Prevalentie, diagnostiek en behandeling van hartfalen bij verpleeghuisbewoners

Dit onderzoeksproject wordt uitgevoerd binnen het NPO- netwerk ACZIO en heeft duidelijke verbindingen met zowel het eerste als tweede transtieproject zoals uitgevoerd door het netwerk, met een nadruk op het tweede transitieproject. Het onderzoeksproject richt zich op de prevalentie en de huidige diagnostiek en behandeling van chronisch hartfalen (verder aangeduid met ´hartfalen´) in verpleeghuizen en ook nadrukkelijk op de wenselijke verbetering van de zorg voor verpleeghuisbewoners met hartfalen. Hartfalen is een toenemend probleem bij ouderen, dat gepaard gaat met veel negatieve gevolgen voor de getroffen patiënten en ook met hoge zorgkosten, o.a. door de frequent terugkerende ziekenhuisopnames bij exacerbaties. Hoewel de verwachting is dat hartfalen ook veel in verpleeghuizen voorkomt, ontbreken betrouwbare gegevens omdat verpleeghuisbewoners jammer genoeg meestal worden uitgesloten van klinische en epidemiologische studies. De in het kader van het NPO plaatsvindende transitieprojecten experimenteren met toekomstige transformaties in de ouderenzorg en ouderengeneeskunde die zeer waarschijnlijk zullen leiden tot een meer ketengerichte benadering van chronische aandoeningen zoals hartfalen, waarbij gestreefd wordt om de ziekenhuisopnameduur van fragiele ouderen zoveel mogelijk te verkorten. Deze ontwikkeling zal verder bijdragen aan een toenemend aantal oudere verpleeghuispatiënten met hartfalen en vraagt om specifieke aandacht, m.n. in het belang van de patiënten. Belangrijk bijkomend probleem is dat het stellen van de diagnose hartfalen bij verpleeghuisbewoners erg complex is vanwege de atypische presentatie van klinische symptomen en de veelal aanwezige interfererende comorbiditeit, die het stellen van de diagnose en het instellen van een adequate behandeling erg bemoeilijken. Alleen daarom al wordt aangenomen dat een groot aantal bewoners met hartfalen in verpleeghuizen niet is gediagnosticeerd. Een recent uitgevoerde review van de literatuur bevestigt dit beeld en benadrukt het belang van wetenschappelijk onderzoek naar de prevalentie, diagnostiek en behandeling van hartfalen bij deze kwetsbare doelgroep. Dat is extra belangrijk omdat de morbiditeit en mortaliteit t.g.v. hartfalen kunnen worden verminderd door het instellen van een adequate (non)farmacologische therapie. Vroege diagnostiek en behandeling kunnen voorts bijdragen aan het verminderen van hinderlijke symptomen en zorgafhankelijkheid en het verbeteren van zelfredzaamheid en functiebehoud. Naar verwachting zal het adequaat en tijdig diagnosticeren en behandelen van hartfalen bij verpleeghuispatiënten dan ook leiden tot een verbetering van hun kwaliteit van leven, misschien wel de belangrijkste uitkomstparameter in de zorg voor verpleeghuisbewoners. De voorgestane kwalitatieve optimalisatie van de hartfalenzorg in verpleeghuizen past ook goed bij de wensen van de Limburgse ouderenbonden zelf, zoals verwoord in hun nota ‘Een voorstel voor een zorginnovatie bij ouderen in een kwetsbare positie’, waarin sterk gepleit wordt voor extra aandacht voor relevante medische en zorgproblemen van kwetsbare ouderen in de hele zorgketen en voor verbetering van de zorg in verpleeghuizen. Optimalisatie van de kwaliteit van de verpleeghuiszorg is bovendien een landelijk issue. Goede hartfalenzorg in verpleeghuizen zal naar verwachting ook tot minder ziekenhuisopnames leiden vanuit de derde lijn en derhalve ook bijdragen aan de kosteneffectiviteit. De versterking van de herstelzorg in verpleeghuizen, na kortdurende ziekenhuisopname, zal in verpleeghuizen eerder zelfs kunnen leiden tot een toenemend aantal oudere patiënten met chronisch orgaanfalen, w.o. hartfalen, die na een exacerbatie kunnen herstellen in een setting waarin multidisciplinair aan hun herstel gewerkt wordt. Dat adequaat hartfalenmanagement in verpleeghuizen daarvoor dan een noodzaak is, is een conditio sine qua non.