Mobiele menu

Make-believe Matters. The Moral Role Things Play in Dementia Care

Projectomschrijving

Samenvatting na afronding

In het kader van nieuwe zorgconcepten, zoals belevingsgerichte zorg en omgevingszorg, doet de dementiezorg toenemend een beroep op innovatieve oplossingen en kunstmatige omgevingen om mensen met dementie, wiens cognitieve vermogens zijn aangetast, op zintuiglijk en emotioneel vlak te ondersteunen. Veel van die praktische aanpassingen hebben aspecten van doen-alsof (bijvoorbeeld sociale robots, therapiepoppen, virtual-reality, belevingshoeken).
Mensen met dementie zijn extra kwetsbaar voor vertrouwensverlies. In nauwe samenwerking met de praktijk onderzocht dit project daarom de vraag wanneer het gebruik van deze toepassingen met aspecten van doen-alsof mensen met dementie ondersteunt in hun persoon-zijn. En wanneer het eerder manipulerend of bedrieglijk werkt.

Resultaat

Het project ontwikkelde een driedelige systematiek: doen-geloven, doen-voelen en doen-spelen. Ook ontwierp het project handreikingen en workshopmateriaal voor verzorgenden en ontwerpers om deze ethische vragen per situatie af te wegen.
 

Samenvatting bij start

Instellingen voor mensen met dementie verwachten veel van nieuwe dingen en technologie om de zorg te verbeteren. Nostalgische deurposters en andere vormen van dementievriendelijk ontwerp kunnen mensen met dementie helpen om zich thuis te voelen. Sociale robots kunnen hen gezelschap houden. Games en Virtual-Reality-installaties kunnen hen prettige ervaringen bieden, terwijl elektronische deuren en namaakbushaltes helpen om dwalen te voorkomen.
Maar veel van deze oplossingen hebben een aspect van doen-alsof. Hoe veranderen zij de zorg? Mensen met dementie zijn extra kwetsbaar voor het verlies van vertrouwen in hun sociale en materiële omgeving. Op basis van veldwerk in de zorgpraktijk onderzoekt dit project de ethische vraag wanneer het gebruik van dingen die doen-alsof manipulerend en bedrieglijk werkt. En wanneer ondersteunt het mensen met dementie juist? Het project ontwerpt een onderwijsmodule die zorgverleners en designers helpt om de vraag per situatie te beantwoorden.
 

