Mobiele menu

Evaluation and optimization of a safety checklist covering critical safety risks in surgical patients.

Projectomschrijving

Checklijsten worden gebruikt om de veiligheid van patiënten die een operatie ondergaan te vergroten. Er bestaan veel verschillende vormen en varianten. De bekendste zijn:

  • de time-out procedure (WHO)
  • de in Nederland ontwikkelde SURPASS

Met SURPASS werden de helft van het aantal doden en een derde van de complicaties rondom operaties voorkomen. Van andere checklijsten is onduidelijk hoe effectief zij zijn.

Doel

Met de CHECK-studie wordt onderzocht wat een checklijst effectief maakt. Zijn het vooral de specifieke items als geheugensteun die belangrijk zijn of zijn cultuurverandering en organisatie van het operatief proces voornamelijk verantwoordelijk voor het effect? Daarnaast is het waardevol om te weten of een checklijst op de lange termijn effectief blijft. Worden door het gebruik ook kosten bespaard? Met het antwoord op deze vragen kunnen gebruikte lijsten verbeterd worden en wordt duidelijk waar een goede checklijst aan moet voldoen.

Verslagen


Eindverslag

Er werd geen reductie van het aantal complicaties maar wel van de ernst van de complicaties gevonden bij het gebruik van de verschillende soorten operatieve checklijsten in de deelnemende Nederlandse ziekenhuizen. Registratie van complicaties is waarschijnlijk beter dan aantal jaren geleden en dat kan de cijfers in de tijd vertekenen. Succes van implementatie van en compilatie aan checklijstgebruik wordt niet actief gemeten in ziekenhuizen, terwijl compilatie zo belangrijk is om het maximale effect te behalen. Deze factoren hebben waarschijnlijk een veel grotere invloed op de effectiviteit van een checklijst dan de specifieke items waaruit de checklijst bestaat.
Bij volledige invoering van de SURPASS checklijst op landelijke schaal bedraagt de kostenreductie 377 euro gemiddeld per patiënt en jaarlijks 446 miljoen euro.
Als we het maximaal te bereiken effect van operatieve checklijsten, zoals is aangetoond in onderzoek setting, willen terug zien in de dagelijkse praktijk is het van essentieel belang dat de compliantie aanzienlijk wordt verbeterd. Monitoring en feedback van periodieke metingen van de compliantie kunnen hieraan bijdragen, als ook rapportage van de compliantie in de vorm van een landelijke kwaliteitsindicator.

