Mobiele menu

Als niet alles is wat het lijkt: Praten met patiënten en naasten over zingeving en betekenisgeving

Projectomschrijving

Met de introductie van de richtlijn Spirituele zorg is multidisciplinaire aandacht voor levensvragen en spirituele/existentiële zorgbehoeften nog niet systematisch ingebed in het reguliere zorgaanbod. Op veel plaatsen ontbreekt in het zorgproces systematische aandacht voor betekenisgeving, zingeving, levensvragen, existentiële thema’s van de patiënt en diens naaste(n). Het Consortium Ligare wil een impuls geven aan het inbedden van de spirituele zorg in de reguliere zorgverlening. 

Doel

Het doel is kwaliteitsverbetering spirituele zorg inbedden in de reguliere zorgverlening. Dit realiseren we door: 

  • Het inrichten van een digitale leerwerkplaats waarmee we multidisciplinaire spirituele zorg implementeren in het zorgproces, professionals scholen en effectonderzoek doen.
  • Patiënten en naasten tijdens de palliatieve fase meer aandacht voor de zingeving en betekenisgeving gaan ervaren.
  • Zorgprofessionals minder handelingsverlegenheid met betrekking tot zin- en betekenisgeving ondervinden in hun omgang met patiënten en naasten.

Aanpak/werkwijze

We maakten een scholing aan de hand van een digitale leerwerkplaats die we speciaal voor dit project ontwikkelden. In elk van de 25 deelnemende zorgorganisaties trok een implementatieduo de implementatie van spirituele zorg en verzorgde die de scholing binnen de eigen organisatie.  De effecten van de implementatie bij zorgverleners hebben we gemeten. Verder onderzochten we ervaringen en wensen op het vlak van spirituele zorg bij patiënten en naasten.

Samenwerkingspartners

We werkten samen met het Expertisecentrum Palliatieve Zorg Noordoost, Hogeschool Viaa, Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) en Universiteit Utrecht. 

Resultaten

Zorgprofessionals ervaarden de leerwerkplaats als een waardevolle ondersteuning en zij geven aan zich competenter te voelen in het verlenen van spirituele zorg na deelname. Zorgprofessionals kunnen beter niet direct naar spiritualiteit van patiënten vragen, maar naar levenservaringen, relaties en wat belangrijk is voor mensen. 

'Inmiddels is de digitale leerwerkplaats voor iedereen toegankelijk,' aldus projectleider An Reyners. Diverse zorgorganisaties tonen veel belangstelling om hiermee aan de slag te gaan.

> Lees het interview

ZonMw en zingeving in de palliatieve zorg

Dit project financieren we vanuit ons programma Palliantie. Met het programma zetten we ons in voor een goede kwaliteit van leven voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn en hun naasten. Het tijdig herkennen en bespreekbaar maken van wensen en behoeften rondom het levenseinde, als ook zingevings- of levensvragen, helpt om passende zorg aan hen te verlenen. Lees meer op ons thema zingeving in de palliatieve fase.

Producten

Titel: 'Als niet alles is wat het lijkt' - spirituele behoeften van patiënten in de laatste levensfase; de rol van de zorgverlener
Auteur: J. van Til / B. Koekoek (UT Twente)
Titel: 'Als niet alles is wat het lijkt'? Meting bij zorgverleners? van organisaties
Auteur: C. Roorda (Viaa)
Titel: Spirituele behoeften van patiënten in de palliatieve fase; de rol van de zorgverlener
Auteur: J. van Til (UT Twente)
Titel: Als niet alles is wat het lijkt. Spirituele behoefte van mensen in de palliatieve fase; de rol van de zorgverlener
Auteur: J. van Til (UT Twente)
Titel: Ervaren kwaliteit van zorg en leven bij mensen met gevorderde kanker en hun naasten (eQuiPe)
Auteur: N. Raijmakers
Titel: Ontwikkelingen geestelijke verzorging in de thuissituatie
Auteur: B. van Aalst
Titel: Onderwijs in de spirituele zorg: enkele kaders
Auteur: J. van de Geer
Titel: Blended learning
Auteur: F. Pol en A. Pullen (Viaa)
Titel: Digitale leerwerkplaats Zingeving
Auteur: F. Pol (Viaa)
Titel: Voorlopige resultaten enquête zorgverleners
Auteur: C. Roorda
Titel: Algemene uitkomsten project en uitkomsten onderzoek nabestaanden
Auteur: J. Admiraal
Titel: ‘Als niet alles is wat het lijkt…’ - Stand van zaken
Auteur: J. Admiraal (projectmanager consortium Ligare)
Titel: Spoorboekje 'Als niet alles is wat het lijkt'
Auteur: Projectgroep
Link: https://palliaweb.nl/getmedia/e2a8612e-2338-470b-b864-21fe9036ad35/Spoorboekje-Praten-over-zingeving.pdf
Titel: Zingeving in de laatste levensfase
Auteur: J. van Til en B. Koekoek
Link: https://vimeo.com/332271307/2c3d4b622b
Titel: De dataverzameling (metadata) is vermeld in DataverseNl (www.dataverse.nl) De PI van deze repository is een Handle.
Auteur: Admiraal, Jolien
Titel: Zingeving in de palliatieve zorg - Digitale leerwerkplaats Zingeving
Auteur: Foekje Pol-Roorda, Anneke Pullen
Link: https://prd04177pznlst01.blob.core.windows.net/files/zingeving-in-de-palliatieve-zorg/scormcontent/index.html#/

