Mobiele menu

Identificatie van de pathogenese van COVID-19 pathologie in de Nederlandse bevolking en ontrafeling van verschillen in pathogenetische mechanismen tussen hoog- en laag-risico groepen.

Projectomschrijving

COVID-19 kent een opvallende variatie in ernst van ziekte tussen patiënten. Er is tot dusverre onvoldoende kennis over welke processen in het weefsel de oorzaak zijn van deze variatie. Dit beperkt de ontwikkeling van doelgerichte diagnostiek en therapie voor individuele patiënten.
Studie van het weefsel van COVID-19-patiënten kan hierin verandering brengen, omdat in het weefsel een onderscheid kan worden gemaakt tussen direct door het virus veroorzaakte beschadiging, uit de hand gelopen ontsteking, toegenomen stolling, en verlittekening, die mogelijk allen een andere behandeling behoeven.

Onderzoek en verwachte uitkomsten
In het kader van dit project wordt het in Nederland beschikbare en geschikte weefsel van zowel overleden als levende COVID-19-patiënten bijeengebracht om hiermee deze vragen te kunnen stellen en beantwoorden. De resultaten zullen naar verwachting leiden tot verbeterd begrip van de variabiliteit van deze ziekte en leiden tot meer gepersonaliseerde behandeling.

