Mobiele menu

Autonomie in samenspraak: Een actie(f) interprofessioneel leertraject gericht op het ondersteunen van autonomie van cliënten in de verpleeghuiszorg

Projectomschrijving

Van professionals wordt verwacht dat zij adequaat omgaan met de uitdagingen in de verpleeghuissector en voortdurend werken aan kwaliteitsverbetering. Dit project faciliteerde een participatief onderzoeksproces binnen 3 zorginnovatiecentra (ZIC): afdelingen waar professionals samenwerken met studenten en leren, onderzoek en innovatie centraal staan.

Doel

Het project had als primaire doel het ondersteunen van de autonomie van cliënten.

Leermethodieken spiegelgesprekken, shadowing en verhalenworkshop

Het stimuleren van interprofessioneel samenwerken en leren is een intermediair doel. In het eerste en tweede jaar van het project zijn prototypen ontwikkeld van de leermethodieken spiegelgesprekken, shadowing en verhalenworkshop. Dit met als doel om inzicht te vergroten in de huidige situatie rondom de autonomie van cliënten. De methodieken zijn uitgeprobeerd binnen de ZIC’s en een aantal reguliere afdelingen. Opgehaalde informatie, verzameld via leermethodieken, werd binnen ieder ZIC door de onderzoekende professionals (in opleiding) besproken met het interprofessioneel team en waar mogelijk cliënten. Hierbij zijn op creatieve wijzen inzichten en ervaringen gedeeld, op basis waarvan betrokkenen bepaald hebben wat zij willen verbeteren als het gaat om de autonomie van cliënten. Verbeteracties zijn vormgegeven en geïmplementeerd.

Resultaten

  • Meer regie
    Uit evaluaties met cliënten blijkt dat zij meer regie krijgen in de zorg (bijvoorbeeld in ochtendzorg en avondzorg) waarbij er beter geluisterd wordt naar hun wensen en gevoelens. Focusgroepen zijn gehouden om te evalueren of en hoe leermethodieken bijdragen aan het interprofessioneel leren en de autonomie van cliënten. Hieruit blijkt dat een open houding van de professional wenselijk is bij ieder cliëntencontact en dat dit de autonomie van de cliënt bevordert. Professionals binnen de ZIC’s doen dit middels meer open vragen en het laten vallen van stiltes.

  • Ontwikkeling tools en andere hulpmiddelen
    Op basis van de ervaringen in de praktijk zijn de leermethodieken aangepast. Ook zijn er actieve en snelle reflectiewerkvormen ontwikkeld; de zogenaamde tools. Daarnaast heeft het project diverse andere hulpmiddelen ontwikkeld, om het leren te bevorderen; zoals animatiefilmpjes over de leermethodieken , een e-learning, 2 portretten over autonomie, bingokaarten en praatkaarten. Alle tools zijn digitaal vormgegeven en online beschikbaar.

Interview

In ieder zorgcontact kun je kleine dingen veranderen, die voor cliënten heel groot zijn. Marja Legius, Myrtle Hakkens en Engeline van Gorp vertellen over het effect van de leermethodieken.

