Fysio-/oefentherapie Aanpak Stroomlijning kwaliteitsstandaarden: Het FAST project
Projectomschrijving
Tot op heden worden richtlijnen voor fysio- en oefentherapie ontwikkeld op het niveau van aandoeningen. Dit is niet alleen tijdrovend en kostbaar, het sluit ook niet altijd aan bij de dagelijkse praktijk, omdat juist de gevolgen van een aandoening op het gebied van functioneren centraal staan.
Doel
Binnen het FAST-project worden 2 pilots uitgevoerd, waarbij aandoening overstijgende modules worden ontwikkeld:
- een generieke module Zelfmanagement en
- een domeinspecifieke module Oncologie
Een generieke module richt zich op een specifiek onderwerp dat van toepassing kan zijn op iedere patiënt. Een domeinspecifieke module richt zich op een groep van aandoeningen, waarvoor dezelfde aanbevelingen kunnen gelden. Op deze wijze kunnen richtlijnen toepasbaar worden voor een bredere doelgroep binnen fysio- en oefentherapie en zou het ontwikkelen van een uitgebreide richtlijn voor iedere losse aandoening nog maar in beperkte mate nodig zijn.
Terugblik webinar landelijk lectorenplatform Zelfmanagement
Op 16 november 2021 vond het webinar ‘Zelfmanagement en burgerparticipatie: hoe kun je als professional aansluiten bij de leefwereld van cliënten’ van het landelijk lectorenplatform Zelfmanagement plaats. Ton Satink ging in op het project 'Aanpak stroomlijning kwaliteitsstandaarden fysio-/oefentherapie' en richtlijnontwikkeling vanuit de fysiotherapie.
- Download zijn presentatie
- Kijk het webinar terug
- Bekijk het filmpje waarin diverse lectoren (waaronder Ton Satink) de meerwaarde van het lectorenplatform Zelfmanagement onderstrepen
Interview
Philip van der Wees (Radboudumc) en Mitchell van Doormaal (KNGF) vertellen over het belang, de ontwikkeling en implementatie van deze richtlijnen. ‘We hebben echt iets nieuws ontwikkeld, ook als je internationaal kijkt.’
Verslagen
Eindverslag
Richtlijnontwikkeling is een kostbaar en langdurig proces en de wijze waarop dit binnen de fysio- en oefentherapie gebeurt (op diagnose/aandoeningsniveau) sluit niet altijd aan op de dagelijks zorgpraktijk. Door middel van het FAST project werd de mogelijkheid onderzocht om aandoeningsoverstijgende richtlijnen te ontwikkelen die zich richten op gemeenschappelijke onderwerpen. Zo hoeven niet meer voor iedere aandoeningsspecifieke richtlijn alle onderwerpen uitgewerkt te worden.
Binnen dit project is een toevoeging op de bestaande richtlijnenmethodiek opgesteld en zijn als pilot de aandoeningsoverstijgende richtlijnen Zelfmanagement en Oncologie ontwikkeld. Uit de pilot bleek dat het ontwikkelen van aandoeningsoverstijgende richtlijnen haalbaar is, maar wel meer tijd kost dan het ontwikkelen van aandoeningsspecifieke richtlijnen. Echter kunnen richtlijnen zo wel voor een veel grotere groep patiënten ontwikkeld worden. Dit bespaart uiteindelijk tijd op de lange termijn, omdat hierdoor aandoeningsspecifieke richtlijnen korter kunnen worden.
Omdat het haalbaar bleek om relevante aandoeningsoverstijgende richtlijnen op te leveren, kunnen in de toekomst meer richtlijnen op deze wijze ontwikkeld worden. Door in aandoeningsspecifieke richtlijnen naar aandoeningsoverstijgende richtlijnen te verwijzen zal richtlijnontwikkeling binnen de fysio- en oefentherapie in de toekomst efficiënter verlopen.
Van september tot en met november 2020 heeft de eerste fase van het FAST project plaatsgevonden. In deze fase is met een groep experts op het gebied van richtlijnontwikkeling gekeken naar de huidige richtlijnenmethodiek en op welke wijze er aanpassingen plaats zouden moeten vinden om aandoeningsoverstijgende aanbevelingen op te stellen.
