Mobiele menu

Be a Barista: Praktijkonderzoek naar de meerwaarde van eigentijdse leer-werkprojecten voor mensen met complexe problematiek

Projectomschrijving

Meer eigenwaarde, ook voor mensen die regelmatig over de schreef gaan

Vraagstuk

Er zijn mensen die veel persoonlijke problemen hebben. Een deel van hen komt ook regelmatig in aanraking met justitie. Een baan kan enorm helpen je weer nuttig, minder eenzaam en serieus genomen te voelen. Zijn leerwerkprojecten effectief om mensen persoonlijk en maatschappelijk te laten herstellen?

Waarom belangrijk?

De groep zogeheten veelplegers heeft vaak forse psychische problemen en er is regelmatig sprake van (vermoedens van) een verstandelijke beperking. Met een strafblad en alle bijkomende problematiek, valt het deze mensen niet mee om een stabiele werkplek te vinden.

Wat is er ontwikkeld of onderzocht?

Er zijn veel moderne leerwerkprojecten, zoals barista-trainingen of praktische opleidingen onder leiding van vakmensen, die soms zelf ook ervaringsdeskundig zijn. Dit project zocht naar de werkzame elementen die maken dat deelnemers meer eigenwaarde krijgen en alternatieven vinden om op eigen benen te staan.

Wetenswaardigheden

De onderzochte leerwerkprojecten hanteren een innovatieve werkwijze om deelnemers te motiveren en te ondersteunen in hun re-integratie. Ze leiden op tot een aantrekkelijk beroep middenin de samenleving. De projecten worden getrokken door stevige vakmensen, die voor deelnemers serieuze rolmodellen zijn.

Herstelondersteuning

Dit project heeft subsidie ontvangen vanuit het Onderzoeksprogramma GGz en het Kennisprogramma Gender en Gezondheid. In totaal hebben 7 projecten subsidie ontvangen voor praktijkonderzoek naar persoonlijk en maatschappelijk herstel en man/vrouw-verschillen bij herstelondersteunende zorg.
Afbeelding

Boek Binnen de buitenkant

Het boek Binnen de buitenkant gunt de lezer een kijkje in het hoofd en hart van mensen die vastliepen in zichzelf. Hun verhalen worden gelardeerd met persoonlijke tips, ervaringen van professionals en recente inzichten uit enkele, door ZonMw gefinancierde, projecten. Daarnaast is een apart hoofdstuk te lezen over het ontstaan en de visie van de herstelbenadering.

Afbeelding

Producten

Titel: Be a Barista: social innovations for persistent offenders.
Auteur: Sagel, R., Roeg, D., & Van Nieuwenhuizen, Ch.
Link: https://experiencesampling.nl
Titel: Be a Barista. Een kijkje in de keuken.
Auteur: Sagel, R., Roeg, D., & Van Nieuwenhuizen, Ch.
Link: http://www.ggzei.nl
Titel: Innovatieve re-integratieprojecten Be a Barista.
Auteur: Sagel, R., Roeg, D., & Van Nieuwenhuizen, Ch.
Link: https://www.topggz.nl/innovatieve-re-integratieproject-be-barista
Titel: Be a Barista. Sociale innovaties om veelplegers te bereiken en te motiveren voor re-integratie en begeleiding.
Auteur: Sagel, R., Roeg, D., & Van Nieuwenhuizen, Ch.
Titel: Be a Barista. Sociale innovaties om veelplegers te bereiken en te motiveren voor re-integratie en begeleiding.
Auteur: Sagel, R., Roeg, D., & Van Nieuwenhuizen, Ch.
Titel: Be a Barista: Eigentijdse leer-werkprojecten die veelplegers weten te bereiken en te ondersteunen bij re-integratie.
Auteur: Renee Sagel, Diana Roeg, Chijs van Nieuwenhuizen
Titel: Be a Barista. Sociale innovaties om veelplegers te bereiken en te motiveren voor re-integratie en begeleiding.
Auteur: Sagel, R., Roeg, D., & Van Nieuwenhuizen, Ch.
Titel: Hoe verbeteren we de re-integratie van veelplegers?
Auteur: Sagel, R., Roeg, D., Mangroelal, J., & Van Nieuwenhuizen, Ch.
Titel: Be a Barista: Effects of new re-integration initiatives on the personal recovery, rehabilitation and criminality of persistent offenders with complex psychiatric and social issues.
Auteur: Renee Sagel, Diana Roeg, Chijs van Nieuwenhuizen
Titel: Meer dan werk: het terugdringen van recidive en het bevorderen van re-integratie bij veelplegers in leer-werkprojecten
Auteur: Renee Sagel, Diana Roeg, Chijs van Nieuwenhuizen

