Rouwzorg door verpleegkundigen bij naasten van een patiënt op de intensive care

Met dit project beogen we intensive care (IC)-afdelingen, en specifiek verpleegkundigen, te motiveren en te ondersteunen om gestructureerd aandacht te besteden aan afscheid en rouw bij naasten en nabestaanden van patiënten die overlijden op de IC-afdeling, door middel van de beschrijving en verspreiding van ons goede voorbeeld. De expliciete einddoelen zijn: - Rapport met adequate en volledige beschrijving van een praktische toolbox als hulpmiddel in rouwzorg door verpleegkundigen bij naasten van een patiënt overleden op de IC, inclusief educatiemateriaal en implementatie aanbevelingen. - Ontwikkeling van nieuwe materialen zoals beeldmateriaal met ervaringen van nabestaanden en verdieping in communicatieve vaardigheden door een workshop en/of e-module. - Verspreiding van de toolbox, inclusief de geleerde lessen en de handleiding naar alle IC-afdelingen in Nederland. Ons goede voorbeeld is gericht op het verbeteren van rouwzorg door middel van een praktische toolbox waarin verschillende elementen en interventies zijn samengebracht. Dit betreft 1) handvatten voor communicatie, zoals een informatiefolder over verlies en rouw, een condoleancekaart en een checklist met relevante onderwerpen om te bespreken in het proces van sterven en overlijden; 2) een afscheidsmand met gedichtenbundels, spirituele attributen en ondersteunende materialen om een blijvende herinnering te maken zoals het afknippen van een haarlok en aanbieden om een vingerafdruk te maken met een stempelkussen; en 3) organiseren van nazorg, zoals een herdenkingsbijeenkomst en telefonische follow-upgesprekken door IC-verpleegkundigen 2 tot 4 maanden na het verlies. De onderdelen werden zorgvuldig geselecteerd op basis van beschikbare literatuur, ervaringen van IC-verpleegkundigen en suggesties van ervaringsdeskundigen bij stichting FCIC (Family and patient Centered Intensive Care). In de toolbox wordt gebruik gemaakt van elementen die hun meerwaarde in de palliatieve zorg (bijv. in de oncologie en hospices) hebben laten zien. Voor de IC-zorg is een dergelijke toolbox en de toepassing echter een nieuwe ontwikkeling. Vanuit het naastenperspectief vormen factoren als het zich gesteund weten, het bieden van ruimte aan de rouw, de mogelijkheden om een blijvende herinnering te maken en systematische follow-up een belangrijke meerwaarde ten opzichte van de eerdere situatie. De toolbox ondersteunt verpleegkundigen met evidence-based handvatten om gecompliceerde rouw te verminderen. Op basis van voorgaande ervaringen en de evaluatie van de toolbox is een activiteitenplan opgesteld om het goede voorbeeld te beschrijven en verder te verspreiden. De activiteiten zijn onderverdeeld in drie speerpunten. - Verfijning en aanvulling op de interventies in de toolbox; De elementen in de toolbox van het praktijkvoorbeeld kunnen toegepast worden in andere IC-omgevingen. Dat vraagt een goede afstemming en finetunen in die werkomgeving en cultuur. Omgekeerd zijn er al mooie interventies elders gebruikt die een aanvulling zijn op het goede voorbeeld. Juist met deze wisselwerking in een gezamenlijk proces kan een compleet uitgewerkte toolbox breed verspreid worden bij alle IC-afdelingen in Nederland en mogelijk internationaal. De toolbox kan bijvoorbeeld verfijnd worden met materialen voor niet-Westerse rituelen, gedachtenbundels in verschillende talen, mogelijkheden om muziek af te spelen of livemuziek te organiseren, massageolie en andere verzorgende producten, sfeer makende attributen zoals een mooie sprei of kussens, medische fotografie na overlijden en face2face follow-up. - Educatie en communicatie met betrekking tot de toolbox; Voor het gebruik van de toolbox is het essentieel om IC-verpleegkundigen aanvullende kennis en competenties aan te reiken en om op verschillende opvattingen te kunnen inspelen. Dit betreft het ondersteunen van naasten in de stervensfase van de patiënt, communicatievaardigheden, als ook praktische tips-and-tricks om de toolbox te gebruiken. Hierdoor wordt het draagvlak onder de professionals groter en is een succesvolle implementatie beter gewaarborgd. - Valorisatie van de resultaten; Het beschrijven en publiekelijk delen van het proces en de resultaten van het project is ondersteunend aan een verbetering in de kwaliteit van stervensbegeleiding door IC-verpleegkundigen. Het eindresultaat is een rapport met adequate en volledige beschrijving van een praktische toolbox als hulpmiddel in rouwzorg door verpleegkundigen bij naasten van een patiënt op de IC. Het project start 1 augustus 2020 met het vormen van de werkgroep met minimaal drie IC-afdelingen (Gelre Ziekenhuis, ETZ, en Erasmus MC) in samenwerking met Hogeschool Rotterdam en Stichting FCIC/IC-Connect. Afronding van het project uiterlijk 31-07-2021