Samenvatting van de aanvraag

In het Academisch Medisch Centrum (AMC) Amsterdam is op de afdeling Chirurgie de SURPASS (SURgical Patient Safety System) checklist ontwikkeld. Deze checklijst standaardiseert het operatief proces van alle operaties, benoemt verantwoordelijkheden en specifieke checks, wat de veiligheid rondom operaties sterk verhoogt. SURPASS bestaat uit verschillende stappen die een weerspiegeling zijn van het operatieve proces. Iedere stap kent een dwingend stopmoment: de patiënt kan pas een stap verder in zijn/haar operatieve proces als alle checks in de voorafgaande stap gedaan en geautoriseerd zijn. De ontwikkeling van deze checklijst is ‘evidence-based’, d.w.z. gebaseerd op gepubliceerde data van fouten rondom operaties en factoren die hierbij een rol spelen. Het literature-based prototype checklist werd in 2004 ontworpen en in 2005-2006 gevalideerd door de items te vergelijken met geobserveerde afwijkingen van optimale zorg in 170 operatieve processen (subsidie van het ZonMW Programma Patientveiligheid). Uit deze studie bleek dat 96% van de items overeenkwam met daadwerkelijk geobserveerde incidenten, en daarmee potentieel konden worden voorkomen. Recent is de effectiviteit van de uiteindelijke SURPASS checklijst getest. Het effect van gebruik van SURPASS op sterfte en complicaties is indrukwekkend te noemen: de sterfte rondom operaties werd gehalveerd en het aantal complicaties daalde met een derde. De ontwikkeling en validatie is gepubliceerd in Quality and Safety in Health Care (2009; 18: 121-6) en het effect van SURPASS op sterfte en complicaties vervolgens in 2010 in het toonaangevende New England Journal of Medicine (2010; 363: 1928-37). In oktober 2010 werden de resultaten van SURPASS bekendgemaakt en werd hier veel aandacht aan besteed door televisie, radio en geschreven pers. De SURPASS-checklist beslaat de hele opnameperiode van opname tot ontslag. Alle bij de behandeling betrokken disciplines hebben hun aandeel. Zaalarts, verpleegkundige, operatieassistent, chirurg en anesthesist controleren de zaken die onder hun verantwoordelijk vallen en moeten hun handtekening zetten voordat de patiënt naar de volgende fase van de behandeling kan. Deze overdrachtsmomenten waren al in het ziekenhuis bekend, nu is beter omschreven wat er dan moet gebeuren. Er zijn vijf stappen waar de procedure uit oogpunt van veiligheid kan worden stilgezet als niet aan alle benodigde checks is voldaan, het stopmoment. Dit zijn het vertrek van de zaal, vlak voor de operatie, vlak na de operatie, vertrek uit de verkoeverkamer en ontslag uit het ziekenhuis. Het AMC is in 2007 met een grootschalige studie begonnen waarbij in zes ziekenhuizen gegevens zijn verzameld over sterfte en complicaties bij een operatie van bijna vierduizend patiënten. Eerst bij operaties gedurende drie maanden voor de invoering van de chirurgische checklist en na invoering van de checklist nogmaals drie maanden. Het gebruik van de nieuwe checklist halveerde de sterfte. In de oude situatie overleed ongeveer 1,5 procent van de geopereerde patiënten, na het gebruik van SURPASS daalde dat naar 0,8 procent. Het aantal complicaties verminderde met ruim een derde van 27,3 naar 16,7 complicaties per 100 patiënten. Het percentage patiënten met 1 of meer complicaties daalde van 15.4% vóór SURPASS implementatie naar 10.6% na implementatie. De uitkomsten zijn vergeleken met patiënten uit vijf vergelijkbare hoog aangeschreven ziekenhuizen waar geen nieuwe checklist is gebruikt. In de controle ziekenhuizen is geen verandering in sterfte en complicaties gevonden gedurende de studieperiode. Daarnaast werd onlangs aangetoond dat de timing en compliantie van antibiotische profylaxe op de operatiekamer werd verbeterd met SURPASS (de Vries et al. Patient Safety in Surgery 2010, 4:6). Ook toonden wij aan dat 29% van de chirurgische ‘malpractice claims’ bij schadeverzekeraar Medirisk theoretisch te voorkomen zijn met gebruik van SURPASS (de Vries et al. Annals of Surgery 2011;253:624–628). De SURPASS resultaten werden onlangs bekroond met de IGZ (Inspectie voor de GezondheidsZorg) ZorgVeiligPrijs 2011. Op dit moment gebruikt slechts de minderheid van de Nederlandse ziekenhuizen de SURPASS checklijst in (vrijwel) ongewijzigde vorm. Doeleinden en beoogde resultaten implementatieproject: - Ontwikkeling en validatie kwaliteits-/effectiviteitsscore van afwijkende checklijsten (SURPASS look-a-likes). - Meten en feedback geven van effectiviteit afwijkende checklijsten. Bruikbaar voor interne toetsing. en besluitvorming door bestuurders en leidinggevenden. - Meten effect en feedback geven per ziekenhuis, per specialisme. - Bepalen van de determinanten van succes binnen een perioperatieve checklijst (structuur, cruciale items, redundancy)

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
515500005
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2012
2014
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. M.A. Boermeester
Verantwoordelijke organisatie:
Amsterdam UMC - locatie AMC