Vervolgonderzoek veiligheid, kwaliteit en ethiek van Preimplantatie Genetische Diagnostiek (PGD)

Sedert 20 jaar is Preimplantatie Genetische Diagnostiek, PGD, voor paren met een hoog risico op een kind met een ernstige erfelijke aandoening, een aanvaardbare optie om een gezond kind te krijgen. Per jaar worden in Nederland ruim 500 PGD behandelingen uitgevoerd, waaruit ongeveer 100 zwangerschappen ontstaan. Bij PGD worden 1 of 2 cellen afgenomen van het 3 dagen oude 8-cellige embryo. Recent is begonnen met de trophectoderm (TE) biopsie op dag 5 of 6 na de bevruchting. Na een TE- biopsie worden alle embryo's ingevroren (middels vitrificatie = snel vriezen, voorheen langzaam vriezen), en later ontdooid voor plaatsing in de baarmoeder. Ook worden er nieuwe genetische (analyse)technieken geïntroduceerd, zoals de arraydiagnostiek en next generation sequencing (NGS). Middels NGS kunnen meerdere aandoeningen (tegelijk) worden onderzocht, zonder lange voorbereidingstijd. Bovengenoemde veranderingen in biopsiemethoden, invriesmethoden en analysetechnieken leiden tot persisterende vragen over de veiligheid van PGD. Bovendien is er nog steeds weinig bekend over de lange termijn gevolgen van PGD. Daarnaast roepen de nieuwe analysetechnieken ethische vragen op. Het is van groot belang nieuwe technieken in de geassisteerde voortplantingsgeneeskunde tijdig te evalueren. Dit belang wordt ook door de overheid erkend (Pallas, 2015). Empirische studie Bij onderzoek van PGD-kinderen die geboren werden na de dag 3 biopsie, wat in de afgelopen 3 jaar werd uitgevoerd in Nederland, werden niet meer aangeboren afwijkingen na de geboorte gezien. Ook werd er onderzoek gedaan naar de groei, fysieke en neuropsychologische ontwikkeling van 5-jarige PGD-kinderen. Deze werden vergeleken met 2 controlegroepen: na IVF (zonder PGD) geboren kinderen en kinderen ontstaan na natuurlijk conceptie (NC) uit gezinnen met een genetische aandoening. De data worden nu geanalyseerd. Gegevens van het Universitair Ziekenhuis Brussel laten bij PGD-kinderen niet meer aangeboren afwijkingen zien en geen afwijkingen in groei en ontwikkeling in de eerste twee jaren (Desmyttere et al , 2009; Liebaers et al., 2010). Uit grote studies van kinderen geboren na IVF is een associatie gebleken tussen bloeddruk, glucose metabolisme, lichaamssamenstelling en endotheliale en vasculaire dysfunctie, welke mogelijk leiden tot een verhoogd cardiovasculair risico op oudere leeftijd (Ceelen et al., 2009; Scherrer et al., 2015). Dit is bij PGD-kinderen nog nooit onderzocht. Om een antwoord te krijgen op de vraag of er voor PGD-kinderen een verhoogd risico's is op de lange termijn is een langdurig vervolgonderzoek aangewezen. Voor een betrouwbare en adequate klinische toepassing van PGD is dus naast korte termijn onderzoek ook onderzoek naar de lange termijn effecten van PGD essentieel. Wij beogen (1) het cohort 5-jarigen uit te breiden, (2) een deel van hen weer op 8-jarige leeftijd te onderzoeken, (3) na te gaan of er aanwijzingen zijn voor een toekomstig verhoogd cardiovasculair risico. Ad 1. Door het huidige cohort van 5-jarige PGD-kinderen en de 2 controlegroepen uit te breiden (van 50 naar 100 kinderen, per groep) kunnen we vragen over de gezondheid en de neuropsychologische ontwikkeling beter beantwoorden. Uit een powerberekening (outcome IQ) blijkt dat, om een verschil van 5% aan te tonen (a = 5%) bij inclusie van 100 kinderen per groep de power 94% is. Ad 2/3. De kinderen die eerder op de leeftijd van 5 jaar in 2014/2015 zijn onderzocht, worden in 2017/2018 8 jaar. Deze groep bestaat uit 107 kinderen (39 PGD kinderen, 38 ICSI kinderen en 30 NC kinderen; aantallen tot september 2018 = einde looptijd studie). Bij de 8-jarigen worden groei, gezondheid en neuropsychologische ontwikkeling (weer) geëvalueerd, evenals de sociaal-emotionele ontwikkeling en het metabool en cardiovasculair (risico)profiel. Ethische studie Het voorgenomen ethische deelproject betreft de morele aspecten van en vragen rond nieuwe genetische technieken in het kader van embryoselectie en thematiseert drie onderscheiden vragen: 1. Hoe moet worden omgegaan met zogenoemde 'bijvangst' (vaak aangeduid als 'incidental' of 'unsolicited' findings) door nieuwe technologie in het kader van PGD, in het bijzonder arrays? 2. In hoeverre is preimplantatie genetische screening (PGS), meer in het bijzonder PGS op basis van next generation sequencing (NGS), aanvaardbaar, al dan niet in het kader van een geïndiceerde PGD en welke criteria zouden daarbij moeten gelden? 3. Welke consequenties hebben al dan niet veranderende morele kaders voor de geldende juridische kaders? De studie omvat behalve literatuuronderzoek interviews met relevante experts en zal worden uitgevoerd met behulp van het zogenoemde 'wide reflective equilibrium' (WRE), een veel gebruikte methode voor toegepast ethisch onderzoek. Dit deelproject zal parallel plaatsvinden aan het reeds lopende (tot eind 2017 verlengde) project rond de ethiek van PGD.