Early levodopa in Parkinson’s disease
Projectomschrijving
Samenvatting na afronding
Het effectiefste en meest gebruikte medicijn voor de ziekte van Parkinson is levodopa. Het was niet bekend of levodopa invloed heeft op de snelheid van toename van klachten. Het doel van de studie was daarom om te onderzoeken wat het lange termijn effect van levodopa is.
Onderzoek
446 patiënten werden door loting verdeeld in twee groepen: de ene helft kreeg 80 weken levodopa en de andere helft kreeg eerst 40 weken placebo en daarna 40 weken levodopa. Er waren 8 meetmomenten.
Resultaten
Na 80 weken was er geen verschil tussen de twee groepen wat betreft de ernst van de symptomen, het functioneren in het dagelijks leven en bijwerkingen van levodopa, zoals ongecontroleerde extra bewegingen. Dit betekent dat levodopa in de onderzochte dosering de ziekteprogressie niet verandert. Bij de ziekte van Parkinson kan gestart worden met levodopa als er beperkingen zijn in het dagelijks leven. Gezien het geleidelijke beloop van de ziekte is het advies om bij twijfel over het bestaan van beperkingen ook al te starten met levodopa.
Publicatie
Samenvatting bij start
Het effectiefste en meest gebruikte geneesmiddel voor de ziekte van Parkinson is levodopa. In het verleden werd gedacht dat levodopa op de lange termijn schadelijk is. Artsen en patiënten zijn daarom terughoudend bij het gebruik van het geneesmiddel. De resultaten van recente onderzoeken laten echter zien dat levodopa mogelijk een gunstig lange termijn effect heeft.
De LEAP-studie is een klinisch onderzoek waarin de lange termijn effecten van levodopa zullen worden onderzocht. Aan het onderzoek zullen 446 patiënten deelnemen waarbij recent de diagnose ziekte van Parkinson is gesteld. De ene helft van de patiënten krijgt gedurende 80 weken drie maal daags levodopa en de andere helft eerst 40 weken placebo en daarna 40 weken drie maal daags levodopa. Hierdoor kan het directe effect worden onderscheiden van het effect door langer gebruik. Op de projectwebsite vindt u meer informatie.
Richtlijn
De studieresultaten zijn opgenomen in de bijbehorende richtlijn in de FMS Richtlijnendatabase
Meer informatie
‘Levodopa bij Parkinson kan gerust vanaf het begin’ - Interview Rob de Bie (april 2020)
Producten
Auteur: Verschuur CVM, Donovan JL, De Bie RMA
Magazine: Trials
Auteur: Verschuur, Constant V.M., Suwijn, Sven R., Boel, Judith A., Post, Bart, Bloem, Bas R., van Hilten, Johannes J., van Laar, Teus, Tissingh, Gerrit, Munts, Alexander G., Deuschl, Guenther, Lang, Anthony E., Dijkgraaf, Marcel G.W., de Haan, Rob J., de Bie, Rob M.A.
Magazine: New England Journal of Medicine
Link: https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1809983
Auteur: Suwijn SR, De Bie RMA
Magazine: Pharmaceutisch Weekblad
Auteur: Suwijn S.R., Gillissen S.R.A., Frequin H.L., de Bie R.M.A.
Magazine: Praktijkgerichte nascholing over farmacotherapie in de eerste lijn
Auteur: Nynke de Monchy
Magazine: Parkinson Magazine
Auteur: Susan Fitzgerald
Magazine: Neurology Today
Auteur: SR Suwijn, RMA de Bie
Magazine: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde
Auteur: Verschuur, Constant V. M., Suwijn, S. R., Post, B., Dijkgraaf, M., Bloem, B. R., van Hilten, J. J., van Laar, T., Tissingh, G., Deuschl, G., Lang, A. E., de Haan, R. J., de Bie, R. M. A.
