Mobiele menu

Niet-westerse migranten met dementie: hoe bereiken we ze met passende zorg?

Projectomschrijving

Ons onderzoek heeft zich met name gericht op niet-westerse migranten met dementie. Er was al bekend dat de prevalentie van dementie bij oudere migranten hoger is dan bij ouderen die in Nederland zijn geboren. Daarnaast had onze groep ook al een instrument voor de diagnostiek van dementie ontwikkeld, voor ouderen die de taal niet spreken en laaggeletterd zijn (cross- culturele dementiescreening).

Doel van het project

Het doel van het huidige project was drieledig:

  • Het exploreren van de barrières die oudere migranten en hun mantelzorgers ervaren in kaart te brengen
  • Het bieden van handvatten aan huisartsen in de screening en doorverwijzing en het ontwikkelen van een scholing
  • Een zorgpad te ontwikkelen vanaf komst in de huisartsenpraktijk tot zorg na de diagnose

Samenwerkingspartners

Het Amsterdam UMC - locatie AMC samen met het OLVG-West (voorheen MCSlotervaart) en het EMC Rotterdam

Resultaten

Per doelstelling zal besproken worden wat is gerealiseerd

  • Het exploreren van de barrières die oudere migranten en hun mantelzorgers ervaren in kaart te brengen

Het interviewen van oudere migranten en hun mantelzorgers was lastig in het project. We hebben minder interviews kunnen afnemen en het zijn allemaal individuele interviews geworden. Wel hebben we in 4 bijeenkomsten samen met professionals (geriaters, huisarts), ervaringsdeskundigen (oudere migranten en mantelzorgers) en gemeente om een zorgpad gemaakt. Daarin wordt de bestaande kennis, de resultaten vanuit de interviews en de surveys onder huisartsen en literatuuronderzoek samengevat en doorgesproken met de betrokkenen. Dit zorgpad wordt nu gebruikt in de anderhalfdelijns polikliniek in Amsterdam-West.

  • Het bieden van handvatten aan huisartsen in de screening en doorverwijzing en het ontwikkelen van een scholing

Obstakels die huisartsen ervaren zijn opgehaald: nl. diagnostische proces, vroegsignalering, beoordelen van zorgbehoeften. Er is een sterke behoefte aan samenwerking met zorg en welzijnsorganisaties, gespecialiseerde geheugenpoliklinieken en de gemeente is nodig om zorg te optimaliseren. Daarnaast hebben huisartsen vragen over de informatieverstrekking over de diagnose, beschikbaarheid van cultuursensitieve zorgvoorzieningen en verbeteren van opleiding en trainingen voor professionals.

De RUDAS is een gevalideerd cognitief screeningsinstrument dat toepasbaar is in de eerste lijn om te screenen naar dementie bij een migrantenpopulatie. Uit onze implementatie studie blijkt dat deze kan worden afgenomen door de praktijkondersteuner en wordt vergoed door de zorgverzekeraar.

Nascholing huisartsen en voor zorgverleners in de tweede lijn is gerealiseerd waar bovenstaande besproken is.

Binnen de revisie van de standaard Dementie voor het NHG, zal ook aandacht zijn voor ouderen met een migratie-achtergrond. Op dit moment is er een noot in voorbereiding over diagnostisch instrumentarium voor cognitief onderzoek bij laaggeletterdheid en mensen met een migratie-achtergrond, op basis van ons onderzoek en door ons geschreven artikel.

  • Een zorgpad ontwikkelen vanaf komst in de huisartsenpraktijk tot zorg na de diagnose

Het Zorgpad – InfoGraphic geeft de 1e lijn een praktisch handvat: handvat van eerste signalen, naar diagnostiek, naar begeleiding van oudere migranten met dementie en hun mantelzorger. Dit zorgpad is geïmplementeerd in de regio Amsterdam-West. In iedere regio kan de basis van zorgpad behouden blijven, het lokale aanbod moet dan in iedere regio geïnventariseerd worden.

Meer informatie

Verslagen


Eindverslag

Huisartsen en hulpverleners werkzaam op geheugenpoliklinieken van ziekenhuizen in de grote steden krijgen steeds meer te maken met oudere migranten (Turken, Marokkanen en Surinamers) met dementie. Bij deze groep komt dementie 3 tot 4 keer vaker voor dan bij autochtone Nederlanders. Het doel van deze aanvraag is om drie problemen die we in de praktijk tegenkomen en goede dementiezorg voor deze groep in de weg staan, aan te pakken door: 1.Het beter in kaart brengen van de wensen en behoeften van de 3 grootste groepen oudere migranten met dementie en hun mantelzorgers 2.De barrières die huisartsen in deze zorg ervaren verder inventariseren 3.Met deze kennis een zorgpad ontwikkelen van eerste signalen, naar diagnostiek, naar begeleiding van oudere migranten met dementie en hun mantelzorger.