Meer informatie

Producten

Titel: Make-Believe Matters.
Auteur: Hendriks, Ruud & Kamphof, Ike
Titel: Doen-alsof met dingen in de persoonsgerichte zorg voor mensen met dementie
Auteur: Hendriks, Ruud & Kamphof, Ike
Titel: Truth on Stage.
Auteur: Hendriks, R. & Kamphof, I.
Titel: MAKE-BELIEVE MATTERS Doing ethics of technology in person-centred dementia care
Auteur: Ike Kamphof & Ruud Hendriks
Titel: Make-Believe Matters. Doing ethics of technology in person-centred dementia care.
Auteur: Ike Kamphof en Ruud Hendriks
Titel: Make-believe, Make-experience, Make-act. An ethical framework for the use and design of technologies of make-believe in dementia care.
Auteur: Kamphof, Ike & Hendriks, Ruud
Link: http://www.alzheimer-europe.org/Conferences/Berlin-2017
Titel: Make-Believe Matters. The Moral Role Things Play in Dementia Care.
Auteur: Hendriks, R. & Kamphof, I. & Swierstra, T.
Titel: Make-believe, Make-feel, Make-act. Truth and Deception in the Design for Dementia Care
Auteur: Hendriks, Ruud & Kamphof, Ike
Link: http://www.dementialab.com/The-Role-of-Design-2017/
Titel: Make-Believe, Make-Experience, Make-Act.
Auteur: Hendriks, Ruud & Kamphof, Ike
Link: http://dementiaevents1.blogspot.nl/
Titel: Home-making and Truthfulness in Dementia Care.
Auteur: Ruud Hendriks en Ike Kamphof
Titel: Doen-alsof met dingen in de persoonsgerichte zorg voor mensen met dementie.
Auteur: Hendriks, Ruud & Kamphof, Ike
Titel: Make-Believe Matters.
Auteur: Hendriks, Ruud & Kamphof, Ike
Titel: Doen-alsof met dingen in de persoonsgerichte zorg voor mensen met dementie.
Auteur: Hendriks, Ruud & Kamphof, Ike
Titel: Make-Believe Matters. The Moral Role of Experience Machines in Dementia Care.
Auteur: Hendrik, R & Kamphof, I
Titel: Make-Believe Matters. De morele rol van dingen in de persoonsgerichte zorg voor mensen met dementie.
Auteur: Hendriks, Ruud & Kamphof, Ike
Titel: Make-Believe Matters. Doing Ethics of Technology for Person-centred Dementia Care.
Auteur: Ike Kamphof en Ruud Hendriks
Titel: Make-believe, Make-feel, Make-play. Truth and deception in the design for person-centred dementia care.
Auteur: Hendriks, Ruud & Kamphof, Ike
Titel: Make-Believe Matters. De morele rol van dingen in de dementiezorg
Auteur: Ruud Hendriks & Ike Kamphof
Titel: Make-Believe Matters. Moral Mediation and the Role of Material Innovations in Dementia Care.
Auteur: Kamphof, Ike
Titel: Ethics, Technologies and Dementia Care. How to support personhood?
Auteur: Kamphof, Ike & Hendriks, Ruud
Titel: Make-believe Matters. The Moral Role Things Play in Dementia Care.
Auteur: Hendriks, Ruud & Kamphof, Ike & Swierstra, Tsjalling
Titel: Make-Believe Matters.
Auteur: Hendriks, Ruud & Kamphof, Ike
Titel: Doen-alsof met behulp van dingen. Waarheid en misleiden in de persoonsgerichte zorg.
Auteur: Ike Kamphof en Ruud Hendriks
Titel: Make-Believe Matters. Between ethical questions and self-evident assumptions/In Sachen Illusionen. Zwischen Ethischen Fragestellungen und Selbstverständlichen Annahmen.
Auteur: Ike Kamphof, Ruud Hendriks, Tsjalling Swierstra
Titel: Casusbeschrijvingen en opdrachten / Case descriptions and assignments.
Auteur: Hendriks, Ruud & Kamphof, Ike & Swierstra, Tsjalling
Titel: Waarden kaarten / Value cards
Auteur: Hendriks, Ruud & Kamphof, Ike & Swierstra, Tsjalling
Titel: Make-Believe Matters! Can good dementia care and pretence go together? Blog Article.
Auteur: Ruud Hendriks & Ike Kamphof
Link: http://dementia.stir.ac.uk/blogs/dementia-centred/2017-03-07/make-believe-matters
Titel: Make-Believe Matters. Art Installation.
Auteur: Hendriks, Ruud & Kamphof, Ike
Link: http://www.bureau-europa.nl
Titel: Handreikingen voor het gebruik en ontwerp van dingen en kunstmatige omgevingen met aspecten van doen-alsof in de persoonsgerichte dementiezorg
Auteur: Kamphof, Ike & Hendriks, Ruud & Swierstra, Tsjalling