Producten

Titel: Spectrum of Vascular Involvement in Coronavirus Disease 2019 Pneumonia-Findings on CT Perfusion
Auteur: Jan H von der Thüsen, Elyas Ghariq, Maria J Overbeek, Eliane Leyten, Tessa Drijkoningen, Hester A Gietema, Mathias Prokop, Henriette M E Quarles van Ufford
Magazine: Crit Care Explor.
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7587417/
Titel: Antibodies Against Angiotensin II Receptor Type 1 and Endothelin A Receptor Are Associated With an Unfavorable COVID19 Disease Course
Auteur: Jelle Miedema, Marco Schreurs, Simone van der Sar – van der Brugge, Marthe Paats, Sara Baart, Marleen Bakker, Rogier Hoek, Willem Arnout Dik, Henrik Endeman, Vincent Van Der Velden, Adriaan van Gammeren, Antonius Ermens, Joachim G. Aerts, Jan Von Der Thüsen
Magazine: Front Immunol
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8155664/pdf/fimmu-12-684142.pdf
Titel: Challenges in the diagnostic approach of suspected pulmonary embolism in COVID-19 patients
Auteur: Mam Stals, Fhj Kaptein, Ljm Kroft, F A Klok, M V Huisman
Magazine: Postgrad Med
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00325481.2021.1920723
Titel: Case report: a fatal combination of hemophagocytic lymphohistiocytosis with extensive pulmonary microvascular damage in COVID-19 pneumonia
Auteur: Jan H von der Thüsen, Jasper van Bommel, Johan M Kros, Robert M Verdijk, Boaz Lopuhaä, King H Lam, Willem A Dik, Jelle R Miedema
Magazine: J Hematop.
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7581498/
Titel: SARS-CoV-2 Neutralizing Human Antibodies Protect Against Lower Respiratory Tract Disease in a Hamster Model
Auteur: Bart L Haagmans, Danny Noack, Nisreen M A Okba, Wentao Li, Chunyan Wang, Theo Bestebroer, Rory de Vries, Sander Herfst, Dennis de Meulder, Elwin Verveer, Peter van Run, Mart M Lamers, Bart Rijnders, Casper Rokx, Frank van Kuppeveld, Frank Grosveld, Dubravka Drabek, Corine Geurts van Kessel, Marion Koopmans, Berend Jan Bosch, Thijs Kuiken, Barry Rockx
Magazine: J Infect Dis
Begin- en eindpagina:
Link: https://academic.oup.com/jid/article/223/12/2020/6287120?login=true
Titel: Smoking increases expression of the SARS-CoV-2 spike protein-binding long ACE2 isoform in bronchial epithelium
Auteur: Simon D. Pouwels, Maarten van den Berge, Gwenda F. Vasse, Wim Timens, Corry-Anke Brandsma, Hananeh Aliee, Pieter S. Hiemstra, Victor Guryev, Alen Faiz
Magazine: Respiratory Research
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10174605/
Titel: COVID-19-related myocarditis post-heart transplantation
Auteur: Stefan Roest, Jasper J Brugts, Jeroen J A van Kampen, Jan H von der Thüsen, Alina A Constantinescu, Kadir Caliskan, Alexander Hirsch, Olivier C Manintveld
Magazine: International Journal of Infectious Diseases
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1201971221003246?via%3Dihub
Titel: SARS-CoV-2 Infection Causes Dopaminergic Neuron Senescence
Auteur: Yuling Han, Liuliu Yang, Tae Wan Kim, Manoj S Nair, Oliver Harschnitz, Pengfei Wang, Jiajun Zhu, So Yeon Koo, Xuming Tang, Lauretta A Lacko, Vasuretha Chandar, Yaron Bram, Tuo Zhang, Wei Zhang, Feng He, James Caicedo, Yaoxing Huang, Todd Evans, Paul van der Valk, Maarten J Titulaer, Jochem K H Spoor, Robert L Furler, Peter Canoll, James E Goldman, Serge Przedborski, Robert E Schwartz, David D Ho, Lorenz Studer
Magazine: Res Sq .
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8142658/pdf/nihpp-rs513461v1.pdf
Titel: An integrated cell atlas of the lung in health and disease
Auteur: Lisa Sikkema, Ciro Ramírez-Suástegui, Daniel C. Strobl et al.
Magazine: Nat Med.
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10287567/
Titel: Organ-specific genome diversity of replication-competent SARS-CoV-2
Auteur: Jolien Van Cleemput, Willem van Snippenberg, Laurens Lambrechts, Amélie Dendooven, Valentino D’Onofrio, Liesbeth Couck, Wim Trypsteen, Jan Vanrusselt, Sebastiaan Theuns, Nick Vereecke, Thierry P. P. van den Bosch, Martin Lammens, Ann Driessen, Ruth Achten, Ken R. Bracke, Wim Van den Broeck, Jan Von der Thüsen, Hans Nauwynck, Jo Van Dorpe, Sarah Gerlo, Piet Maes, Janneke Cox, Linos Vandekerckhove
Magazine: Nat Commun.
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8595628/
Titel: Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 Placental Infection and Inflammation Leading to Fetal Distress and Neonatal Multi-Organ Failure in an Asymptomatic Woman
Auteur: Sam Schoenmakers, Pauline Snijder, Robert M Verdijk, Thijs Kuiken, Sylvia S M Kamphuis, Laurens P Koopman, Thomas B Krasemann, Melek Rousian, Michelle Broekhuizen, Eric A P Steegers, Marion P G Koopmans, Pieter L A Fraaij, Irwin K M Reiss
Magazine: J Pediatric Infect Dis Soc
Begin- en eindpagina:
Link: https://academic.oup.com/jpids/article/10/5/556/6053141?login=true
Titel: Brain stem encephalitis is a rare complication of COVID-19
Auteur: Marc C Shamier, Yvette S Crijnen, Susanne Bogers, Jeroen W IJpelaar, Juna M de Vries, Mathieu van der Jagt, Jochem K H Spoor, Jan H von der Thüsen, Marco W J Schreurs, Corine H GeurtsvanKessel, Maarten J Titulaer
Magazine: J Neuroimmunol.
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9701569/
Titel: Mapping the human genetic architecture of COVID-19
