Ontwikkeling en evaluatie van een 'keuzegids' voor clienten die kiezen voor een zorgaanbieder of zorgvorm in de langdurige zorg.
Projectomschrijving
Keuzehulp watikbelangrijkvind.nl
In dit project is samen met cliënten en cliëntondersteuners het hulpmiddel www.watikbelangrijkvind.nl ontwikkeld. Deze tool helpt de cliënt bewust te worden van wat voor hem of haar belangrijk is in het leven, en dus in de langdurige zorg. Uit een evaluatie in de praktijk is gebleken dat de tool gebruiksvriendelijk is en zowel voor cliënten als cliëntondersteuners een meerwaarde kan hebben. Het kan hen helpen na te denken en te praten over de voorkeuren van de cliënt bij het maken van een keuze voor langdurige zorg.
Onafhankelijk cliëntondersteuner Jeroen Willemse en onderzoeker Karin van Leersum vertellen in een interview meer over de ontwikkeling van het online instrument ‘Wat ik belangrijk vind'.
Producten
Auteur: CM van Leersum
Auteur: van Leersum, Catharina M., Moser, Albine, van Steenkiste, Ben, Reinartz, Marion, Stoffers, Esther, Wolf, Judith R. L. M., van der Weijden, Trudy
Magazine: BMC Medical Informatics and Decision Making
Verslagen
Eindverslag
Mensen die gebruik gaan maken van langdurige zorg in de verzorging, verpleging en thuiszorg, gehandicaptenzorg, geestelijke gezondheidszorg en maatschappelijke ondersteuning maken keuzes voor de langere termijn. Echter, met weet vaak niet dat er iets te kiezen valt. Eerder onderzoek liet zien dat cliënten meestal geen gebruik maken van informatie over kwaliteit van een zorgaanbieder, de zogenaamde kwaliteitsindicatoren. Cliënten vinden andere overwegingen belangrijk, en nemen bijvoorbeeld het mogen hebben van een huisdier, een eigen badkamer of gezamenlijk eten, mee in hun keuze. Lang niet altijd wordt over deze voorkeuren gesproken in de gesprekken met cliëntondersteuners waarin keuzes voor langdurige zorg worden gemaakt. Samen voorkeuren voor langdurige zorg 'construeren' door te praten over wat cliënten belangrijk vinden, ook wel deliberatie genoemd, wordt lastig gevonden door cliëntondersteuners en hun cliënten.
Ondersteuning hierbij is gewenst. Daarom is de tool ‘Wat ik belangrijk vind.nl’ ontwikkeld, samen met de eindgebruikers; cliënten en cliëntondersteuners in de langdurige zorg.
Hierbij stonden de volgende onderzoeksvragen centraal:
Ontwikkeling:
- Wat zijn de gebruiksvoorwaarden voor 'Wat ik belangrijkvind.nl'?
Procesevaluatie:
- Hoe wordt ‘Wat ik belangrijk vind’ gebruikt door cliënten en cliëntondersteuners?
- Wat zijn de ervaringen met het gebruik van ‘Wat ik belangrijk vind’?
Impactevaluatie:
- Wat is de ervaren meerwaarde van de tool op deliberatie en interactie?
- Welke acties werden genomen na gebruik van de tool?
Ontwikkeling van de tool
De ontwikkeling van de tool www.watikbelangrijkvind.nl vond plaats in drie fasen: 1) look & feel, 2) navigatie, en 3) inhoud. Tijdens iedere fase werden meerdere cliënten en cliëntondersteuners gevraagd om de tool te bekijken en verbeterpunten aan te geven. Aan de hand daarvan werd na iedere fase een verbeterde versie van de tool gemaakt.
1) De belangrijkste bevindingen tijdens de look & feel fase was dat de lay-out als aantrekkelijk werd ervaren, maar dat de afbeeldingen neutraler moesten worden. 2) Tijdens de navigatie fase wisten deelnemers de tool goed te gebruiken, echter werden de tekstblokken als lang ervaren.
3) Tijdens de inhoud fase werden de deliberatie-vragen kritisch besproken, enkele toegevoegd en anderen verwijderd. Daarbij werd gestreefd naar zo simpel mogelijk taalgebruik. De tool bevat vragen over 5 onderdelen: dagelijkse activiteiten, familie en vrienden, gezondheid, wonen, financiën.
De intensieve samenwerking met de eindgebruikers (co-creatie) werd als een meerwaarde ervaren. De tool werd naar de wensen van de gebruikers ontwikkeld.
Procesevaluatie
Om het proces te evalueren werd gebruik gemaakt van een gemengde onderzoeksmethode (combinatie van kwantitatief en kwalitatief onderzoek). Er zijn vragenlijsten afgenomen bij cliënten en cliëntondersteuners, gebruikersdata verzameld en interviews gehouden met cliënten.
