EVIDENCE 2.0. Interprofessionele leer- en werkcultuur voor persoonsgerichte zorg in verpleeghuizen met ‘realist’ actieonderzoek.

PROBLEEM In januari 2017 verscheen het nieuwe Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg, met als ondertitel: Samen leren en verbeteren. Samen leren en verbeteren van persoonsgerichte zorg betekent in partnerschap tussen cliënt, naasten en zorgprofessionals leren en verbeteren met de cliënt als vetrekpunt. Dit is de stip op de horizon waar de verschillende patiëntorganisaties, zorgprofessionals, beleidsmakers, bestuurders en koepels naar toe werken. Echter, in de huidige situatie wordt veelal vanuit (1) een monoprofessionele werkcultuur beleid opgesteld en gehandeld, (2) wordt leren gezien als een activiteit die ‘erbij’ komt en (3) vinden zorgprofessionals het ingewikkeld om kritisch te reflecteren op eigen handelen, laat staan op het handelen van en het samenwerken met collega’s van andere disciplines. Dit moet veranderen om het lerend vermogen van zorgprofessionals te vergroten en daarmee als een interprofessioneel team te kunnen werken aan het samen verbeteren van persoonsgerichte zorg in verpleeghuizen. DOEL Het hoofddoel van EVIDENCE 2.0 is het lerend vermogen van verpleeghuizen te versterken en optimaal te benutten door het ontwikkelen van kennis, inzichten en werkzame methodieken voor een interprofessionele leer- en werkcultuur ten behoeve van persoonsgerichte zorg. Met een dergelijke cultuur bedoelen we een cultuur waarin (zorg)zorgprofessionals van verschillende disciplines in gezamenlijkheid zich blijven ontwikkelen (life-long-learning), elkaar kritisch bevragen, open kunnen spreken over fouten en hiervan willen leren, feedback vragen en geven aan elkaar (kritisch reflectief werkgedrag), complimenten geven en successen delen, gezamenlijk initiatief nemen voor verandering (innovatief werkgedrag) en continue in gezamenlijkheid samenwerken mét de cliënt en naasten. PLAN VAN AANPAK Het plan van aanpak borduurt voort op de resultaten van EVIDENCE 1.0, waarbinnen met Participatief Actieonderzoek, Practice Development aanpak, leren en verbeteren van persoonsgerichte zorg binnen V&V-teams is geïmplementeerd binnen 12 V&V teams in 4 verpleeghuizen. EVIDENCE 2.0 begint voor deze 4 verpleeghuizen met het doorontwikkelen van de monodisciplinaire leer-en werkcultuur naar een interprofessionele leer- en werkcultuur. Naast deze 4 verpleeghuizen worden 2 nieuwe verpleeghuizen geïncludeerd om de resultaten uit EVIDENCE 1.0 verder te verbreden onder Nederlandse verpleeghuizen. In EVIDENCE 2.0 wordt gebruik gemaakt van de methode realist actieonderzoek. In realist evaluation staan Context, Mechanisme en Outcomes centraal. Mechanismen (M) beschrijven welke aspecten van een aanpak maken dat deze aanpak een bepaald effect heeft. De Context (C) beschrijft welke factoren van invloed zijn op de Mechanismen van de aanpak. Outcomes (O) omvatten alle bedoelde en onbedoelde consequenties van de aanpak, die het resultaat zijn van de actiefase van verschillende mechanismen in verschillende contexten. Het doel van realist evaluation is uitspraken doen over CMO (Context-Mechanisme-Outcome) configuraties. Dit betekent dat het niet gaat om de vraag of iets werkt, maar om de vraag wat werkt voor wie onder welke omstandigheden, in welke mate en hoe. Dit type onderzoek sluit nauw aan bij de lokale context in de dagelijkse praktijk. Realist actieonderzoek bestaat uit 4 fasen: plannen, actie, observeren en reflecteren (Westhorp 2016). In de planfase wordt relevante informatie over een interprofessionele leer- werkcultuur ten behoeve van persoonsgerichte zorg verzameld met een scoping review, interviews en vragenlijsten. Aan de hand van deze informatie worden hypotheses in de vorm van CMO-configuraties opgesteld over het ontwikkelen van een interprofessionele leer- werkcultuur. In de actiefase worden methodieken toegepast om een interprofessionele leer- werkcultuur vorm te geven. Binnen dit project doen we dit aan de hand van de principes van Practice Development, die ondersteunend zijn bij het creëren van een interprofessionele leer- en werkcultuur voor persoonsgerichte zorg. Een van de principes van Practice Development is het toepassen van PDDOEN door coaches om systematisch te leren en verbeteren van persoonsgerichte zorg. In de observatiefase worden de observaties van de coaches en onderzoeker uit alle fasen bijeen gebracht en wordt in kaart gebracht in hoeverre een leer- werkcultuur is ontstaan, in welke context en met welke effecten. Hiervoor worden opnieuw interviews, groepsgesprekken en vragenlijsten gebruikt. In de reflectiefase worden de hypotheses uit de planfase herzien en de hoofdvraag beantwoord. Parallel aan het doorlopen van realist actieonderzoek wordt de digitale leeromgeving interprofessioneel leren en verbeteren van persoonsgerichte zorg in verpleeghuizen ontwikkeld. Er wordt binnen EVIDENCE 2.0 gewerkt met een bestaand stevig consortium, aangevuld met nieuwe partners. De sterke verbindingen met de praktijk, het onderwijs en diverse netwerken faciliteert de kennisverspreiding.