Auteur: Mari E K Niemi, Juha Karjalainen, Rachel G Liao et al.
Magazine: Nature
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8674144/
Titel: Prophylaxis and treatment of COVID-19 related venous thromboembolism
Auteur: F H J Kaptein, M A M Stals, M V Huisman, F A Klok
Magazine: Postgrad Med
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00325481.2021.1891788
Titel: A second update on mapping the human genetic architecture of COVID-19
Auteur: Masahiro Kanai, Shea J Andrews, Mattia Cordioli et al.
Magazine: Nature
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10482689/
Titel: Increase in venous thromboembolism in SARS-CoV-2 infected lung tissue: proteome analysis of lung parenchyma, isolated endothelium, and thrombi
Auteur: Boaz V Lopuhaä, Coskun Guzel, Anabel van der Lee, Thierry P P van den Bosch, Folkert J van Kemenade, Menno V Huisman, Marieke J H A Kruip, Theo M Luider, Jan H von der Thüsen
Magazine: Histopathology
Begin- en eindpagina:
Link: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/his.15143
Titel: Gene expression network analysis provides potential targets against SARS-CoV-2
Auteur: Ana I Hernández Cordero, Xuan Li, Chen Xi Yang, Stephen Milne, Yohan Bossé, Philippe Joubert, Wim Timens, Maarten van den Berge, David Nickle, Ke Hao, Don D Sin
Magazine: Sci Rep.
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7736291/
Titel: SARS-CoV-2 receptor ACE2 gene expression and RAAS inhibitors
Auteur: Stephen Milne, Chen Xi Yang, Wim Timens, Yohan Bossé, Don D Sin
Magazine: Lancet Respir Med.
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7220165/
Titel: Antibodies against angiotensin II receptor type 1 and endothelin A receptor are increased in COVID-19 patients
Auteur: Jelle R. Miedema, Matthijs L. Janssen, Jan von der Thüsen, Henrik Endeman, Anton W. Langerak, Merel E. Hellemons, Els van Nood, Bas W. A. Peeters, Sara J. Baart, Marco W. J. Schreurs
Magazine: Front. Immunol.
Begin- en eindpagina:
Titel: CYP19A1 mediates severe SARS-CoV-2 disease outcome in males
Auteur: Stephanie Stanelle-Bertram, Sebastian Beck, Nancy Kouassi Mounogou et al.
Magazine: Cell Rep Med.
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10518605/
Titel: Viral presence and immunopathology in patients with lethal COVID-19: a prospective autopsy cohort study
Auteur: Bernadette Schurink, Eva Roos, Teodora Radonic et al.
Magazine: The Lancet Microbe
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.thelancet.com/journals/lanmic/article/PIIS2666-5247(20)30144-0/fulltext
Titel: A systematic review of pathological findings in COVID-19: a pathophysiological timeline and possible mechanisms of disease progression
Auteur: Samuel B Polak, Inge C Van Gool, Danielle Cohen, Jan H von der Thüsen, Judith van Paassen
Magazine: Mod Pathol.
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0893395222004367?via%3Dihub
Titel: High Levels of Neutrophil Extracellular Traps Persist in the Lower Respiratory Tract of Critically Ill Patients With Coronavirus Disease 2019
Auteur: Werner J D Ouwendijk, Matthijs P Raadsen, Jeroen J A van Kampen, Robert M Verdijk, Jan H von der Thusen, Lihui Guo, Rogier A S Hoek, Johannes P C van den Akker, Henrik Endeman, Thomas Langerak, Richard Molenkamp, Diederik Gommers, Marion P G Koopmans, Eric C M van Gorp, Georges M G M Verjans, Bart L Haagmans
Magazine: The Journal of Infectious Diseases
Begin- en eindpagina:
Link: https://academic.oup.com/jid/article/223/9/1512/6122477?login=true
Titel: Coronavirus disease 2019 is associated with catheter-related thrombosis in critically ill patients: A multicenter case-control study
Auteur: Jasper M Smit, Jorge E Lopez Matta, Roel Vink, Marcella C A Müller, Kee F Choi, Frank E H P van Baarle, Alexander P J Vlaar, Frederikus A Klok, Menno V Huisman, Carlos V Elzo Kraemer, Armand R J Girbes, David J Van Westerloo, Pieter R Tuinman
Magazine: Thromb Res
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7835604/
Titel: Multi-omics highlights ABO plasma protein as a causal risk factor for COVID-19
Auteur: Ana I Hernández Cordero, Xuan Li, Stephen Milne, Chen Xi Yang, Yohan Bossé, Philippe Joubert, Wim Timens, Maarten van den Berge, David Nickle, Ke Hao, Don D Sin
Magazine: Hum Genet
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7892327/
Titel: Incidence of thrombotic complications and overall survival in hospitalized patients with COVID-19 in the second and first wave.
Auteur: Dutch COVID & Thrombosis Coalition; F H J Kaptein, M A M Stals, M Grootenboers, S J E Braken, J L I Burggraaf, B C T van Bussel, S C Cannegieter, H Ten Cate, H Endeman, D A M P J Gommers, C van Guldener, E de Jonge, N P Juffermans, K M Kant, M E Kevenaar, S Koster, L J M Kroft, M J H A Kruip, J Leentjens, C Marechal, Y L Soei, L Tjepkema, C Visser, F A Klok, M V Huisman
Magazine: Thromb Res
Begin- en eindpagina:
Link: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0049384820306757?via%3Dihub
Titel: Clinical and molecular practice of European thoracic pathology laboratories during the COVID-19 pandemic. The past and the near future
Auteur: P Hofman, M Ilié, E Chamorey, P Brest, et al.
Magazine: ESMO Open
Link: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2059702920328891?via%3Dihub