Verslagen


Eindverslag

De onderzoeksgroep Forensische Geestelijke Gezondheidszorg van GGzE is, in samenwerking met Tranzo van Tilburg University, in december 2017 het onderzoeksproject ‘Be a Barista' gestart. In dit praktijkgerichte onderzoek wordt de meerwaarde van eigentijdse leer-werkprojecten onderzocht voor volwassen veelplegers met bijkomende complexe problematiek. Bekend is dat deze groep slecht te bereiken is met het huidige (zorg)aanbod en dat strafrechtelijke interventies onvoldoende aansluiten bij de behoeften van deze groep. De leer-werkprojecten in dit onderzoeksproject hanteren een innovatieve werkwijze om de doelgroep te motiveren en te ondersteunen in hun re-integratie. Zo leiden ze op tot een aantrekkelijk beroep, zijn ze gevestigd midden in de samenleving en worden ze getrokken door sterke rolmodellen waaronder voormalig criminelen en ondernemers.
In deze studie worden deelnemers in de tijd gevolgd om zo ervaringen in kaart te brengen en om te onderzoeken of de leer-werkprojecten hen helpt om zich beter te voelen en de criminaliteit de rug toe te keren. Op die manier worden inzichten verworven over de mechanismen bij re-integratie en over werkzame elementen bij interventies die hierbij ondersteunen. Naast vragenlijsten en interviews, wordt een smartphone (of tablet) gebruikt waarmee de deelnemers hun ervaringen en emoties telkens een week lang dagelijks in een paar korte vragen kunnen delen. Deze manier van vragen stellen is innovatief en biedt inzicht in de dagelijkse beleving van de deelnemers. Het onderzoeksproject Be a Barista duurt in totaal 30 maanden.