Verslagen


Eindverslag

In het kader van nieuwe zorgconcepten, zoals belevingsgerichte zorg en omgevingszorg, doet de dementiezorg toenemend een beroep op dingen en kunstmatige omgevingen om mensen met dementie, wiens cognitieve vermogens zijn aangetast, op zintuiglijk en emotioneel vlak te ondersteunen. Veel van die dingen hebben aspecten van doen-alsof (b.v. sociale robots, therapie poppen, virtual-reality, belevingshoeken). Mensen met dementie zijn extra kwetsbaar voor vertrouwensverlies. In nauwe samenwerking met de praktijk onderzocht dit project daarom de vraag wanneer het gebruik van dingen met aspecten van doen-alsof mensen met dementie ondersteunt in hun persoon-zijn. En wanneer werkt het eerder manipulerend of bedrieglijk? Het project ontwikkelde een driedelige systematiek: doen-geloven, doen-voelen en doen-spelen. Ook ontwierp het project handreikingen en workshop materiaal voor verzorgenden en ontwerpers om deze ethische vragen per situatie af te wegen. Het ethische probleem van misleiden in de dementiezorg is complex. Zorgprofessionals zijn het er doorgaans over eens dat je niet moet liegen tegen kwetsbare mensen. Maar betekent dat ook dat je altijd de waarheid moet vertellen? Soms kan het om redenen van welzijn beter zijn om mensen die pijnlijke feiten vergeten (b.v. het overlijden van een partner of de waarheid over hun ziekte) daar niet steeds opnieuw mee te confronteren. Mensen met dementie beleven bovendien de werkelijkheid regelmatig anders. Persoonsgerichte zorg bieden, betekent juist ook om deze belevingen serieus te nemen en in gaan op de emotionele betekenis ervan. Het gebruik van dingen met aspecten van doen-alsof sluit soms aan bij andere werkelijkheidsbelevingen van mensen met dementie, b.v. in poppenspel om een vroegere ouderrol te herbeleven. Zorg met behulp van dingen kan ook andere werkelijkheidservaringen oproepen, zoals bij het gebruik van een imitatie bushalte om mensen die naar huis willen op te vangen, of in het aanbieden van een mooie natuurbeleving met behulp van film of virtual-reality. (Wanneer) is dat gerechtvaardigd? En hoe doe je dat goed (of juist niet)? In dit project werkten we nauw samen met de praktijk. We deden veldwerk in 13 zorginstellingen. We observeerden hoe mensen met dementie de onderzochte dingen gebruikten en spraken met hen. We hielden interviews met zorgmanagers, verzorgenden en ontwerpers. Op basis daarvan brachten we de morele dilemma’s en intuïties rond het gebruik en ontwerp van dingen met aspecten van doen-alsof in kaart. We wogen verschillende oplossingen ethisch met behulp van vijf centrale waarden, ontleend aan de persoonsgerichte zorg en ethische discussies over waarheid en misleiden in de dementiezorg: autonomie, waardigheid, authenticiteit, vertrouwen en integriteit. Bestaande discussies over misleiden in de dementiezorg richten zich echter vooral op het cognitieve vlak: mensen met dementie iets laten of doen-geloven dat, letterlijk gesproken, niet waar is. Omdat zorg met behulp van dingen mensen met dementie vooral aanspreekt op zintuiglijk, emotioneel vlak en in interacties met dingen, breidden we de ethische vraag uit naar doen-voelen en doen-handelen. Hoe blijf je trouw aan het zintuiglijk-emotionele bestaan van een persoon? En wat is waarachtige interactie, b.v. in spel met poppen of robot huisdieren? Wanneer wordt doen-voelen en doen-spelen bedrieglijk? In de slotfase van het project vertaalden we de bevindingen naar een workshop voor verzorgenden en ontwerpers. Deze bestaat uit casusbeschrijvingen, gebaseerd op het veldwerk, waarin de nieuwe ethische spanningen aan de orde komen als onderdeel van dagelijkse zorgpraktijken. Gerichte opdrachten, handreikingen en een kaarten set met cruciale waarden nodigen deelnemers uit om tot een gezamenlijke ethische afweging te komen over het gepast gebruik en ontwerp van dingen met aspecten van doen-alsof. Aan de orde komen b.v. een tot boekenkast gecamoufleerde deur, een virtuele boswandeling, een imitatie bushalte, spel met poppen
Woon-zorginstellingen voor mensen met dementie worden momenteel geconfronteerd met een groeiend aanbod van nieuwe dingen en technologie om de zorg te verbeteren. Nostalgische deurposters en andere vormen van dementievriendelijk ontwerp kunnen mensen met dementie helpen om zich thuis te voelen. Sociale robots kunnen hen gezelschap houden. Games en Virtual-Reality-installaties kunnen hen aangename ervaringen bieden. Maar veel van deze oplossingen hebben een aspect van doen-alsof. Ondanks hun potentieel om zorg te verbeteren, houdt het gebruik van deze dingen ook een gevaar in. Ze kunnen tegelijk leiden tot een toename van vormen van misleiding in de dementiezorg. Mensen met dementie zijn extra kwetsbaar voor het verlies van vertrouwen in hun sociale en materiële omgeving. Op basis van veldwerk in de zorgpraktijk onderzoekt dit project daarom de ethische vraag wanneer het gebruik van dingen die doen-alsof mensen met dementie ondersteunt. En wanneer werkt het eerder manipulerend of bedrieglijk?Einddoel van het project is een onderwijsmodule die zorgverleners en ontwerpers (in opleiding) voorbereidt op dit complexe aspect van hun werkveld, en hen helpt om de vraag over gepast gebruik (of niet) per situatie te beantwoorden. Naast literatuurstudie hebben we in de eerste fase van het project veldbezoeken afgelegd aan zeven verpleeghuizen, twee bedrijven die technologie voor dementiezorg op de markt brengen, en een ontwerpbureau voor interieur oplossingen voor dementiezorg. We kregen een groot aantal dingen te zien die een aspect van doen-alsof insluiten, zoals een nagebouwde bushalte en treincoupé, fotoprints van bosgezichten of boekenkasten om uitgangen te camoufleren, namaak dieren en knuffelpoppen uit de speelgoedwinkel, maar ook hightech toepassingen zoals virtual reality apparaten en sociale robots. Tegelijk spraken we met ontwerpers, zorgmanagers en zorgverleners op de bezochte locaties over hun dilemma's rond het ontwerp en de toepassing van dit soort objecten. Op twee zorglocaties deden we meer uitgebreide observaties rond een tweetal casus, een virtual reality installatie die mensen met dementie een "levensechte" ervaring van beweging belooft te bieden, bijvoorbeeld een paardrijd tochtje of een ritje met een motorfiets; en een zorgrobot, bedoeld om mensen met dementie te motiveren en gezelschap te bieden. Op basis van het verzamelde materiaal brachten we de morele spanningen in kaart die rond deze casus—veelal impliciet en onbesproken—in de praktijk aanwezig waren. Naast het voortzetten van ons veldwerk en de analyse van de verzamelde gegevens, zullen we in de komende twee maanden een eerste vertaling maken van onze bevindingen naar het onderwijs toe, in eerste instantie voor ontwerpers van dingen. Ook zullen we onze bevindingen formuleren in een kort artikel in een tijdschrift voor zorg- en/of ontwerp professionals.