> Lees het interview

Afbeelding
Marja Legius, Engeline van Gorp en Myrtle Hakkens

Verslagen


Eindverslag

Het project autonomie in samenspraak faciliteerde een participatief onderzoeksproces binnen 3 zorginnovatiecentra (ZIC): afdelingen waar professionals samenwerken met studenten en leren, onderzoek en innovatie centraal staan. Het project had als primaire doel het ondersteunen van de autonomie van cliënten. Het stimuleren van interprofessioneel samenwerken en leren is een intermediair doel.
In het eerste en tweede jaar van het project zijn prototypen ontwikkeld van de leermethodieken spiegelgesprekken, shadowing en verhalenworkshop. Dit met als doel om inzicht te vergroten in de huidige situatie rondom de autonomie van cliënten. De methodieken zijn uitgeprobeerd binnen de ZIC’s en een aantal reguliere afdelingen.
Opgehaalde informatie verzameld via leermethodieken werden binnen ieder ZIC door de onderzoekende professionals (in opleiding) besproken met het interprofessioneel team en waar mogelijk cliënten. Hierbij zijn op creatieve wijzen inzichten en ervaringen gedeeld, op basis waarvan betrokkenen bepaald hebben wat zij willen verbeteren als het gaat om de autonomie van cliënten. Verbeteracties zijn vormgegeven en geïmplementeerd. Uit evaluaties met cliënten blijkt dat zij meer regie krijgen in de zorg (bijvoorbeeld in ochtendzorg en avondzorg) waarbij er beter geluisterd wordt naar hun wensen en gevoelens.
Focusgroepen zijn gehouden om te evalueren of en hoe leermethodieken bijdragen aan het interprofessioneel leren en de autonomie van cliënten. Hieruit blijkt dat een open houding van de professional wenselijk is bij ieder cliëntencontact en dat dit de autonomie van de cliënt bevordert. Professionals binnen de ZIC’s doen dit middels meer open vragen en het laten vallen van stiltes. Op basis van de ervaringen in de praktijk zijn de leermethodieken aangepast. Ook zijn er actieve en snelle reflectiewerkvormen ontwikkeld; de zogenaamde tools. Daarnaast heeft het project diverse andere hulpmiddelen ontwikkeld, om het leren te bevorderen; zoals animatiefilmpjes over de leermethodieken , een e-learning, 2 portretten over autonomie, bingokaarten en praatkaarten. Alle tools zijn digitaal vormgegeven en online beschikbaar.

Het project autonomie in samenspraak faciliteert een participatief onderzoeksproces binnen 3 zorginnovatiecentra (ZIC): afdelingen waar professionals samenwerken met studenten en leren, onderzoek en innovatie centraal staan. Het project heeft als primaire doel het ondersteunen van de autonomie van cliënten. Het stimuleren van interprofessioneel samenwerken en leren is een intermediair doel.

In het eerste en tweede jaar van het project zijn prototypen ontwikkeld van de leermethodieken spiegelgesprekken, shadowing en verhalenworkshop. Dit met als doel om inzicht te vergroten in de huidige situatie rondom de autonomie van cliënten. De methodieken zijn uitgeprobeerd binnen de ZIC’s en worden nu ook ingezet op reguliere afdelingen binnen de organisaties.

Opgehaalde informatie verzameld via leermethodieken werden binnen ieder ZIC door de onderzoekende professionals (in opleiding) besproken met het interprofessioneel team en waar mogelijk cliënten. Hierbij zijn op creatieve wijzen inzichten en ervaringen gedeeld, op basis waarvan betrokkenen bepaald hebben wat zij willen verbeteren als het gaat om de autonomie van cliënten. Verbeteracties zijn vormgegeven en geïmplementeerd.

Focusgroepen zijn gehouden om te evalueren of en hoe leermethodieken bijdragen aan het interprofessioneel leren en de autonomie van cliënten. Hieruit blijkt dat een open houding van de professional wenselijk is bij ieder cliëntencontact en dat dit de autonomie van de cliënt bevordert. Professionals binnen de ZIC’s doen dit middels meer openvragen en het laten vallen van stiltes. Op basis van de ervaringen in de praktijk zijn de leermethodieken aangepast. Ook zijn er actieve en snelle reflectiewerkvormen ontwikkeld; de zogenaamde toolbox. Dit om het interprofessioneel leren verder te bevorderen. De tools zijn het afgelopen jaar uitgeprobeerd en worden momenteel digitaal vormgegeven waarna ze online beschikbaar worden gesteld.

