Ruimte voor veerkracht. Anders verantwoorden in de relatie tussen WAI en WAD
Projectomschrijving
Centraal in het denken over Safety-II staat het bevorderen van veerkracht van zorgpraktijken.
Doel
In het project werkten 6 teams in 3 ziekenhuizen aan hoe zij kunnen reflecteren op en leren van de zorg die zij leveren.
Werkwijze
Daarbij kozen teams zelf een manier om op een specifiek zorgproces te reflecteren. Ook gingen de teams in gesprek met het management in hun organisatie over welke vormen van verantwoording daarbij passen. Ze moeten zich nu vaak verantwoorden op basis van richtlijnen en indicatoren. Die bieden niet altijd ruimte voor gesitueerd handelen en maken een open gesprek over die processen soms lastig.
Resultaten
De constatering dat het reflecteren op de dagelijkse praktijk door zorgverleners belangrijk is voor patiëntveiligheid, vergt daarom ook reflectie van management op bestaande verantwoordings- en organisatieprocessen. Tijdens het project hebben de 6 teams ieder op een eigen manier gereflecteerd op hun zorgproces. Dit heeft geleid tot nieuwe inzichten en werkafspraken binnen teams, en in sommige gevallen tot aanpassingen in de verantwoording over deze processen.
Verslagen
Eindverslag
In het project werkten zes teams in drie ziekenhuizen aan hoe zij kunnen reflecteren op en leren van de zorg die zij leveren. Daarbij kozen teams zelf een manier om op een specifiek zorgproces te reflecteren. Ook gingen de teams in gesprek met het management in hun organisatie over welke vormen van verantwoording daarbij passen. Ze moeten zich nu vaak verantwoorden op basis van richtlijnen en indicatoren. Die bieden niet altijd ruimte voor gesitueerd handelen en maken een open gesprek over die processen soms lastig. De constatering dat het reflecteren op de dagelijkse praktijk door zorgverleners belangrijk is voor patiëntveiligheid, vergt daarom ook reflectie van management op bestaande verantwoordings- en organisatieprocessen. Tijdens het project hebben de zes teams ieder op een eigen manier gereflecteerd op hun zorgproces. Dit heeft geleid tot nieuwe inzichten en werkafspraken binnen teams, en in sommige gevallen tot aanpassingen in de verantwoording over deze processen.
Centraal in het denken over Safety II staat het bevorderen van veerkracht van zorgpraktijken. Hiervoor is het van belang om processen van feedback en reflectie binnen teams, ook wel 'horizontale verantwoording genoemd, te versterken. Deze processen kunnen worden beïnvloed door hiërarchische (verticale) verantwoording, vaak ontwikkeld vanuit een work-as-imagined-perspectief. In deze studie richten we ons op de rol van horizontale en verticale verantwoording in zorgteams en onderzoeken we hoe de relatie tussen hen van invloed is op de voorwaarden voor teams om veerkrachtig te zijn.
In de verkennende fase 1 hebben we een kwalitatief onderzoek gedaan bij zes zorgteams in drie ziekenhuizen in Nederland. Voor elk team is een specifiek klinisch proces geselecteerd op basis van het waargenomen verbeteringspotentieel van het team: instrumenttellingen op de operatiekamer, medicatieafstemming bij de verloskunde, parenterale medicatietoediening bij gastro-enterologie, pijnscores bij vaatchirurgie, decubitus bij neurologie en patiëntoverdrachten op het acuut kort verblijf. We hebben zorgverleners, managers en kwaliteitsadviseurs geïnterviewd over de klinische processen, hoe deze in de praktijk worden besproken en hoe teams er verantwoording over moeten afleggen. Daarnaast observeerden we de processen en hoe teams deze in de praktijk bespreken.
Samenvatting van de aanvraag
Centraal in het denken over Safety II staat het bevorderen van veerkracht van zorgpraktijken. Om dit te bereiken, is het van belang om processen van onderlinge feedback en reflectie binnen en tussen teams, ook wel 'horizontale verantwoording' genoemd, te versterken (Bal, van de Bovenkamp, & Wallenburg, 2019). In dit project werken we hieraan met 6 teams in 3 ziekenhuizen. We richten ons op zorgprocessen die de betreffende teams als belangrijk identificeren en waar een intrinsieke motivatie is om te verbeteren, zoals medicatieverificatie en het gebruik van vrijheidsbeperkende interventies. Vanuit de literatuur is bekend dat horizontale verantwoording wordt beperkt door hiërarchische (verticale) verantwoording aan hogere lagen binnen en buiten de organisatie (RV&S, 2019). Daarom werken we in het project gelijktijdig aan het stimuleren van andere vormen van verticale verantwoording. Centrale vraag is: hoe kunnen we zowel de horizontale als verticale verantwoording en de relatie tussen die twee zodanig versterken dat dit bijdraagt aan een verhoging van de veerkracht van teams en verbetering van kwaliteit en veiligheid van zorg? In het onderzoek maken we gebruik van etnografische methoden en actie-onderzoek. Samen met de teams selecteren we instrumenten (zoals mini-audits en videoreflexiviteit) die de onderlinge feedback en reflectie op het zorgproces faciliteren vanuit een idee van work-as-done. Met interviews en observaties onderzoeken we het gebruik van en de ervaring met deze instrumenten en de impact op reflectie en het leer- en verbeterproces binnen teams. Gelijktijdig brengen we de verticale verantwoording in beeld, stimuleren andere (narratieve) vormen hierin en onderzoeken ervaringen met deze processen. We gebruiken zowel kwalitatieve als kwantitatieve methoden om de effecten op de gekozen zorgprocessen te meten. Op verschillende momenten meten we de ervaren psychologische veiligheid van teamleden en (klinische) uitkomsten van de zorgprocessen. Deze uitkomstinformatie vormt input voor het gesprek met teams tijdens cyclische terugkoppeling om zo leren te bevorderen. Aanvullend op de analyse binnen teams, organiseren we een leernetwerk van de 6 teams waarin we gedurende het onderzoek meermaals bij elkaar komen om van elkaars ervaringen te leren en naast contextafhankelijke ook meer overstijgende lessen voor Safety II in de praktijk te identificeren.
Kenmerken
- Projectnummer:
-
10130022010004
- Looptijd: 100% Looptijd: 100 %
-
20212022
- Onderdeel van programma:
- Gerelateerde subsidieronde:
- Projectleider en penvoerder:
-
Drs. J.W. Weenink
- Verantwoordelijke organisatie:
-
Erasmus School of Health Policy & Management