Samenvatting van de aanvraag

ACHTERGROND Huisartsen en hulpverleners werkzaam op geheugenpoliklinieken van ziekenhuizen in de grote steden krijgen steeds meer te maken met oudere migranten (Turken, Marokkanen en Surinamers) met dementie. Bij deze groep komt dementie 3 tot 4 keer vaker voor dan bij autochtone Nederlanders, onder andere door een hogere prevalentie van hart- en vaatziekten. Doordat veel oudere migranten de taal niet goed spreken en/of analfabeet zijn is het vaststellen van geheugenproblemen die horen bij een dementie erg lastig. Om de diagnostiek te kunnen doen bij oudere migranten werd door ons consortium een cross-culturele dementiescreening ontwikkeld, de CCD. Met deze test, die afgenomen wordt in de eigen taal en gebruik maakt van symbolen, wordt de aanwezigheid van dementie vastgesteld. Hulpverleners die met oudere migranten met een dementie werken zien echter dat er nog aantal lacunes in de zorg aan deze groep zijn: 1. oudere migranten ervaren vaker een taboe rondom dementie en bezoeken de huisarts vaak pas laat; 2. mede door dit taboe en de onbekendheid van huisartsen met betrekking tot dementie bij oudere migranten herkennen huisartsen de signalen van dementie minder snel; 3. als wel de diagnose dementie is gesteld, dan is de zorg die voor deze groep beschikbaar is niet afgestemd op de behoeften. DOELSTELLINGEN Het doel van deze aanvraag is om drie problemen die we in de praktijk tegenkomen en goede dementiezorg voor deze groep in de weg staan, aan te pakken door: 1.Beter in kaart brengen van de wensen en behoeften van de 3 grootste groepen oudere migranten met dementie en hun mantelzorgers voorafgaand aan de diagnostiek en na het uitvoeren van dementie-diagnostiek; 2.De barrières die huisartsen in deze zorg ervaren verder inventariseren en handvatten en scholing bieden voor dementie-diagnostiek bij oudere migranten; 3.Met deze kennis een zorgpad ontwikkelen van eerste signalen, naar diagnostiek, naar begeleiding van oudere migranten met dementie en hun mantelzorger. SAMENWERKING Door samen te werken met Alzheimer Nederland, Pharos, en NOOM (alle belangenbehartigers voor de doelgroep), de geriaters en verpleegkundigen, huisartsen en het welzijn willen we het pad van naar de arts gaan tot ver na het stellen van de diagnose optimaliseren. Het consortium waarmee deze aanvraag gedaan wordt kent een lange succesvolle praktijk- en onderzoekstraditie op het gebied van onderzoek naar dementie bij oudere migranten. Deze is gestart in 2004; toen werd in het Medisch Centrum Slotervaart (MCS) een geheugenpoli gestart die zich specifiek richt op de populatie oudere migranten. In de loop der jaren is er veel onderzoek gedaan samen met het AMC naar de prevalentie van dementie bij oudere migranten (SYMBOL-studie), waaruit bleek dat deze prevalentie 3 tot 4 maal hoger lag dan bij Nederlandse ouderen. Vervolgens werd de cross-culturele dementiescreening (CCD) ontwikkeld. AANPAK (1) Om beter in kaart te brengen wat de wensen en behoeften zijn van oudere migranten en hun mantelzorgers zullen we eerst de kennis en goede initiatieven in kaart brengen. Met deze kennis willen we zicht krijgen op hoe de periode voor en na de diagnose is verlopen. Hiervoor zullen we focusgroepen uitvoeren, die we uitsplitsen naar de verschillende doelgroepen. (2) Huisartsen geven aan dat oudere migranten met dementie zich met andere (soms meer somatische) klachten presenteren, waardoor de diagnostiek moeilijk is. Om beter de signalen te herkennen willen we de bruikbaarheid van de RUDAS testen, een screeningsinstrument om dementie bij oudere migranten vast te kunnen stellen. (3) Middels een survey onder huisartsen zullen we inventariseren welke knelpunten zij ervaren in de herkenning en begeleiding van oudere migranten met dementie en hun mantelzorgers. Op basis van deze inventarisatie, de kennis en ervaring uit onderzoek en de knelpunten die ouderen zelf aangeven zal geaccrediteerde scholing worden ontwikkeld voor huisartsen. (4) Het zorgpad zal een samenvatting zijn van de kennis, ervaring, knelpunten van de ouderen en mantelzorger zelf, de kennis die in onderzoek is opgedaan en op basis van praktijkervaring. Dit zorgpad zal vervolgens in 2 regio’s (AMC & MCS en de omliggende huisartsenpraktijken) geïmplementeerd worden. OPBRENGSTEN De concrete opbrengsten van dit project zijn: 1. Kennis van de behoeften van oudere migranten en hun mantelzorgers met betrekking tot dementie-diagnostiek en begeleiding; 2. Een instrument waarmee de huisarts in zijn praktijk kan screenen op de eerste signalen van dementie bij oudere migranten, waarna doorverwezen kan worden voor uitgebreidere dementie-diagnostiek; 3. Een scholing voor huisartsen die werken met oudere migranten met dementie en hun mantelzorgers; 4. Een zorgpad van de eerste signalen van dementie tot de begeleiding na de diagnostiek, die afgestemd is op de verschillende doelgroepen; 5. Implementatie van dit zorgpad als een best practice in 2 regio’s in Amsterdam.

Kenmerken

Projectnummer:
733050704
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2017
2019
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. B.M. Buurman-van Es
Verantwoordelijke organisatie:
Amsterdam UMC - locatie AMC