Verslagen


Eindverslag

Aandacht voor zingeving en betekenisgeving in de palliatieve zorg -de spirituele dimensie- heeft een duidelijke plaats in het Nationaal Programma Palliatieve Zorg. Het consortium Ligare onderschrijft dit en wil mede door middel van dit project deze dimensie in het zorgproces borgen. Uitgangspunt hierbij is de herziene richtlijn Spirituele zorg. Hoewel patiënten en naasten aangeven behoefte te hebben aan aandacht voor zingeving en betekenisgeving, en aandacht ervoor te waarderen, is de spirituele dimensie nog onvoldoende ingebed in de dagelijkse zorg. Dit komt onder meer doordat zorgverleners onzeker zijn over de beste manier om hieraan invulling te geven. Ligare heeft onlangs een project afgerond ter stimulering van de markering van de palliatieve fase en proactieve zorgplanning. Spiritualiteit is hier een onderdeel van. Met dit project wil het consortium door middel van een kwaliteitsverbetering spirituele zorg inbedden in de reguliere zorgverlening. Om dit te realiseren is er een digitale leerwerkplaats ingericht waarmee multidisciplinaire spirituele zorg geïmplementeerd kan worden in het zorgproces, professionals geschoold kunnen worden en het effect van deze activiteiten onderzocht worden. In 30 organisaties binnen het consortium wordt met behulp van deze digitale leerwerkplaats en een implementatieduo uit de eigen organisatie zorg voor zingeving en betekenisgeving geïmplementeerd en geborgd. Het effect van de implementatie wordt gemeten bij zowel patiënten en naasten als bij zorgprofessionals. Bij patiënten en naasten zal hiervoor gebruik gemaakt worden van semigestructureerde interviews, de proactieve zorgplannen en de CQ index. Bij zorgprofessionals wordt de digitale Spiritual Care Competence Scale gebruikt. Dit project zal resulteren in een digitale leerwerkplaats en implementatiecoaches die beschikbaar zijn om de spirituele dimensie in Nederland te implementeren. Dit project is een samenwerking van de praktijk (30 organisaties), onderzoek (Universiteit Twente, hogeschool Viaa en EPZ) en onderwijs (vijf hogescholen en Universitair Medisch Centrum Groningen). IKNL is implementatiepartner en zal beheerder van de digitale leerwerkplaats worden na afronding van het project.

Samenvatting van de aanvraag

Aandacht voor zingeving en betekenisgeving in de palliatieve zorg -de spirituele dimensie- heeft een duidelijke plaats in het Nationaal Programma Palliatieve Zorg. Het consortium Ligare onderschrijft dit en wil mede door middel van dit voorgestelde project deze dimensie in het zorgproces borgen. Uitgangspunt hierbij is de herziene richtlijn Spirituele zorg. Hoewel patiënten en naasten aangeven behoefte te hebben aan aandacht voor zingeving en betekenisgeving, en aandacht ervoor te waarderen, is de spirituele dimensie nog onvoldoende ingebed in de dagelijkse zorg. Dit komt onder meer doordat zorgverleners onzeker zijn over de beste manier om hieraan invulling te geven. Ligare startte onlangs een project ter stimulering van de markering van de palliatieve fase en proactieve zorgplanning. Spiritualiteit is hier een onderdeel van. Met dit projectvoorstel wil het consortium door middel van een kwaliteitsverbetering spirituele zorg inbedden in de reguliere zorgverlening. Om dit te realiseren zal er tijdens dit project een digitale leerwerkplaats worden ingericht waarmee multidisciplinaire spirituele zorg geïmplementeerd kan worden in het zorgproces, professionals geschoold kunnen worden en het effect van deze activiteiten onderzocht worden. In 30 organisaties binnen het consortium zal met behulp van van deze digitale leerwerkplaats en een implementatieduo uit de eigen organisatie zorg voor zingeving en betekenisgeving geïmplementeerd en geborgd worden. Het effect van de implementatie zal gemeten worden bij zowel patiënten en naasten als bij zorgprofessionals. Bij patiënten en naasten zal hiervoor gebruik gemaakt worden van semigestructureerde interviews, de proactieve zorgplannen en de CQ index. Bij zorgprofessionals wordt de digitale Spiritual Care Competence Scale gebruikt. Dit project zal resulteren in een digitale leerwerkplaats en implementatiecoaches die beschikbaar zijn om de spirituele dimensie in Nederland te implementeren. Dit project is een samenwerking van de praktijk (30 organisaties), onderzoek (Universiteit Twente, hogeschool Viaa en EPZ) en onderwijs (vijf hogescholen en Universitair Medisch Centrum Groningen). IKNL is implementatiepartner en zal beheerder van de digitale leerwerkplaats worden na afronding van het project.

Kenmerken

Projectnummer:
844001304
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2017
2021
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. A.K.L. Reyners
Verantwoordelijke organisatie:
Universitair Medisch Centrum Groningen