Mobiele menu

Visite met de patiënt, leren van praktijkvariatie; een explorerend actieonderzoek naar de werkzame elementen van safety II

Projectomschrijving

Visite met de patiënt, leren van praktijkvariatie: wat werkt?

Op de afdeling kindergeneeskunde van Meander Medisch Centrum vindt op de patiëntenkamer de artsenvisite plaats: een overleg over de voortgang en het behandelplan met kinderen, ouders, artsen en verpleegkundigen. Met actieonderzoek is ontdekt hoe deelnemers aan de visite met en van elkaar kunnen leren om nog meer duidelijkheid voor iedereen te creëren rondom de visite.

Hoe is geleerd?

We observeerden in totaal 110 visites op de kinderafdeling van het Meander MC. Ook zetten we vragenlijsten en interviews uit onder betrokken ouders en zorgverleners bij deze visites. Daarbij keken we vooral naar wat goed ging en wat nog beter zou kunnen, en brachten we in kaart wat de huidige en gewenste werkwijzen rondom visite zijn.
In het onderzoek wisselden zorgverleners multidisciplinair hun verwachtingen en belevingen uit, vroegen ze door bij onduidelijkheid en hielpen ze elkaar herinneren aan de structuur. Dit leidde tot meer inzicht in elkaars aannames, meer begrip voor elkaar, meer bereidheid tot verandering én meer werkplezier.

Resultaten

Meer uniformiteit en duidelijkheid in werkwijzen, door onder andere:

  • een informatieposter voor ouders
  • het uitschrijven van ontslagdoelen en vragen op het whiteboard
  • het aanhouden van een vaste volgorde en inhoud bij de visite

Daarbij bleek ook dat het soms goed is om af te wijken van de uniforme standaardwerkwijze, wanneer dat past in de situatie.

Blog

Kinderarts Margot Ernst-Kruis vertelt over de inzichten die dit project opleverde. ‘We hebben geleerd dat onze aannames niet altijd klopten. Zaken waarvan wij dachten dat ze heel belangrijk waren, vonden de patiënt en ouder minder belangrijk en andersom.’

> Lees haar blog

Producten

Titel: Publiekssamenvatting dagelijks leren met de patiënt
Auteur: Margot Ernst en Annet van Harten
Titel: Onderzoek tilt artsenvisite op de kinderafdeling naar nog hoger niveau
Auteur: Lilian Gerver
Titel: Hoe te leren van de dagelijkse visitepraktijk, leren met en van elkaar met een positieve blik.
Auteur: Margot Ernst, Annet van Harten, Tineke Hofman
Titel: Poster Artsenvisite
Auteur: Margot Ernst, Hannah Kansen, Janke Kragten
Titel: Protocol artsenvisite op D1
Auteur: Cheryl Spoorenberg en Margot Ernst-Kruis
Titel: Checklist tractus gewijs visite lopen
Auteur: Martine van der Molen en Janke Kragten
Titel: De brug bouwen terwijl je er over loopt
Auteur: Annet van Harten en Evelien Beentjes

Verslagen


Eindverslag

Visite met de patiënt, leren van praktijkvariatie: wat werkt?
Op de afdeling kindergeneeskunde van Meander Medisch Centrum vindt op de patiëntenkamer de artsenvisite plaats: een overleg over de voortgang en het behandelplan met kinderen, ouders, artsen en verpleegkundigen. Door actieonderzoek is ontdekt hoe deelnemers aan de visite met en van elkaar kunnen leren om nog meer duidelijkheid voor iedereen te creëren.

Wat is geleerd?
- Meer uniformiteit en duidelijkheid in werkwijzen te creëren met behulp van: een informatieposter voor ouders, ontslagdoelen en vragen op het whiteboard, een vaste volgorde en inhoud in de visite.
- Af te wijken van de uniforme standaard werkwijze wanneer dat helpend was.

Hoe is geleerd?
Door het multidisciplinair uitwisselen van verwachtingen en belevingen, het doorvragen bij onduidelijkheid en het elkaar helpen herinneren aan de structuur. Dit gaf inzicht in elkaars aannames, begrip voor elkaar, bereidheid tot verandering én werkplezier!

Het actieonderzoek “visite met de patiënt, leren van praktijkvariatie” onderzoekt op de kinderafdeling van Meander Medisch Centrum hoe professionals van de complexe dagelijkse praktijk kunnen blijven leren en verbeteren.