Magazine: BMC Neurology
Auteur: C.V.M. Verschuur, S.R. Suwijn, J.A. Boel, B. Post, B.R. Bloem, J.J. van Hilten, T. van Laar, G. Tissingh, A.G. Munts, G. Deuschl, A.E. Lang, M.G.W. Dijkgraaf, R.J. de Haan, R.M.A. de Bie, LEAP Study Group
Auteur: Constant Verschuur
Verslagen
Eindverslag
Samenvatting van de aanvraag
Nederlands Doel: Onderzoeken of vroege levodopa-behandeling van de ziekte van Parkinson (zvP) op langere termijn extra verbetering geeft van symptomen en beperkingen en leidt tot een grotere, blijvende deelname aan het arbeidsproces en minder gebruik van zorg, belasting voor mantelzorgers en ziekte-gerelateerde kosten. Ook zullen wij de kosten-effectiviteit en doelmatigheid van behandeling met levodopa onderzoeken. Studie opzet: Gerandomiseerd “delayed start”, dubbelblind en placebo-gecontroleerd multi-center onderzoek. Studiepopulatie: 446 patiënten met nieuw gediagnosticeerde zvP zonder beperkingen in het dagelijks leven. 62 Neurologie klinieken hebben hun medewerking toegezegd. Interventie: Patiënten krijgen 40 weken levodopa 100 mg 3dd of placebo 3dd. Daarna zullen alle patiënten 40 weken levodopa 100 mg 3dd krijgen. Bij elke levodopa dosis wordt een perifere dexarboxylaseremmer gegeven. Uitkomstmaten: Er zijn 8 meetmomenten; de beginmeting en na 4, 20, 40, 44, 56, 68 en 80 weken. De uitkomstmaten zijn de UPDRS, de ALDS, bijwerkingen, ervaren kwaliteit van leven, EQ-5D, arbeidsparticipatie, gebruik van hulp, belasting van mantelzorgers en kosten. Sample size/data analyse: Met 167 patiënten in elke groep kan een verschil van gemiddeld 4 punten op de UPDRS bij 80 weken worden gedetecteerd (beta 80%, alpha 0,05, SD=13 en onafhankelijke 2 zijdige t–toets). Bij 25% uitval zijn 446 patiënten nodig (223 per behandelarm). De primaire analyse is de vergelijking van de UPDRS scores van de 2 behandelgroepen bij 80 weken. Het verschil wordt geanalyseerd met een onafhankelijke 2 zijdige t-test en covariantie analyse (ANCOVA). De secundaire uitkomstmaten worden geanalyseerd met geëigende (non)parametrische technieken. Economische evaluatie: De kosten effectiviteit en kosten-utiliteit van vroege behandeling met levodopa worden vanuit maatschappelijk perspectief geanalyseerd middels kosten per UPDRS-punt en kosten per gewonnen QALY. Alle kosten gemaakt door gezondheidszorg instanties, werknemers, patiënten en hun mantelzorgers zullen worden vastgelegd aan de hand van het patiëntendossier, ziekenhuisinformatiesystemen en vragenlijsten. Tijdpad: 30 maanden voor insluiten van patiënten. De resultaten worden na 51 maanden verwacht. English Objective: To investigate whether early treatment with levodopa has a delayed beneficial effect - in addition to the direct effect - on PD symptoms and functional health, and improves the ability to (maintain) work, reduces the use of (informal) care, caregiver burden, and costs. If so, patients need to be treated with levodopa as soon as the diagnosis is made. We will assess cost-effectiveness and cost-utility of early levodopa treatment. Study design: Randomized delayed start, double blind, and placebo-controlled, multi-center trial. Study population: 446 newly diagnosed PD patients without impaired functional health. 62 Neurology clinics participate. Interventions: 40 weeks treatment with levodopa 100 mg TID or 40 weeks placebo TID (phase 1). After this, all patients will receive 40 weeks of treatment with levodopa 100 mg TID (phase 2). With each dose levodopa, a peripheral decarboxylase inhibitor is incorporated. Outcome measures: There are 8 specified assessment visits: at baseline and at 4, 20, 40, 44, 56, 68, and 80 weeks. The outcome measures are the UPDRS, ALDS, side effects, perceived quality of life, EQ-5D, ability to (maintain) work, use of (informal) care, caregiver burden, and costs. Sample size/Data analysis: A sample size of 167 in each group will have 80% power to detect a difference in mean follow-up scores at 80 weeks of 4 UPDRS points (SD=13, two-group t-test, with a 0.05 two-sided significance level). Assuming a withdrawal rate of 25 percent, we plan to include 446 patients (223 per arm). The primary outcome consists of a comparison between the trial treatment groups’ UPDRS scores after 80 weeks. The follow-up difference of mean UPDRS scores between the treatments arms will be analyzed using a two-group t-test and further investigated using analysis of covariance (ANCOVA), taking baseline values into account. With regard to the comparisons of the secondary outcomes - e.g., progression of symptoms during phase 1 and 2 - we will use the appropriate parametric and nonparametric statistics. Economic evaluation: The evaluation of early levodopa treatment will be performed as a cost-effectiveness and cost-utility analysis from a societal perspective with the costs per unit on the UPDRS and the costs per quality adjusted life-year as the primary outcomes respectively. All costs made by providers, employers, patients, and their primary caregivers will be quantified using data on resource use from clinical report forms, hospital information systems, and patient/caregiver questionnaires. Time schedule: Inclusion of patients will take 30 months. Results are expected after 51 months.