Daarnaast hebben voor zowel de richtlijn Zelfmanagement en de richtlijn Oncologie knelpuntanalyses plaatsgevonden. Dit wil zeggen dat fysio- en oefentherapeuten, patiënten en andere betrokken stakeholders middels invitational conferences en focusgroepen input hebben kunnen geven op onderwerpen die relevant zijn om binnen de twee richtlijnen aan de orde te laten komen. Deze knelpunten zijn vervolgens samen met de werk- en klankbordgroepen omgezet naar uitgangsvragen die gedurende de looptijd van het FAST traject beantwoord zullen worden.
In de komende maanden zullen de vastgestelde uitgangsvragen beantwoord worden, door literatuuronderzoek uit te voeren en samen met de werk- en klankbordgroepen overige overwegingen in kaart te brengen. Dit leidt vervolgens tot een concept richtlijn Zelfmanagement en een concept richtlijn Oncologie, welke door therapeuten in de praktijk uitgetest zullen worden. Gedurende het hele proces evalueren we of de methode om aandoeningsoverstijgende richtlijnen te ontwikkelen haalbaar is èn of de aanbevelingen in de richtlijn toepasbaar zijn voor de praktijk.
Samenvatting van de aanvraag
Ontwikkeling van richtlijnen is een kostbaar en langdurig proces en de wijze waarop dit tot op heden voor de fysio- en oefentherapie gebeurt (te weten op diagnose/aandoeningsniveau) sluit niet altijd aan op de dagelijks zorgpraktijk. Vanuit het systeemadvies fysio- en oefentherapie is onderzoek gedaan naar mogelijkheden om op een efficiëntere wijze aandoening overstijgende richtlijnen voor de fysio- en oefentherapie te ontwikkelen. Hiervoor is in 2018 door VUMC en Ecorys een plan van aanpak opgesteld voor de ontwikkeling van aandoening overstijgende (generieke en domeinspecifieke) modules, waardoor thema’s met gemeenschappelijke elementen niet meer voor iedere aandoening specifieke richtlijn afzonderlijk uitgewerkt hoeven te worden. In generieke modules worden aspecten van zorg beschreven die voor alle patiënten die bij een hulpverlener komen van toepassing kunnen zijn, zoals zelfmanagement. In domeinspecifieke modules worden aspecten van zorg beschreven die van toepassing kunnen zijn voor alle patiënten met aandoeningen die nauw aan elkaar verwant zijn, bijvoorbeeld binnen de oncologie. Op basis van het advies in het plan van aanpak wordt onderhavig project uitgevoerd: Fysio-/oefentherapie Aanpak Stroomlijning kwaliteitsstandaarden (FAST-project). Binnen het FAST-project wordt een addendum voor de bestaande KNGF-Richtlijnenmethodiek opgesteld. Middels dit addendum worden een generieke en een domeinspecifieke module ontwikkeld en opgeleverd. Zowel tijdens als na afronding van de ontwikkeltrajecten vindt een procesevaluatie plaats. Het FAST-project bestaat daarmee uit 3 deelprojecten: • Deelproject 1. Ontwikkeling addendum op KNGF-Richtlijnenmethodiek voor de ontwikkeling van generieke/domeinspecifieke modules en procesevaluatie • Deelproject 2. Een proof-of-concept van een generieke module met als onderwerp Zelfmanagement • Deelproject 3. Een proof-of-concept van een domeinspecifieke module met als onderwerp Oncologie Indien het plan van aanpak haalbaar blijkt en dit relevante modules oplevert voor het werkveld, wordt het ontwikkelde addendum verwerkt in de KNGF-richtlijnenmethodiek. Daarmee kunnen in de toekomst (ook door andere paramedische beroepsgroepen) meer generieke en domeinspecifieke modules ontwikkeld worden. Door in aandoening specifieke richtlijnen naar deze generieke en domeinspecifieke modules te verwijzen en niet meermaals overeenkomstige uitgangsvragen te beantwoorden zoals tot nog toe gebruikelijk is, zal richtlijnontwikkeling binnen de fysio- en oefentherapie door deze aanpak veel efficiënter kunnen verlopen.