Verslagen


Samenvatting van de aanvraag

COVID-19 wordt gekenmerkt door een opvallende variatie in uiting en ernst van ziekte tussen patiënten, en is sterk tijdsafhankelijk. Het is tot dusverre onvoldoende duidelijk welke weefselreacties en pathogenetische processen aan deze variatie ten grondslag liggen. Dit beperkt zowel de ontwikkeling van specifieke diagnostische middelen als ook van gepersonaliseerde therapie voor individuele patiënten. Studie van het weefsel van door COVID-19 betroffen patiënten kan in dit opzicht verhelderend zijn, omdat in het weefsel een onderscheid kan worden gemaakt tussen direct door het virus veroorzaakte beschadiging, auto-immuniteit en de inmiddels vanuit de kliniek bekende stollingsfenomenen, die mogelijk allen een andere behandeling behoeven. Wij stellen voor om het in Nederland beschikbare en geschikte weefsel voornamelijk van obducties, maar ook van resectiepreparaten, en zo mogelijk biopten van met SARS-CoV-2 geïnfecteerde patiënten te organiseren in een virtuele biobank waarin deze vragen kunnen worden gesteld en beantwoord. Dit gebeurt op initiatief van het Dutch COVID-19 Pathology Consortium, dat reeds enkele weken actief is op het gebied van de informatievoorziening t.a.v. van COVID-19 in de pathologiepraktijk. Specifieke vragen die worden gesteld zullen betrekking hebben op 1) immuunreacties in het weefsel die voorspellen hoe de ziekte zich zal gaan ontwikkelen , wat de onderliggende pathogenetische mechanismen zijn en wat een mogelijke behandeling hiervoor kan zijn; 2) de relatieve aanwezigheid van voor COVID-19 belangrijke eiwitten in het weefsel, specifiek in relatie tot bekende risicogroepen; 3) de betrokkenheid van het centraal zenuwstelsel bij COVID-19; en 4) de lange termijn effecten van COVID-19 op het weefsel van overlevers van de acute fase van de ziekte. Deze data zullen naar verwachting leiden tot verbeterd begrip van de ontstaansgeschiedenis en variabiliteit van deze ziekte en leiden tot gepersonaliseerde behandeling, en derhalve hopelijk overleving.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
10430012010016
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2020
2023
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
dr. J.H. von der Thüsen
Verantwoordelijke organisatie:
Erasmus Medisch Centrum