In de voormeting (observaties, vragenlijsten, interviews) kwam naar voren dat de praktijk van de visite (work as done) verschilde van het protocol en de verwachtingen (work as imagined). Ook bleek dat ouders, verpleegkundigen en artsen, ondanks de verschillen in uitvoering van de visite, meestal tevreden waren over de kwaliteit van de visitepraktijk.
De belangrijkste reden voor tevredenheid was dat er duidelijk gecreëerd werd ten aanzien van: de huidige situatie van de patiënt en het behandelplan én ten aanzien van wat er van wie verwacht mag worden en wanneer (planning en rolverdeling). De betrokkenen wilden daarin nog meer en nog constantere kwaliteit realiseren.
Een andere bron van (on)tevredenheid betrof de omgang met tijd en aandacht. Ouders waardeerden dat er alle tijd voor hen genomen werd, artsen waardeerden de tijd die er voor opleiding was, en verpleegkundigen vonden belangrijk dat de visite op tijd afgelopen was en dat de patiënten die naar huis kunnen dan ook snel na de visite konden vertrekken. Die laatste wens stond op gespannen voet met de eerste twee.

In actiecyclus 1 zijn door het interdisciplinaire onderzoeksteam de volgende interventies gekozen om de duidelijkheid te versterken:
1. het formaliseren van het benodigde tijdvak waarbinnen de visite gehouden wordt;
2. het ophangen van een poster in de patiëntenkamer, waarop de stappen en inhoud van de visite vermeld staan. Anders dan voorheen kwam nu, bij de inventarisatie, de verpleegkundige eerst aan het woord en daarna ouder en kind.
Overige verbeterwensen werden als tweede prioriteit benoemd en voor een later tijdstip bewaard.
In de evaluatie van de interventies (observaties, interviews) kwam naar voren dat er op veel punten verbetering was gerealiseerd, ook op de punten die eigenlijk als tweede prioriteit waren benoemd: waaronder meer structuur in het gesprek, meer betrokkenheid en input van verpleegkundigen, en beter tijdsmanagement. De tijdsbeleving van de verpleegkundigen veranderde als gevolg van hun grotere inbreng in de visite.

Samenvatting van de aanvraag

Op de afdeling kindergeneeskunde van het Meander Medisch Centrum wordt sinds 3 jaar visite aan het bed met de patiënt en ouder gedaan, zonder voorafgaande “papieren” visite. In de praktijk blijken professionals de kwaliteit van de visite als wisselend te ervaren. Van kind en ouders weten we dit nog niet. De centrale onderzoeksvraag van dit onderzoek is: Hoe kunnen visite teams dagelijkse reflectie op “visite-as-imagined” versus “visite-as-done” inzetten om vaardiger te worden in het creëren van gedeeld situatiebewustzijn*) onder wisselende en lastige omstandigheden? Middels een participatief actieonderzoek wordt deze vraag beantwoord. De definitieve keuze ten aanzien van de dataverzameling en de verbeteracties wordt bepaald door het onderzoeksteam. Hierbij kan gedacht worden aan: vragenlijst, interviews, observatie, dagelijkse reflectie op de visite, photo voice dialogue, videofeedback, en reflecties op casuïstiek. De theoretische vertrekpunten voor de reflectie op de praktijk zijn: 1) De praktijksituatie betreft een complexe socio-technische dynamische omgeving; 2) Voor een veilig proces in een complexe omgeving is aanpassingsvermogen cruciaal 3) Veiligheid is een actieve capaciteit of een gedragspatroon in plaats van de afwezigheid van negatieve uitkomsten. 4) Leren en veranderen verlopen soms intentioneel en soms via ongeschreven regels. 5) De waarneming van het gewone is mogelijk bij de gratie van het waarnemen van verschillen in werkwijze of perspectief. Het onderzoek beoogt naast lokale inzichten en praktijkverbetering ook hypotheses te formuleren: 1) veiligheidskundig: over de werkzame elementen van Safety II die helpen om in wisselende configuraties constante kwaliteit te creëren en 2) veranderkundig: over de werkzame elementen van Safety II die helpen om tot verspreiding van effectief gedrag te komen. De opgedane kennis wordt in de rapportage rijk geïllustreerd aan verhalende praktijksituaties die helpen in de verspreiding naar andere ziekenhuizen.

Kenmerken

Projectnummer:
10130022010010
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2021
2022
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
A.H. Hofman-van Esdonk
Verantwoordelijke organisatie:
Meander Medisch Centrum
Afbeelding

Leren van wat goed gaat

Hoe werken de principes van Safety-II in de dagelijkse praktijk van Nederlandse ziekenhuizen en zelfstandige behandelklinieken? En leiden ze tot meer patiëntveiligheid? We financieren verschillende projecten die hier onderzoek naar doen. Dit project is daar één van. Bekijk de andere projecten.