Wie zorgt in de wijk?
Projectomschrijving
Ouderenzorg in Almere krijgt steeds meer aandacht. Er komen steeds meer ouderen in een stad die aanvankelijk vooral ingesteld was op gezinnen. Dit zorgt voor specifieke uitdagingen. Het leernetwerk ‘wijkverpleegkundigen’ signaleert dat een goede samenwerking met de wijkteams hiervoor van groot belang is.
Met dit project willen professionals, ouderen, studenten, docenten en bestuurders van en met elkaar leren over de wijze waarop ouderenzorg integraal kan worden vormgegeven in Almere. Dit doen we specifiek op een aantal vraagstukken, namelijk:
- Aansluiting technologische mogelijkheden in de zorg op de vraag van de klant.
- Samenwerking wijkteam en wijkverpleegkundigen en ouderen met complexe zorgvragen
- Pilot bevoegdheden wijkverpleegkundigen indicatiestellen
- Vraagstukken van ouderen met een migratieachtergrond in Almere
Als methodiek wordt ‘action learning’ ingezet. Hierbij werken onderzoekers, docenten, professionals en ervaringsdeskundigen samen aan leren en verbeteren.
Producten
Auteur: Anne-Mien Dragt, Wim Kleinnagelvoort, Evelien Schipper, Kitty Jurrius
Auteur: Marielle van den Donk
Magazine: Lifestyle Almere
Verslagen
Eindverslag
Wie zorgt in de wijk
In de periode 2019 tot en met 2021 is het ZonMw project ‘Wie zorgt in de wijk’ vanuit het leernetwerk uitgevoerd. In het leernetwerk ontmoeten ouderen, belangenbehartigers, professionals, mbo en hbo studenten, beleidsmakers en onderzoekers elkaar en wisselen kennis uit.
Methodiek
De methode die in het leernetwerk wordt gehanteerd is ‘action learning’ (of actieleren). Ook wordt in het leernetwerk gebruik gemaakt van de methode appreciative inquiry, oftewel (positief) waarderend onderzoek.
Uitvoer project
Om deelname aan het project ‘Wie zorgt in de wijk’ aantrekkelijk te maken zijn vier actieleerwijklunches georganiseerd. Het was opgezet als moment om elkaar te ontmoeten, samen te werken en te leren én om verbinding te creëren.
Complexe zorg in de wijk
Samenwerking tussen zorgprofessionals in een wijk is essentieel, vooral als ouderen verschillende vormen van zorg nodig hebben. Van belang is dat gewerkt wordt met één plan voor alle zorg die geboden wordt. In de eerste wijklunch stond dit thema centraal.
Ouderen legden uit wat het voor hen betekent wanneer goede afstemming tussen zorgprofessionals ontbreekt. In Almere hebben ouderen niet altijd een sociaal netwerk. Persoonlijk contact met zorgverleners is voor hen vaak belangrijk, vooral wanneer zij eenzaam zijn. Zorg ontvangen van veel verschillende partijen, belemmert het opbouwen van een band met zorgverleners.
De wijkverpleging wil dit beter organiseren maar heeft te maken met verschillende uitdagingen. Er is veel verloop onder personeel en er is onduidelijkheid. Het is lastig om overzicht te houden op wie welke vorm van zorg verleent aan ouderen. Vooral wanneer verschillende organisaties betrokken zijn is niet helder wie waarvoor verantwoordelijk is. Er is een partij nodig die regie neemt en zorgt voor afstemming. Daarbij is het belangrijk dat zorgverleners elkaar kennen. Regelmatig overleg en uitwisseling van kennis en ervaring draagt hieraan bij. Op die manier kunnen werkwijzen besproken en beter op elkaar afgestemd worden.
Diversiteit en migratie in de wijk
In Almere leven 162 verschillende nationaliteiten. De tweede wijklunch werd georganiseerd rondom het thema ‘Ouderen met een migratieachtergrond’. Vier gastsprekers belichtten elk vanuit hun eigen perspectief het thema, in de vorm van een diversiteitsdebat. Dit leverde zicht op behoeften van ouderen met een migratieachtergrond op het gebied van zorg.
Ouderen met een migratieachtergrond zijn geneigd minder snel wijkverpleging of een arts in te schakelen. Zij zijn meer op zichzelf en zoeken eerder hulp in hun eigen vertrouwde omgeving. Familie en verbinding met de eigen cultuur vinden zij belangrijk. Het is voor hen vanzelfsprekend om zorg te dragen voor elkaar. Soms is het nodig dat zorgverleners betrokken worden. Het kan lastig zijn om toegang te krijgen tot deze groep. Sleutelfiguren in de wijk die een vertrouwensrelatie hebben met de bewoners kunnen hier bij helpen. Zij spreken de taal en begrijpen de cultuur.
Ook hechten ouderen met een migratieachtergrond aan een adequate behandeling. Als zij behoeften kenbaar maken vinden zij de wetenschap dat hun input waardevol is en opgepakt wordt erg belangrijk. Als zij dit ervaren geeft dit vertrouwen en wordt het mogelijk om een band op te bouwen.
Ondersteuning op afstand tijdens corona
Sinds corona vindt hulpverlening vaker online plaats. De vraag ‘Hoe bied je optimale zorg aan je cliënt op afstand en hoe ervaart deze dat?’ stond centraal in de derde bijeenkomst.
Zorgverleners en zorgontvanger blijken hier soms verschillend over denken. Sommige cliënten vinden online contact prettiger omdat ze in hun eigen omgeving blijven. Anderen hebben juist behoefte aan menselijk contact. Professionals merken dat zij efficiënter met hun tijd omgaan en meer cliënten spreken op een dag. Zorg op afstand is geen doel op zich, maar kan zeker dienen als goede ondersteuning zolang het klantenperspectief centraal staat. Zorgontvangers moeten aan kunnen gev
In het project Wie zorgt in de Wijk vinden leerbijeenkomsten plaats rondom een viertal thema's. Ter voorbereiding op deze lunches zijn ouderen in Almere geinterviewd over de wijze waarop zij de zorg en ondersteuning beleven. Gesprekken over complexe zorg, zingeving, toegang tot de zorg en technologische voorzieningen leverden veel stof op tot discussie. Samen met de ouderenbond KBO en zorgorganisaties is vervolgens de eerste lunch voorbereid die inmiddels heeft plaatsgevonden. Zo'n 30 deelnemers woonden de lunch bij die betrekking had op ouderenzorg en complexe problematiek. Er werden vier groepen gevormd, en uit de verschillende groepen konden al snel een aantal knelpunten worden gedestilleerd: met name in de afstemming tussen organisaties zijn verbeteringen te realiseren. De lunch smaakte naar meer: inmiddels zijn de voorbereidingen voor de volgende lunch (over diversiteit) al in volle gang.