Samenvatting van de aanvraag

This project addresses the unexplored moral role of artefacts in dementia care, in particular with regard to deception. It will develop a tool for ethical decision making for caregivers and designers that incorporates the active and ambiguous role that things play in person-centred care. 1. Problem Dementia care can no longer do without material support. But the question of the proper place of these artefacts in dementia care is still unanswered. High- and low-tech interventions are used to improve the efficiency and quality of care and to support the well-being of people with dementia. But many of these things contain elements of make-believe that are potentially deceptive. Notable examples are social robots that provide companionship to people with dementia by feigning affection; electronic doors that invisibly manage their behaviour; and VR-devices that offer enriched but unreal experiences. Person-centred care, now largely the norm if not always fact, demands that care should sustain the personhood of people with dementia. Such positive person work includes strict views on potential deception and trickery. This compels to reconsider the unresolved debate on the acceptability of deception in dementia care by taking the activity of artefacts, high- and low-tech, into account. Do these artefacts deceive? When are they manipulative instead of quietly supporting? How do they transform care relationships as we know them and the values embedded in these? 2. Research question The main question guiding this project is: Under which conditions can practices with artefacts that involve make-believe be seen as supportive of personhood and when do they count as deceptive and as undermining personhood? 3. Approach Existing ethical approaches that focus on humans as autonomous moral actors are ill-equipped to deal with the subtle mediating role of artefacts in current dementia care. This project takes an alternative, practice-oriented approach to ethics. It maps out emerging moral intuitions and conflicts through fieldwork in selected care practices, supplemented by interviews and literature research. The results of fieldwork are analysed and evaluated with the help of three main fields of inquiry that are brought together in an innovative way: the philosophy of technological mediation, ethical theory on deception in dementia care, and concepts of person-centred care. Four groups of objects are studied in this project: objects that provide companionship (e.g. robots, companion dolls), protection (e.g. electronic doors, fake bus stops), enrichment (e.g. virtual reality environments), and recognition (e.g. personalized doors, nostalgic interiors). 4. Result The project will develop and pilot an educational tool for (apprentice) caregivers and designers. Making use of vignettes and questions, this tool facilitates ethical reflection and decision making that incorporates the role played by artefacts in morally charged care situations, in particular with regard to potential deception. Close cooperation of the project team with professionals in care- and design education and with expert centres on dementia and healthcare guarantees the practical usability of the tool as well as its further dissemination. 5. Relevance People with dementia are increasingly dependent on their social and material environment for care, orientation and retaining a sense of self. At the same time their disease makes them particularly susceptible to deception and a loss of trust in their social and material surroundings. Therefore good design and social support are crucial to dementia care. Caregivers and designers of artefacts operate on the frontline of a fast changing practice. Existing moral intuitions often no longer fit, new dilemma’s arise and threaten collaboration on the nursing home floor. In the face of the present influx of new artefacts into dementia care, this project aims to contribute to good care by supplementing existing ethical guidelines for care and design. It provides concrete support to ethical reflection and decision making with regard to potential deception for (apprentice) professionals in care and design. 6. Project team This project is embedded in the research of the Centre for Ethics and Politics of Emerging Technologies at the Faculty of Arts and Culture (Maastricht University). Members of the team have extensive experience with research in the ethics of healthcare and in dementia care in particular (cf. former ZonMw project 'Voorbij autonomie en taal. Naar een Disability Studies’ perspectief op dementie'). They participate in international research networks for ageing studies and for technology assessment. 7. Feasibility Cooperation with relevant partners in the fields of care, design and education has already been established in order to secure fieldwork locations, solicit concrete advice on the requirements for the educational tool, and establish sites for testing the tool.

Kenmerken

Projectnummer:
731010010
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2016
2018
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. D.J. Kamphof