Samenvatting van de aanvraag

Om adequaat om te gaan met de uitdagingen in de verpleeghuissector, cliënten te ondersteunen in hun autonomie en voortdurend te werken aan kwaliteitsverbetering, zijn nieuwe gedeelde waarden, vaardigheden en methodieken nodig. Participatief actieonderzoek ondersteunt professionals hierin en draagt gelijktijdig bij aan het verbeteren van de zorgpraktijk. Dit project behelst een dergelijk veranderingsproces binnen drie zorginnovatiecentra (ZIC); afdelingen waar professionals samenwerken met een grotere groep studenten en waarbij leren, opleiden, onderzoeken en innoveren geïntegreerd worden. Een lecturer practitioner (LP), -een professional werkzaam binnen het ZIC en de hogeschool-, faciliteert het leren, onderzoek en ontwikkeling binnen het ZIC. Binnen ieder ZIC wordt een afzonderlijk participatief actieonderzoek opgezet met als primaire doel het ondersteunen van de autonomie van cliënten. Het stimuleren van interprofessioneel samenwerken en leren is daarbij een intermediair doel, gericht op de ondersteuning van autonomie. Professionals en studenten uit diverse disciplines en (een vertegenwoordiging van) cliënten worden actief betrokken als participant of co-onderzoeker in een cyclisch proces van actie en reflectie. Zij hebben invloed op de inhoud en het proces van onderzoek, waardoor het onderzoek en acties daarbinnen toegespitst worden op de lokale context. Aansluitend bij de expertise en taakvolwassenheid van betrokkenen, faciliteert de LP betrokkenen in dit gezamenlijke onderzoeksproces. Iedere LP wordt ondersteund door een senior(actie)onderzoeker. De drie LP en drie senior onderzoekers vormen samen een community of practice (CoP) voor kennisdeling over het onderzoeksproces en de eigen professionalisering. Binnen het actieonderzoek wordt de autonomie van cliënten onderzocht waarbij acties worden ingezet om dit te vergroten en de impact hiervan bij cliënten te evalueren. De leermethodieken die hierbij worden ontwikkeld en uitgeprobeerd zijn a) shadowing; b) verhalenworkshop; en c) spiegelgesprek. Tevens wordt een toolbox met creatieve reflectievormen ontwikkeld om werken en interprofessioneel leren te integreren en te stimuleren. De methodieken en toolbox worden in eerste instantie binnen een ZIC onderzocht op hun betekenis voor de belanghebbenden (cliënten, studenten en professionals) aangaande het interprofessioneel leren en het ondersteunen van autonomie, waarbij in een later stadium eveneens enkele reguliere verpleegafdelingen zullen aansluiten om de werkzaamheid van de methodieken na te gaan. In het onderzoek naar de werkzaamheid van leermethodieken en toolbox, wordt een mixed methods methodologie gebruikt waarbij data verzameld worden omtrent autonomie en interprofessioneel leren, door middel van halfjaarlijkse heterogene focusgroepen, reflectieve dialogen en het gebruik van kwantitatieve meetinstrumenten. Op deze manier wordt antwoord gezocht op de vraag of en hoe de leermethodieken, de toolbox en ondersteunende structuren bijdragen aan het interprofessioneel leren en daarmee aan het vergroten van de autonomie van cliënten. Naast het ondersteunen van autonomie en het bevorderen van leren en verbeteren binnen de ZIC en meer algemeen de verpleeghuiscontext, beoogt het project op de derde plaats de integratie van deze inzichten in het hoger en middelbaar beroepsonderwijs. Het betreft dan het opnemen van werkzaam gebleken leermethodieken in het onderwijs en het ontwikkelen van verhalen over ervaren autonomie voor onderwijsdoeleinden. Hiertoe wordt in het project samengewerkt met docenten van mbo- en hbo-opleidingen. Kennisdeling en disseminatie vindt plaats via de betrokkenen van samenwerkende organisaties, netwerkbijeenkomsten en verspreiding via artikelen in vakbladen, presentaties en het delen van nieuwsberichten en resultaten via reguliere communicatiekanalen en openbare websites van betrokken organisaties.

Kenmerken

Projectnummer:
516012514
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2019
2022
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Drs. M. Snoeren
Verantwoordelijke organisatie:
Fontys Hogescholen
Afbeelding

Leren en verbeteren

Nieuwe kennis en innovaties onderdeel maken van de dagelijkse praktijk kan alleen als zorgprofessionals en zorgorganisaties duurzaam en systematisch leren en verbeteren. Daarom financieren we 13 projecten waarin projectteams werken aan methodiekontwikkeling en onderzoek. Dit project is daar één van. Bekijk de andere projecten.