In totaal hebben 71 personen de tool gebruikt waarvan 58% drie of meer onderdelen had ingevuld in een gemiddelde tijd van 7 minuten. De cliënten waardeerden het gebruik met een 6,2 op een antwoordschaal van 7. De meeste cliënten wilden de antwoorden bespreken met hun cliëntondersteuner. Dit is bij de helft daadwerkelijk gebeurd. De tool werd gebruiksvriendelijk ervaren en lijkt haalbaar voor gebruik in de praktijk. Om meer te weten te komen over de ervaren meerwaarde van de tool in de praktijk volgende een impactevaluatie.
Impactevaluatie
De ervaren meerwaarde van de tool werd geëvalueerd door observatie van gesprekken tussen cliënten en cliëntondersteuners. Na iedere observatie volgde een interview met de cliënt, en één met de cliëntondersteuner. Drie tot 6 maanden later volgde een tweede interviews met de cliënt.
Bij zes cliëntondersteuners werden gesprekken over keuzes in langdurige zorg met in totaal 10 cliënten geobserveerd. De tool werd zowel voorafgaand, tijdens als na het gesprek gebruikt.
In de gesprekken waar de cliënt de
ACHTERGROND
Mensen die gebruik (gaan) maken van langdurige zorg (in de sectoren verzorgíng, verpleging en thuiszorg, gehandicaptenzorg, geestelijke gezondheidzorg, en maatschappelijke ondersteuning) maken keuzes voor een bepaalde inhoud van zorg (zorgvorm) en/of aanbieder van zorg, waarbij ze een langdurige relatie aangaan met een bepaalde zorgverlener. Er zijn veel kwaliteitsindicatoren om zicht te krijgen op de kwaliteit van de langdurige zorg. Deze kwaliteitsinformatie wordt echter niet of nauwelijks gebruikt door cliënten. Cliënten of hun mantelzorgers kiezen veeleer intuïtief dan op rationele overwegingen, waarbij vele aspecten van de zorg of de context een rol kunnen spelen.
DOEL
I. Het ontwikkelen van een een interactieve website ('keuzegids') voor cliënten en/of hun mantelzorgers in de langdurige zorg die, al dan niet samen met een cliëntondersteuner, een keuze willen of moeten maken voor zorgvorm en/of zorgaanbieder.
WERKPLAN
Actieonderzoek (user-centred design) in samenwerking met 3 zorgorganisaties. Co–creatie door samenwerking met 6 cliënten en/of mantelzorgers per organisatie en hun cliëntondersteuners. In 3 cycli van 6 tot 8 weken werd de 'keuzegids' ontwikkeld en aangepast aan behoeften van eindgebruikers zoals in cognitieve interviews en focusgroepen. Tijdens deze cycli verschilde de focus van de dataverzameling. Cyclus 1: look en feel (hoe is de eerste reactie, lay-out en kleuren, plaatjes, tekstgrootte, lettertype. Cyclus 2: navigatie (hoe wordt door ‘Wat ik belangrijk vind’ geklikt, duidelijkheid wat gebruikers moeten doen, duidelijkheid van ondersteunende teksten. Cyclus 3: inhoud (vragen en stellingen, taalgebruik, onderwerpen compleet). Data werden verzameld middels interviews (n=13), walk-through groep interviews (n=3) en focus groep interviews (n=3). Content analyse werd gebruikt om de data te analyseren.
RESULTAAT
De ontwikkelfase is afgerond. Er is een interactieve website ('Wat ik belangrijk vind') ontwikkeld voor cliënten en/of hun mantelzorgers die, al dan niet samen met een cliëntondersteuner, een keuze willen of moeten maken voor zorgvorm en/of zorgaanbieder in de langdurige zorg.
Aan de ontwikkelfase deden 33 participanten mee; namelijk de leden van het ontwikkelteam (n= 5) en toekomstige gebruikers (n=28) uit alle vier sectoren in de langdurige zorg. Het ontwikkelteam kwam 3 keer bij elkaar en bestond uit onafhankelijke cliëntondersteuners (n=2) en patiëntvertegenwoordigers die ervaring met de zorgverlening in de langdurige zorg hebben (n=3). In de eerste ontwikkelcyclus deden 12 gebruikers, in de tweede 4, en in de laatste cyclus deden 11 gebruikers mee.
Vervolgens is er een beperkte invitational conference uitgevoerd met 20 deelnemers met vertegenwoordigers uit de vier sectoren. Het prototype werd gepresenteerd en over het algemeen goed ontvangen. Er werden op details nog opmerkingen meegegeven.
VERVOLG
De website zal worden geevalueerd in een procesevaluatie op daadwerkelijk gebruik.