is geïntegreerd in de zorg zoals de deelnemende organisaties leveren en is een vast agendapunt van allerlei overleggen. Het project Oog voor naasten en nabestaanden is voor de organisaties die hieraan meededen geen project meer, maar een manier van werken. Naasten en nabestaanden waarderen het zeer dat de zorg is verbeterd. Hospice Almere en de wijkverpleging werkzaam in het hospice ontwikkelden een informatiemap en een folder voor eigen gebruik. Hierin namen zij informatie van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) en een brochure behorend bij dit ZonMw-project op.
ZonMw en Oog voor naasten
Met ons programma Palliantie zetten we ons in voor een goede kwaliteit van leven voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn. Naast aandacht voor het ondersteunen van de patiënt, hebben we oog voor de positie van de mantelzorger en naaste. Wij zetten in op samenwerking tussen mantelzorger en zorgverlener bij de zorg voor een patiënt. En op onderzoek naar ondersteuning van overbelasting, morele dilemma’s en rouw.
Verslagen
Samenvatting van de aanvraag
Samenvatting Naasten spelen een sleutelrol in het bieden van ondersteuning en zorg aan hun dierbaren met een levensverkortende aandoening of kwetsbaarheid. Zij pakken deze rol veelal vanzelfsprekend op, gemotiveerd door liefde, loyaliteit of plichtsbesef, en verliezen hierbij eigen behoeften vaak uit het oog. Naasten zijn hiermee niet alleen medezorgverlener maar ook medezorgvrager met eigen zorgbehoeften. Na overlijden kan voor nabestaanden het wegvallen van aandacht en betrokkenheid van professionele zorgverleners de al aanwezige gevoelens van verlies en eenzaamheid versterken. Aandacht na overlijden van júist de zorgverleners die langere tijd ook in het leven van nabestaanden een belangrijk rol hebben gespeeld is ondersteunend in het rouwproces. De ON2 methodiek De Oog voor Naasten en Nabestaanden (ON2) methodiek motiveert en ondersteunt zorgverleners om oog te hebben voor de behoeften van de naasten van alle patiënten met een levensverkortende aandoening of kwetsbaarheid. In het Oog voor Naasten en Nabestaanden (ON2) project komen vier ZonMW projecten die aandacht hebben voor naasten bijeen; Oog voor Naasten, Mantelzorg op Maat, InCaSu@home en Werkboek Rouwzorg. Centraal staat de Oog voor Naasten (OvN) methodiek waarin zorgverleners en naasten beiden meer oog voor de behoeften van naasten krijgen. OvN omvat een training voor zorgverleners, een implementatiehandleiding, een praktische handreiking voor zorgverleners (artsen, verpleegkundigen, verzorgenden) van verpleeghuizen en ziekenhuizen voor het geven van voor- en nazorg, en een informatiemap met folders voor naasten over zelfzorg en verwijzingen naar belangrijke ondersteunde websites en instellingen. De interventies en bevindingen van de andere drie Palliantie projecten zijn heel aanvullend: het wordt mogelijk nog beter de verschillende en veranderlijke behoeften van naasten in kaart te brengen (project Mantelzorg op maat), structureel de behoeften van naasten te inventariseren en deze te vertalen naar indicaties voor zorg (InCaSu@home project) en zorgverleners handvatten te geven voor rouwzorg aan naasten met het Werkboek Rouwzorg (project Consortium Noord-Holland-Flevoland). Aangezien naar schatting 1 op de drie Nederlanders beperkte gezondheidsvaardigheden of een migratieachtergrond hebben (Pharos 2018) en patiënten met een levensverkortende aandoening of kwetsbaarheid met name thuis verblijven, is het nodig ON2 door te ontwikkelen voor een bredere doelgroep en ook breder te implementeren. Binnen ON2 wordt de OvN methodiek daarom samen met Pharos, het kenniscentrum voor gezondheidsverschillen, uitgebreid en aangepast voor gebruik in de extramurale setting (thuiszorg, huisartsenpraktijk) en aangepast aan de specifieke behoeften van naasten met beperkte gezondheidsvaardigheden of een migratieachtergrond. Proefimplementatie ON2
Het doel van ON2 is om te komen tot structurele en passende voor- en nazorg voor naasten en nabestaanden van alle patiënten in de extramurale en intramurale setting (ziekenhuizen, verpleeghuizen, hospices, huisartspraktijken, thuiszorg). Hierbij maken we gebruik van zogenaamd participatief actieonderzoek, waarbij onderzoekers samenwerken met zorgverleners en managers/beleidsmakers van zorgorganisaties als gelijke partners. Per organisatie wordt een actieplan ontwikkeld dat volledig is afgestemd op de behoeften van de eigen zorgverleners en kenmerken van de organisatie. Vervolgens wordt gezamenlijk een geïnformeerde keuze gemaakt uit de ondersteunende materialen uit de methodiek ON2 om het actieplan te doen slagen en de zorgverleners optimaal te ondersteunen. Het implementatieplan wordt samen met de onderzoekers