Samenvatting van de aanvraag

“Hun randje is te rauw, te grof. Als ze bij een simpele baan de vraag krijgen om wat dozen te verplaatsen, antwoorden zij: fuck you, dat ga ik niet doen” (Marco van den Dunnen, hoofdmedewerker en jeugdcoördinator politie Rotterdam). Hulpverleners en politie hebben geregeld te maken met mensen met een lange voorgeschiedenis van criminaliteit en persoonlijke problemen. Het gaat hier om mensen waar men lastig of geen contact mee weet te krijgen en, als dit contact er wel is, waarbij de huidige zorg- en strafrechtelijke interventies onvoldoende aansluiten bij de behoeften van deze doelgroep. Gemeenten zitten met hun handen in het haar met deze groep en zoeken naarstig naar sociale innovaties om de complexe problematiek het hoofd te kunnen bieden. Recent onderzoek in Tilburg (Hofstra e.a., 2016) laat zien dat het bij mensen met complexe problematiek veelal gaat om mannen (98%) met een gemiddelde leeftijd van 35 jaar. Zij hebben vaak forse psychische problemen, denk aan (antisociale) persoonlijkheidsproblematiek of schizofrenie of een psychotische stoornis. Daarnaast is er regelmatig sprake van (vermoedens van) een verstandelijke beperking en staat fors middelengebruik en/of een verslaving op de voorgrond. Gemiddeld heeft deze groep 33 delicten gepleegd per persoon in een jaar. Zij wonen ten slotte zelden zelfstandig: de meerderheid verblijft in hechtenis of is gedetineerd, een zorginstelling of is zonder vaste woon- of verblijfplaats (Hofstra e.a., 2016). Hieruit blijkt dat er een achterstand is in kennis over het maatschappelijk en persoonlijk herstel van deze mannelijke doelgroep. Een betaalde baan kan een oplossing zijn. Onderzoek van Bond en Drake (2014) en Doroud en collega’s (2015) heeft immers laten zien dat betaald werk een belangrijke rol speelt bij maatschappelijk en persoonlijk herstel en als katalysator kan dienen. Door hun achtergrond, complexe problematiek en, niet op de laatste plaats, hun strafblad heeft de hierboven beschreven doelgroep echter grote problemen bij het vinden en behouden van een baan. Bestaande dagbestedingsprojecten hebben een stoffig, onaantrekkelijk imago. De misdaad of de uitkering is makkelijker, sneller, aantrekkelijker en vertrouwder. Momenteel zien we in verschillende steden een opkomst in trendy, betaalde leer-werkprojecten bij eigentijdse, commerciële bedrijven met een re-integratie doelstelling voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Projecten met een aantrekkelijk karakter en uitzicht op een beroep dat tot de verbeelding spreekt, zoals Barista trainingen on the job in populaire koffiehuizen, meubelmakersopleidingen waar meubels van onbewerkt hout worden gemaakt en aangeboden in concept stores, en fietsmerken die - in samenwerking met ambachtslieden – mensen opleiden om tweedehands onderdelen te hergebruiken en een nieuw fietslabel in de markt zetten. Deze projecten worden bovendien getrokken door ervaringsdeskundigen en ondernemers; mensen met een sterk karakter en rolmodel functie die zich niet snel uit het veld laten slaan. Deze leer-werkprojecten sluiten aan bij de recente inzichten over deviant gedrag (Keltner, 2009; 2016; Schout 2007; Smith & Bohm 2008) en zijn daarmee veelbelovend: ze bieden op maat gemaakte zorg voor deze heel specifieke doelgroep. "Vroeger zat je er vast tussen vier muren en had je er niks te vertellen. Nu ben je er barista en meesterbrander" (voormalig deelnemer hedendaags leer-werkproject Heilige Boontjes, Rotterdam). Om de veelbelovendheid van de leerwerk-projecten te evalueren, maken wij gebruik van een naturalistisch design waarin een kleine groep mannelijke veelplegers met complexe problematiek wordt gevolgd in een aantal bestaande leer-werkprojecten. Door deelnemers te interviewen en te volgen in de tijd, met experience sampling en vragenlijsten, leren we hoe zij de leer-werkprojecten ervaren en wat voor hen de effecten op hun maatschappelijk en persoonlijk herstel, crimineel gedrag, gevoel van verbondenheid & discriminatie, psychische gezondheid, en eigenwaarde zijn. Daarnaast kijken we naar de aanpak in de leer-werkprojecten, door gebruik te maken van beschikbare documenten, coördinatoren te interviewen en door participatieve observatie, en brengen we deze aanpak gedetailleerd in kaart. NB: Het onderzoeksvoorstel is tot stand gekomen in de samenwerking met onderzoekers, ervaringsdeskundigen en de deelnemende leer-werkprojecten. Doel van dit onderzoek is om meer zicht te krijgen op de geschiktheid en bijdrage van dit type eigentijdse leer-werkprojecten als mogelijke sociale innovatie voor deze mannelijke doelgroep met complexe problematiek om het maatschappelijk en persoonlijk herstel te bevorderen. Daarnaast is het doel om meer inzicht te krijgen in wat deze doelgroep beweegt en hoe hulpverlening hierop beter kan inspelen.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
636330007
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2017
2021
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. CH. van Nieuwenhuizen
Verantwoordelijke organisatie:
GGz Eindhoven

Hoofdaanvrager: Dr. Diana Roeg
Onderzoeker: Renee Sagel, MSc

Meer weten over het project? 
Mail naar diana.roeg@kwintes.nl